του Άκη Γαβριηλίδη

Τα ελληνικά ΜΜΕ δεν παύουν να μας εκπλήσσουν –ή τουλάχιστο να εκπλήσσουν εμένα- με τις μετά θάνατον βαθμολογήσεις τους.

Αυτή τη φορά, σε αντίθεση με την Μαλβίνα Κάραλη, δεν χρειάστηκε να περιμένουν 20 χρόνια: την ίδια μέρα του θανάτου του (δεν ξέρω μήπως το είχα κάνει και από πιο πριν) έσπευσαν να ανακηρύξουν τον Ματθαίο Γιωσαφάτ «κορυφαίο Έλληνα ψυχαναλυτή».

Η απόφανση αυτή φυσικά είναι εσφαλμένη. Από τους τρεις χαρακτηρισμούς, μόνο ο δεύτερος ευσταθεί. Ο Ματθαίος Γιωσαφάτ ήταν πράγματι Έλληνας. Δεν ήταν όμως ο κορυφαίος ψυχαναλυτής. Πρώτον διότι κανείς ψυχαναλυτής δεν είναι «κορυφαίος», ο ίδιος ο χαρακτηρισμός δεν έχει νόημα –δεν υπάρχει κάποια βαθμολογία ψυχαναλυτών κατά την οποία κάποιοι να βρίσκονται στη κορυφή και κάποιοι στην ουρά.

Δεύτερον, διότι δεν ήταν ψυχαναλυτής.

Δεν παραγνωρίζω ότι το να διεκδικείς τη γνησιότητα και την πιστότητα σε μια πρακτική είναι Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Στη συνταγματική μοναρχία, ο μονάρχης δεν είχε δικαίωμα ψήφου. Ούτε υποχρέωση ψήφου. Γενικώς, δεν ψήφιζε.

Ο μονάρχης συμβόλιζε την ενότητα του έθνους-κράτους. Το έθνος ως Όλον. Τα κόμματα, απ’ την άλλη, όπως λέει και η λέξη, είναι μέρος. Εάν ο μονάρχης επέλεγε ένα κόμμα μεταξύ πολλών, τότε το Όλον θα ήταν μέρος του εαυτού του, όπερ άτοπον.

Στην προεδρευόμενη δημοκρατία, η σύμβαση περί του (της) αρχηγού κράτους ως συμβ-Όλου δεν τηρείται με τόσο απαρέγκλιτη αυστηρότητα. Έτσι, ο πρόεδρος θεωρείται αποδεκτό να ψηφίζει. Επίσης, θεωρείται αποδεκτό να απευθύνει προς την κοινωνία νουθεσίες και συστάσεις, αρκεί αυτές να περιορίζονται σε κοινά αποδεκτές αλήθειες, να μην εξάπτουν πάθη και να μη γεννούν αντιθέσεις.

Το πρόβλημα είναι ότι, επειδή στην πολιτική δεν υπάρχει μεταγλώσσα, η κρίση περί του ποιες τοποθετήσεις γεννούν αντιθέσεις ενδέχεται να γεννά η ίδια αντιθέσεις. Διότι και αυτή η κρίση ανήκει στο πεδίο των πολιτικών αποφάνσεων, για τις οποίες ενδέχεται άλλως έχειν.

Αυτό ακριβώς συνέβη με την αποστροφή του λόγου της Σακελλαροπούλου περί –ή μάλλον κατά- του «λαϊκισμού» και του «κοινού περί δικαίου αισθήματος». Αυτό καταρχάς προκύπτει σαφώς εκ του Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Αμέσως μετά την έξοδό του από τις φυλακές Κορυδαλλού λόγω της αναγνώρισης ανασταλτικού αποτελέσματος στην έφεσή του κατά της εις βάρος του καταδικαστικής απόφασης, ο φιλόλογος, ηθοποιός, σκηνοθέτης και βιαστής Δημήτρης Λιγνάδης έκανε δηλώσεις στα κανάλια. Σε αυτές μεταξύ άλλων είπε και τα εξής:

Έχω περίπου ενάμιση χρόνο να μιλήσω. Δεν είναι η στιγμή να πω πολλά πράγματα· θα ΄ρθούνε κι αυτές οι στιγμές. (…) Ενάμιση χρόνο, συγνώμη για το λαϊκό της έκφρασης, έπαιζαν μόνοι τους μπάλα. Νομίζω ότι τώρα δικαιούμαι να μιλήσω κι εγώ.

Ο άνθρωπος που, μόλις προηγουμένως, είχε κριθεί από την ελληνική δικαιοσύνη ένοχος για δύο βιασμούς, ξεστόμισε τη λέξη «συγνώμη» στις δηλώσεις του, αλλά η συγνώμη αυτή δεν αφορούσε τους Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Το πρόσφατο σημείωμα για τις ρατσιστικές δηλώσεις του Νίκου Ξυλούρη μού στοίχισε μεταξύ άλλων μία βίαιη ad hominem επίθεση, στα όρια της κακοήθειας –ή ίσως πέρα απ’ αυτά-, από τον Παναγιώτη Σωτήρη.  Ο τελευταίος εκνευρίστηκε επειδή, όπως θεωρεί, προσπαθώ να αποδείξω ότι «μια σειρά από φιγούρες από το πολιτιστικό ‘Πάνθεον’ της αριστεράς κατά βάθος είναι εθνικιστές και ρατσιστές».

Για ζητήματα καλής συμπεριφοράς δεν έχω καμία πρόθεση, ούτε αρμοδιότητα να φερθώ ως παιδονόμος κανενός, και ακόμα λιγότερο ανθρώπων που έχουν την ίδια ηλικία με μένα. Αν ήταν να ασχολείται κανείς με κάθε μικροπρέπεια και κουτσομπολιό που δημοσιεύεται κάθε μέρα στα ΜΚΔ, δεν θα του έφτανε όλο το 24ωρο. Θα είχε όμως μία χρησιμότητα να δούμε λίγο το ουσιαστικό μέρος του ισχυρισμού, ή όποιο ίχνος τέλος πάντων τέτοιου ισχυρισμού υπάρχει σε αυτή την επίθεση, διότι ανήκει Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Ο Νίκος Ξυλούρης είναι γνωστό ότι τη δεκαετία του 70 τραγούδησε σε πάρα πολλές εκδηλώσεις κατά της δικτατορίας, τόσο πριν όσο και μετά την πτώση της –μέχρι και στο κατειλημμένο από τους φοιτητές Πολυτεχνείο της Αθήνας το 1973.

Αυτό που ήταν λιγότερο γνωστό, τουλάχιστον σε μένα, είναι ότι οι πολιτικές του απόψεις ήταν τυπικό δείγμα εθνικισμού, ρατσισμού, πουριτανισμού, κινδυνολογίας, προγονοπληξίας, ηθικού πανικού και λατρείας της λογοκρισίας. Αυτές τις απόψεις πάντως εξέφρασε ανερυθρίαστα και αυθόρμητα, χωρίς καμία πίεση από κανέναν, μιλώντας μάλιστα με ιδιαίτερη φόρτιση, μέσα απ’ την ψυχή του, συμμετέχοντας σε αφιέρωμα του περιοδικού Ήχος και hi fi (τ. 61, Απρίλιος 1978[1]. Εκεί δήλωσε τα εξής απίστευτα:

Είναι ρεζίλεμα και ντροπή τους το ραδιόφωνο … Διαφθείρουν και παραπλανούν τους νέους ανθρώπους με τα διάφορα ξενόφερτα τραγούδια, τα νέγρικα, τα χου-χου! … Τη βρωμιά της Αμερικής μάς τη φέρανε στον τόπο μας, με αποτέλεσμα να παρασύρουν τους νέους στις ντισκοτέκ και να τους αποβλακώνουν. Κοντεύουμε να χάσουμε τα ήθη και τα έθιμά μας με όλα τούτα που μας φέρανε. Κρούω τον κώδωνα του κινδύνου. Πρέπει όλοι να προσέξουμε να μην αγοράζουνε τα παιδιά μας –με την πλύση εγκεφάλου που υφίστανται από το ραδιόφωνο- αμερικάνικους δίσκους. Είναι φοβερό αυτό που γίνεται. Ανοίγεις το Πρώτο Πρόγραμμα, ακούς ξένη μουσική. Το Δεύτερο το ίδιο, απ’ το πρωί μέχρι το βράδι. Πας στην ΥΕΝΕΔ, το άλλο ξεφτίλισμα, κι ακούς χειρότερα. (…) Ένας Πετρίδης έχει ξεφτιλίσει το Έθνος μας. Αυτόν δεν θα ’πρεπε να τον αφήνουν να περνάει καθόλου από ραδιόφωνο και τηλεόραση. Ντροπή τους, πρέπει να πούμε κάποτε ότι είμαστε Έλληνες.

Εφόσον είναι έτσι, γεννάται το ερώτημα: για ποιο λόγο ο άνθρωπος αυτός ήταν κατά της χούντας; Τι δεν του άρεσε σε αυτήν; Μήπως ότι δεν ήταν τόσο ξεκάθαρη στην καταγγελία των νέγρων;

Πέρα από τον σαρκασμό, νομίζω ότι το περιστατικό αναδεικνύει ένα υπαρκτό φαινόμενο. Πολλούς  Έλληνες καλλιτέχνες, (ή και μη καλλιτέχνες), η κινητοποίηση του Πολυτεχνείου –ή κάποια άλλη ανάλογη- τους συγκίνησε και τους επηρέασε όχι καθόσον έθετε έναν νέο προβληματισμό και νέα αιτήματα στο πολιτικό επίπεδο, αλλά καθόσον ήταν απλώς μία εξέγερση νέων άφοβων ανθρώπων ενάντια σε μία κάστα ηλικιωμένων, ανόητων και πληκτικών ανδρών, οι οποίοι τους κατέστειλαν ωμά[2].

Ένα χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα ήταν η Σοφία Βέμπο, η οποία λίγο νωρίτερα είχε τιμηθεί με μετάλλιο από τη Χούντα, αλλά τις μέρες του Πολυτεχνείου συμπαραστάθηκε, και εκείνη και ο Μίμης Τραϊφόρος, με ειλικρίνεια και ανιδιοτέλεια στους φοιτητές και τις φοιτήτριες, κρύβοντας και περιθάλποντας πολλούς απ’ αυτούς. Επίσης, ένα πιο κοντινό παράδειγμα είναι ο Νίκος Γκάτσος, κατά καιρούς συνεργάτης (και) του Ξυλούρη, ο οποίος στους στίχους του αποτυπώνει διάφορες παραλλαγές ενός χριστικού μοτίβου, συχνά με ρητή αναφορά στον ίδιο τον Ιησού: ένας νέος άνδρας εξεγείρεται απέναντι σε μια διεφθαρμένη κοινωνική κατάσταση και συντρίβεται από τους ισχυρούς, αλλά κερδίζει το θαυμασμό και τη συμπάθειά μας. Αν όμως αναζητήσουμε στους στίχους του κάποια έστω απόμακρη αναφορά στο ιδιαίτερο περιεχόμενο και τις αιτίες αυτής της εξέγερσης, δεν θα βρούμε ποτέ κάτι πιο συγκεκριμένο από τη «λευτεριά» για την οποία «πάλευαν τα νιάτα» –η οποία όμως νοείται αποκλειστικά, ή κυρίως, ως εθνική. Πάντως δεν θα βρούμε καμία αναφορά που να μπορεί να εκληφθεί έστω απόμακρα ως υπέρ της δημοκρατίας. Αντιθέτως μάλιστα, όπως έχω δείξει στο παρελθόν, από τους στίχους του δεν λείπουν και απολύτως ρητές, και αποκρουστικές, αντι-δημοκρατικές αναφορές.

Αυτό δείχνει ότι, συχνά, οι άνθρωποι προσελκύονται –ή θεωρούν, οι ίδιοι ή/ και οι άλλοι, ότι προσελκύονται- σε κάποιο πολιτικό ρεύμα, για λόγους ενδεχομενικούς και μερικούς, χωρίς απαραίτητα να υιοθετούν τις ουσιαστικές πολιτικές ιδέες που συνήθως συνδέουμε με αυτό το ρεύμα.

Δεν εννοώ με αυτό ότι κακώς προσελκύονται. Αυτό είναι αναπόφευκτο, δεν αποτελεί κάποιου είδους σκάνδαλο ή παρέκκλιση που πρέπει ή μπορεί να εξαλειφθεί. Απλώς μερικές φορές απολήγει σε κραυγαλέες και σχεδόν κωμικές αναντιστοιχίες.

[1] Τη δήλωση αυτή επανέφερε στη μνήμη μας πρόσφατα ο Γιώργος Αλλαμανής στο βιβλίο του Στον καιρό της Λιλιπούπολης. Ευχαριστώ τον Θανάση Ζελιαναίο που έθεσε στη διάθεσή μου το σύνολο του αφιερώματος του περιοδικού, στο οποίο υπάρχουν δηλώσεις και άλλων καλλιτεχνών (π.χ. της Αλεξίου, του Νότη Μαυρουδή, του Λίνου Κόκοτου, ακόμα και του … Φώτη Αλέπορου), σε σχέση με τις οποίες εκείνη του Ξυλούρη ξεχωρίζει σαν τη μύγα μες στο γάλα με την ωμότητα και την αφέλειά της.

[2] Άλλους πάλι, και μάλιστα ενταγμένους στην αριστερά, δεν τους εντυπωσίασαν καθόλου παρόμοιες κινητοποιήσεις –όπως π.χ. τον Μανόλη Αναγνωστάκη.

του Άκη Γαβριηλίδη

Στην τρέχουσα συγκυρία, η οποία σημαδεύεται από την πρωτοφανή οπισθοδρόμηση που επέφερε η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ κατά την οποία δεν υφίσταται πλέον ομοσπονδιακά κατοχυρωμένο δικαίωμα στην έκτρωση, στα ΜΚΔ και πιθανόν σε κάποιους τοίχους των ελληνικών πόλεων, εμφανίστηκε μία αφίσα η οποία προορίζεται να υπερασπιστεί το δικαίωμα αυτό. Η παρακάτω: Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Η πιο ουσιαστική και χρήσιμη κίνηση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ υπήρξε η συμφωνία των Πρεσπών, και ειδικά το θάρρος της να μην υποκύψει στον δεξιό λαϊκισμό που μιλούσε για «παράδοση του προαιώνια ελληνικού ονόματος» στους «Σκοπιανούς» και να ασκήσει πολιτική σύμφωνη με (τις δικές του) αρχές.

Γι’ αυτό ακριβώς, ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ δεν έχει κανένα λόγο να ψαρεύει εκείνος στα θολά νερά της δεξιάς-εθνικιστικής κριτικής προς την παρούσα κυβέρνηση, και ειδικά προς ένα συγκεκριμένο μέλος της από την ακροδεξιά-ελληνοβαρεμένη πτέρυγα, ούτε να επινοήσει ένα δικό του ονοματολογικό «εθνικό θέμα» για να πάρει πίσω το αίμα του.

Η ανακοίνωση λοιπόν του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ σχετικά με την κατοχύρωση του όρου TurkAegean ως κατατεθέντος σήματος αποτελεί παλινδρόμηση σε σχέση με την προηγούμενη στάση του, για λόγους Συνέχεια →