Ανάλυση λόγου,Φύλο,εκπαίδευση

Υποδειγματικά τα θέματα στις πανελλαδικές ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας

του Άκη Γαβριηλίδη

Για τα φετινά θέματα στις πανελλαδικές ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας υπήρξαν αντιδράσεις, κυρίως από φεμινιστική/ αριστερή σκοπιά, και δευτερευόντως από τα δεξιά.

Τόσο οι μεν, όσο και οι δε, (τουλάχιστον όσες έχω εγώ υπόψη μου), βασίζονται στον ηθικό πανικό και σε μία κρατικιστική/ φρονηματιστική αντίληψη για τη δημόσια εκπαίδευση. Ειδικότερα, λαμβάνουν ως δεδομένα τα εξής: ότι, όταν ένα κείμενο δίνεται προς εξέταση, το κείμενο αυτό «εκφράζει» (ή έστω «καθρεφτίζει αντικειμενικά» –θεωρία της αντανάκλασης) την κυρίαρχη ιδεολογία, το «κράτος», την «εξουσία», την «πατριαρχία», η δε επιλογή του έχει ως στόχο –ή έστω ως αντικειμενικό αποτέλεσμα- την προβολή των θέσεων αυτού του κειμένου και την ενστάλαξή τους στα μυαλά των νεαρών μαθητών. Ως εκ τούτου, καθήκον μας είναι η αποτροπή της κακόβουλης Συνέχεια

Κλασσικό
Ιστορία,Πολιτική

Ο Μαραντζίδης και οι μπάτσοι της αριστεροσύνης

του Άκη Γαβριηλίδη

Από τη στιγμή που έγινε γνωστό ότι ο πολιτικός επιστήμονας και ιστορικός Νίκος Μαραντζίδης θα συνεργαστεί ως σύμβουλος με την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ κατά την ανάλυση και την οργάνωση της προεκλογικής καμπάνιας, στον ηλεκτρονικό και γενικότερο δημόσιο χώρο ξέσπασε ακόμα ένα κύμα απαξίωσης και ηθικού σκανδαλισμού για την «προδοσία», ένα τυχαίο δείγμα του οποίου παραθέτω αμέσως κατωτέρω.

ανασύρονται γκαιμπελίσκοι ιστορικοί ως ο κύριος Μαραντζίδης (το κύριος… ποιητική αδεία).

Αλλά δεν σταματούν εκεί. Στην κατρακύλα τους, στον ακροδεξιό τους κατήφορο, στην πορεία εκφασισμού τους, αγκαλιάζουν κάθε αλήτικο, ακροδεξιό, αντικομμουνιστικό, φασιστικό υποκείμενο που επιπλέει στον δυσώδη βόρβορο του εκμεταλλευτικού συστήματος που ξεδιάντροπα υπηρετούν. Συνέχεια

Κλασσικό
Ανάλυση λόγου,Πολιτική,Τέχνη

Νίκη Γκάτσου

του Άκη Γαβριηλίδη

Μία από τις εκπλήξεις –αν και όχι βέβαια η σημαντικότερη- των τελευταίων εκλογών υπήρξε και η καλή, δεδομένων των συνθηκών, επίδοση του κόμματος «Νίκη».

Ανήκω κι εγώ στη μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων που πληροφορήθηκαν την ύπαρξη τέτοιου κόμματος το βράδυ της 21/5. Από περιέργεια, λοιπόν, αναζήτησα να δω τι μέρος του λόγου είναι, μέσα από το πρόγραμμα και τις δηλώσεις των ιθυνόντων του.

Για να το κάνω αυτό, χρειάστηκε να αφήσω από τα χέρια μου ένα βιβλίο που έτυχε να διαβάζω τις ίδιες μέρες: το Ο μακρυγιαννισμός. Τραγούδια για τον Μακρυγιάννη, του Γιώργου Κόκκινου. Και ειδικότερα μία ενότητα του βιβλίου αυτού στην οποία ο συγγραφέας, με αφορμή τα σχετικά τραγούδια που οφείλονται στον Νίκο Γκάτσο, συνοψίζει τις κοινωνικοπολιτικές απόψεις του ποιητή και στιχουργού. (Οι αναγνώστες αυτού του μπλογκ, ή/ και των Θέσεων, ίσως γνωρίζουν ότι κάτι ανάλογο είχα επιχειρήσει και εγώ πριν από είκοσι σχεδόν χρόνια. Στο συγκεκριμένο άρθρο μου αναφέρεται ο Κόκκινος, δηλώνοντας ρητά ότι συμφωνεί επί του γενικού με κάποιες επιμέρους επιφυλάξεις).

Περνώντας λοιπόν από την πολιτική ιδεολογία του Γκάτσου, όπως την συνοψίζει ο Κόκκινος (και εγώ), στην πολιτική ιδεολογία της «Νίκης», με περίμενε μια καινούρια έκπληξη: ήταν σαν να συνέχιζα να διαβάζω τον ίδιο λόγο.

Καλά, όχι ακριβώς τον ίδιο. Στη μια περίπτωση έχουμε διατυπώσεις πεζές, απλοϊκές, φλύαρες· στην άλλη, καλογυαλισμένες, Συνέχεια

Κλασσικό
Πολιτική

Γιατί δεν θα ψηφίσω ΚΚΕ που να μου κοπεί το χέρι (10+1 λόγοι)

του Ηλία Ζιώγα
Disclaimer: Σόρρι μπαμπά, μαμά, παππούδες και γιαγιάδες (αιωνία η μνήμη σας), θείες/οι, πρώτα, δεύτερα και τρίτα ξαδέλφια, αλλά τις απόψεις μας πρέπει να τις λέμε. Άλλο πολιτική, άλλο οικογένεια, ελπίζω να μην πάρετε τα παρακάτω προσωπικά αν τύχει και τα διαβάσετε.
1. Γιατί, όπως καταλαβαίνετε από την εισαγωγή, έχω ζήσει το Κόμμα από μέσα και από τότε που με θυμάμαι και ξέρω πολύ καλά τι είναι. Ένας πολιτικός και κοινωνικός θεσμός με βαθιές ρίζες στη χώρα μας, που από το 1992 και μετά ενδιαφέρεται για ένα και μόνο πράγμα: την αέναη αναπαραγωγή του εαυτού του ΑΚΡΙΒΩΣ ΩΣ ΕΧΕΙ.
2. Γιατί, για να εκτελέσει αυτή την αποστολή, σε αυτές τις εκλογές το ΚΚΕ δεν διστάζει να αποτελέσει πραγματικό δεκανίκι του Μητσοτάκη. Αν η πίεση που νοιώθει το Κόμμα, υπό συνθήκες απλής αναλογικής, να εμπλακεί με τα εγκόσμια είναι κατανοητή, αν ήταν αναμενόμενο να κλειστεί ακόμα περισσότερο και να κινηθεί με τη γνωστή αυταρέσκεια και αυτοαναφορικότητα, ο μονομέτωπος και στιγμές χυδαίος αγώνας κατά του ΣΥΡΙΖΑ στον οποίο έχει αποδοθεί με έχει εκπλήξει. Η βίλα του Τσίπρα, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ χειρότερη ακόμα και από αυτή του Σαμαρά, η γκλίτσα του τσομπάνη, όλα αυτά θα χρωματίσουν με μελανά χρώματα την ιστορία του ΚΚΕ (που έχει ήδη πολύ μαύρο).

Συνέχεια

Κλασσικό
φεμινισμός,Δίκαιο,Δημοσιεύσεις αρχείου,Πολιτική,Φύλο,Φιλοσοφία,Queer

Απλώς πολιτισμικό

της Τζούντιθ Μπάτλερ 

Στο παρόν κείμενο προτίθεμαι να εξετάσω δύο διαφορετικούς ισχυρισμούς που κυκλοφορούν τελευταία, και που αντιπροσωπεύουν το αποκορύφωμα μιας αίσθησης που είναι διάχυτη εδώ και κάμποσο καιρό[1]. Ο πρώτος έχει να κάνει με μια διακηρυγμένα μαρξιστική ένσταση απέναντι στην τάση περιορισμού της μαρξιστικής θεωρητικής και πρακτικής δραστηριότητας στη μελέτη του πολιτισμού, η οποία ενίοτε γίνεται αντιληπτή ως περιορισμός του μαρξισμού στις πολιτισμικές σπουδές. Ο δεύτερος έχει να κάνει με την τάση να παραπέμπουμε τα νέα κοινωνικά κινήματα στη σφαίρα του πολιτισμικού, και μάλιστα να τα
απορρίπτουμε καθότι ασχολούνται με αυτό που αποκαλείται «απλώς πολιτισμικό» και να συλλαμβάνουμε αυτή την πολιτισμική πολιτική ως διασπαστική, ταυτοτική και μειοψηφική. Ελπίζω να με συγχωρέσετε που δεν θα αναφέρω τα ονόματα όσων θεωρώ ότι υιοθετούν αυτές τις απόψεις. Το παρόν δοκίμιο εκκινεί από την υπόθεση ότι εκφράζουμε και ακούμε τέτοιες απόψεις, ότι Συνέχεια

Κλασσικό
Ανάλυση λόγου,Πολιτική

Αν «μόνο ο λαός σώζει το λαό», τι χρειάζεται το ΚΚΕ;

του Άκη Γαβριηλίδη

Στις επικείμενες εκλογές, ένα από τα κόμματα που κατεβαίνουν, και μάλιστα εκείνο με την πιο μακροχρόνια παρουσία στην πολιτική και κοινοβουλευτική ζωή της Ελλάδας, χρησιμοποιεί ως βασικό σύνθημα τη φράση «μόνο ο λαός σώζει το λαό». Αμέσως μετά, ακολουθεί μία άλλη φράση: «21 Μαΐου ψηφίζουμε ΚΚΕ».

Παράδοξη συνεπαγωγή. Non sequitur. Η δεύτερη φράση όχι μόνο δεν αποτελεί λογική συνέπεια της πρώτης, αλλά έρχεται σε αντίθεση με αυτήν. Στην παράδοση της πολιτικής σκέψης και δράσης, το σύνθημα αυτό είναι σύνθημα υπέρ της άμεσης δημοκρατίας και κατά της αντιπροσωπευτικής. Το λογικά συνεπές και αναμενόμενο θα ήταν να πει κανείς: μόνο ο λαός σώζει το Συνέχεια

Κλασσικό
ποίηση,Ανάλυση λόγου,Φύλο

Ήταν φυσιολογικός άνθρωπος ο Μανόλης Αναγνωστάκης;

του Άκη Γαβριηλίδη

Το να τίθεται ένα τέτοιο ερώτημα όπως αυτό του τίτλου για οποιονδήποτε άνθρωπο ηχεί –δικαίως- παράλογο και προσβλητικό.

Ωστόσο, ακριβώς αυτό το ερώτημα έθεσε δημόσια ο ίδιος ο Αναγνωστάκης ως προς τον Καβάφη. Ή μάλλον, δεν το έθεσε καν, αλλά θεώρησε ότι είναι ήδη απαντημένο και η απάντηση αυτή είναι γνωστή και δεδομένη για όλους:

Ο Καβάφης δεν ήταν φυσιολογικός άνθρωπος. Είχε ένα γνωστό βίτσιο [sic].

Aυτό επί λέξει υποστήριξε ανερυθρίαστα ο κρητο-θεσσαλονικιός ποιητής (ο οποίος, υπενθυμίζω, ήταν γιατρός το επάγγελμα), σε άρθρο του στο περιοδικό που ο ίδιος διηύθυνε, την Κριτική, του 1959 (τ. 6, σ. 258).

Και δεν έμεινε εκεί. Συνέχισε λέγοντας:

Βίτσιο αρκετά διαδεδομένο στα χρόνια μας και ενίοτε προκλητικά διατυμπανιζόμενο μέσα στα φιλελεύθερα ήθη μας. Ένα βίτσιο που έχει επιστημονικά μελετηθή και αναλυθή από πολλές πλευρές και που είναι ιδιαίτερα προσφιλές σα θέμα στη λογοτεχνία δική μας και ξένη. Πολλοί ποιητές –αφού μιλάμε για ποιητές- είχαν το βίτσιο αυτό. Σ’ άλλους είχε εμφανή επίδραση στο έργο τους, σ’ άλλους καθόλου, μερικοί το αποκρύπτουν επιμελώς και άλλοι πάλι επιδεικτικά το προβάλλουν. Το βίτσιο αυτό εξουσιάζει [sic] και ένα μεγάλο μέρος –το σημαντικότερο ή το ολιγότερο σημαντικό; Ιδού η απορία!- του Καβαφικού έργου. (…) Και στην «ανοιχτή» –αντιπαθητικά και αντιαισθητικά κάποτε ανοιχτή- αυτή διατύπωση, στην άμεση προβολή μιας «απαγορευμένης» ανωμαλίας, στο –συνεπώς- σκαμπρόζικο του όλου θέματος οφείλεται ασφαλώς, όσο παράδοξο κι αν φαίνεται, σε ένα μεγάλο βαθμό και η πρόωρη δημοτικότητα αλλά και η χωρίς προηγούμενο διάδοση που γνώρισε και γνωρίζει η ποίηση του Καβάφη. (Οι υπογραμμίσεις δικές μου -Α.Γ.). Συνέχεια

Κλασσικό
σεξισμός,Πολιτική,Φιλοσοφία

Γιατί δεν καίμε τα βιβλία του Αλτουσέρ;

του Άκη Γαβριηλίδη

Τις τελευταίες μέρες, έγινε γνωστό ότι έχουν υποβληθεί σοβαρές καταγγελίες εις βάρος του Πορτογάλου κοινωνιολόγου και ερευνητή Μποαβεντούρα ντε Σόουζα Σάντος για σεξουαλική παρενόχληση, αλλά και για συναφή εκμετάλλευση του κύρους και της υψηλής θέσης του προκειμένου να εκβιάσει διάφορες γυναίκες που απέβλεπαν σε ακαδημαϊκή καριέρα, και ότι το ίδρυμα στο οποίο κατείχε αυτή την υψηλή θέση αποφάσισε να αναστείλει όλες τις ακαδημαϊκές του θέσεις μέχρι την ολοκλήρωση της διερεύνησης του θέματος.

Μεταξύ άλλων, ο Σάντος είχε πραγματοποιήσει την τελευταία ετήσια διάλεξη στη μνήμη του Νίκου Πουλαντζά. Αμέσως μόλις έγιναν γνωστές οι καταγγελίες, το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς με ανακοίνωσή του γνωστοποίησε ότι «αποφάσισε να αφαιρέσει προς το παρόν το υλικό από τη συνεργασία του μαζί του (βίντεο/εκδόσεις) από το site και τους λογαριασμούς του σε σχετικές πλατφόρμες καθώς και να παγώσει την έκδοση της πρόσφατης διάλεξής του».

Βοηθάει άραγε η απόφαση αυτή κάποιον/-αν σε κάτι, και σε τι;

Εάν κάποιος θεωρούσε ότι όσα λέει ο συγκεκριμένος αναλυτής είναι ενδιαφέροντα και χρήσιμα πριν γίνουν οι καταγγελίες, το Συνέχεια

Κλασσικό
Εθνικισμός,Ιστορία,Τέχνη

Καιρός να κλείσει το μουσείο Βρέλλη

του Άκη Γαβριηλίδη

Τις προάλλες, έτυχε να επισκεφθώ το μουσείο ομοιωμάτων Βρέλλη, έξω από τα Γιάννενα.

Η επίσκεψη αυτή δεν ήταν στο πρόγραμμα, επρόκειτο για επιλογή ανάγκης (είχε καταρρακτώδη βροχή και δεν υπήρχε εκεί κοντά διαθέσιμη κάποια άλλη λύση κλειστού χώρου) και δεν είχα υψηλές προσδοκίες. Έστω και έτσι, όμως, η εντύπωση ήταν απογοητευτική. Πρόκειται για ένα μουσείο (ακόμα και ο χαρακτηρισμός αυτός είναι μάλλον καταχρηστικός) φτιαγμένο με όρους του 19ου αιώνα.

Το μουσείο έχει 12 «αίθουσες», σε καθεμιά από τις οποίες παρουσιάζεται και ένα ταμπλώ βιβάν από (υποτίθεται) την ελληνική ιστορία. Το πρώτο πρώτο, όμως, αναπαριστά το «Κρυφό Σχολειό» –κάτι δηλαδή που εδώ και καιρό έχει καταδειχθεί ότι δεν υπήρξε ιστορικά, όπως υποστήριξε νομίζω πρώτος πειστικά ο Άλκης Αγγέλου, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Τα Συνέχεια

Κλασσικό
Ανάλυση λόγου,αντισημιτισμός,θρησκειολογία

Ο Ιησούς και η συκιά: μια ιστορία βλακείας, μνησικακίας και αντισημιτισμού

του Άκη Γαβριηλίδη

Βάδιζε λέει κάποιος, Απρίλιο μήνα, να πάει στην πόλη, και στο δρόμο πείνασε. Είδε μία συκιά και πήγε να κόψει σύκα. Δεν βρήκε όμως, και γι’ αυτό καταράστηκε τη συκιά να ξεραθεί.

Αν άκουγε κανείς την ιστορία αυτή πρώτη φορά χωρίς να γνωρίζει ποιος ήταν ο πρωταγωνιστής της, σίγουρα θα σκεφτόταν ότι είναι κάποιος με νοητική και συναισθηματική συγκρότηση ενός τρίχρονου παιδιού και με μηδενική ικανότητα διαχείρισης της ματαίωσης και της επιθετικότητας.

Όμως, σύμφωνα τουλάχιστον με το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο (21:19), ο πρωταγωνιστής αυτός ήταν, ούτε λίγο ούτε πολύ, ο Ιησούς Χριστός. Δηλαδή, σύμφωνα πάντα με την ίδια αφήγηση, ο υιός του Θεού, που είναι πάνσοφος και πανάγαθος και ήρθε στη γη για να μας διδάξει να αγαπάμε τους εχθρούς ημών και να υπερβούμε επιτέλους το «οφθαλμόν αντί οφθαλμού». Κι όμως, ο Συνέχεια

Κλασσικό