του Άκη Γαβριηλίδη

Τα τελευταία χρόνια γνωρίζει ιδιαίτερη διάδοση στον κυβερνοχώρο –μεταξύ άλλων και τον ελληνικό- ένα σύντομο κείμενο του ιταλού μαρξιστή πολιτικού ηγέτη και στοχαστή με τον ιδιαίτερα επιθετικό τίτλο «Μισώ τους αδιάφορους» (στο πρωτότυπο: Odio gli indifferenti), γραμμένο το σημαδιακό έτος 1917. Όσοι το παραθέτουν προφανώς πιστεύουν –ενίοτε το λένε και ρητά- ότι είναι και σήμερα επίκαιρο. Όμως, δεν είναι. Είναι εκτός τόπου και χρόνου σε σχέση με όσα συνέβησαν ιδίως το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, και συνεχίζουν να συμβαίνουν. Αυτά φυσικά ο Γκράμσι δεν ήταν δυνατό να τα μαντέψει· εμείς όμως σήμερα τα γνωρίζουμε, και δεν δικαιολογούμαστε να παριστάνουμε ότι δεν τα βλέπουμε.

Το κείμενο είναι απολύτως, και αφελώς, διαφωτιστικό-μοντερνιστικό. Βασίζεται στην ευρωκεντρική- Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Και φέτος, με αφορμή την επέτειο, πολλοί στα ΜΚΔ θυμήθηκαν το γνωστό ποίημα στο οποίο ο Μανόλης Αναγνωστάκης διακηρύσσει υπερήφανα πόσο φοβάται διαφόρους ανθρώπους· εκείνους που κάνουν το ένα, που κάνουν το άλλο, που έκαναν ή δεν έκαναν το τρίτο κ.ο.κ.

Το ποίημα αυτό, με κάθε χρόνο που περνάει, δείχνει όλο και πιο γερασμένο. Ο μόνος λόγος για τον οποίο μπορεί να το ξαναδημοσιεύει κανείς είναι η κεκτημένη ταχύτητα και η συνήθεια. Κατά τα άλλα, πρόκειται για μια επικαιρική έκφραση συνδεμένη περιοριστικά με μια συγκεκριμένη συγκυρία και με μια συγκεκριμένη νοοτροπία –όπως και το προγενέστερο για τους Σιδωνίους νέους (και νέες) του 1970. Την ίδια προσέγγιση που εκείνο εξέφραζε στην εποχή του, εκφράζει και αυτό μία δεκαετία αργότερα. Η δριμεία κριτική που ασκεί και αυτό το ποίημα κακώς εκλαμβάνεται ως πολιτική. Στην πραγματικότητα είναι ηθική κριτική, αν όχι ηθικολογική. Έχουμε εδώ την καταγγελία όχι κάποιων πολιτικών θέσεων, αλλά κάποιων συμπεριφορών, οι οποίες ξεσκεπάζονται ως ανακόλουθες και υποκριτικές. Δεν επικρίνεται η δικτατορία, αλλά εκείνοι που αντιτάχθηκαν ατελώς, αργοπορημένα και ανειλικρινώς στη δικτατορία.

Ακόμη και αν υποθέσουμε ότι το 1983 είχε μία χρησιμότητα αυτή η καταγγελία, (και πάλι μένει να δούμε ποια Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Eδώ και αρκετά χρόνια «τρέχει» ένα κοινό ερευνητικό/ εκπαιδευτικό πρότζεκτ μεταξύ του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου και του Καποδιστριακού, με θέμα «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα», βασισμένο στη μέθοδο της προφορικής ιστορίας και των συνεντεύξεων.

Η μέθοδος της προφορικής ιστορίας, όπως άλλωστε κάθε άλλη μέθοδος προσέγγισης του παρελθόντος, μπορεί να ενέχει κινδύνους και υπόκειται σε συζητήσεις και κριτική από επιστημολογική άποψη –ή από οποιαδήποτε άλλη άποψη. Η ανακοίνωση όμως που εξέδωσε σχετικά η ΟΛΜΕ –τα αρχικά θυμίζω ότι σημαίνουν ομοσπονδία λειτουργών μέσης εκπαίδευσης-, ως τύπος λόγου δεν εντάσσεται στο πεδίο ούτε της κριτικής, ούτε της συζήτησης. Εντάσσεται στο είδος της εθνικιστικής-ξενόφοβης καταγγελιολογίας, από δε λογική άποψη αποτελεί ένα Συνέχεια →

της Πωλίν Αρμάνζ

Στα φεμινιστικά κινήματα, έχουμε τη συνήθεια να λέμε ότι η μισανδρία δεν υπάρχει. Πρώτον διότι αυτό είναι αλήθεια: δεν είναι ένα σύστημα οργανωμένο σε όλα τα επίπεδα για να υποβιβάζει και να εξαναγκάζει τους άντρες. Αλλά επίσης διότι, αν καμιά φορά παρασυρόμαστε και βάζουμε όλους αυτούς τους κυρίους στο ίδιο τσουβάλι, είναι για να κάνουμε πλάκα, είναι ειρωνικό, βλέπετε. Κατά βάθος είμαστε φρόνιμες, έτσι;

Μήπως όμως η μισανδρία είναι απαραίτητη, και μάλιστα σωτήρια; Εγώ καταλαβαίνω γιατί την απορρίπτουμε. Προκαλεί φόβο να σε δείχνουν με το δάχτυλο, να θεωρείσαι τρομερή εξτρεμίστρια που απεχθάνεται τους άντρες. Στο κάτω κάτω, χιλιάδες γυναίκες οδηγήθηκαν στην πυρά για παραπτώματα μικρότερα απ’ αυτό.

Οπότε λοιπόν, δεν διστάζω και σας το ομολογώ: εγώ τους άντρες τους μισώ. Όλους, αλήθεια; Ναι, όλους. Εκτός Συνέχεια →

της Κριστιάν Αλμπερτί

Όσοι θέτουν ερωτήματα για το θηλυκό φύλο δεν μπορούν να αποφύγουν τη διδασκαλία της ιστορίας του φεμινισμού, διδασκαλία συγχρόνως κλινική και πολιτική. Δημοσιεύοντας στο διαδίκτυο το κείμενο της αξιομνημόνευτης παρέμβασης της Αννί Λε Μπρεν [Annie Le Brun] στο τηλεοπτικό πρόγραμμα “Apostrophes”, το Lacan Quotidien (1) μας θύμισε κατά ευτυχή σύμπτωση ότι το δοκίμιό της Lâchez tout είναι αδιαμφισβήτητα καμπή στην ιστορία του φεμινισμού. Επείγει να διαβάσουμε ή να ξαναδιαβάσουμε το δοκίμιο αυτό που είναι τώρα διαθέσιμο, όπως και το Vagit–prop και δώδεκα ακόμη κείμενα συγκεντρωμένα σε μια συλλογή (2).

Στο όνομα «όλων των γυναικών»

Τα κείμενα της Annie Le Brun, δηκτικά και δριμέα, ρίχνουν φως, τόσο ανηλεές όσο και χρήσιμο, στον νεο-φεμινισμό του καιρού της, ώστε αντηχούν για τις γυναίκες της γενιάς μου μια ολόκληρη εποχή, αυτήν της Υπόθεσης των γυναικών. Επίσης, όμως, φωτίζουν ό,τι ακολούθησε και έτσι μας επιτρέπουν να στοχασθούμε το σημερινό νεο-φεμινισμό, δίνοντάς μας κλειδιά για να κατανοήσουμε τα ουσιώδη αδιέξοδά του. Συνέχεια →

της Ρέιτσελ Πόουζερ

Στον κόσμο των κλασικών φιλόλογων, η αντιπαράθεση μεταξύ του Νταν-Ελ Παδίγια Περάλτα και της Μέρι Φράνσις Ουίλιαμς έγινε γνωστή απλώς ως «το επεισόδιο». Η αναμέτρηση έλαβε χώρα σε ένα συνέδριο της Εταιρείας Κλασικών Σπουδών τον Ιανουάριο του 2019 –το είδος της ακαδημαϊκής συγκέντρωσης στην οποία συνήθως δεν συμβαίνει τίποτα που θα μπορούσε να φανεί επίμαχο ή έστω απλώς ενδιαφέρον σε όσους δεν ανήκουν στον κλάδο. Αλλά εκείνη τη χρονιά, το συνέδριο περιελάμβανε ένα πάνελ για «Το μέλλον των κλασικών», το οποίο -και οι συμμετέχοντες το αναγνωρίζουν ομόφωνα- πόρρω απείχε από το να είναι ασφαλές. Εκτός από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ανθρωπιστικές σπουδές ως σύνολο (τάξεις και μαθήματα υπό εξαφάνιση λόγω αποεπένδυσης, φθίνουσα αίγλη, και φοιτητικό χρέος), οι κλασικές σπουδές βίωσαν επιπλέον και μια κρίση ταυτότητας. Για καιρό σεβαστές ως το θεμέλιο του «Δυτικού πολιτισμού», τώρα ο κλάδος προσπαθούσε να ξεφορτωθεί την φήμη ότι πρόκειται για ένα ελίτ θέμα που το δίδασκαν και το μελετούσαν σχεδόν αποκλειστικά λευκοί άνδρες, φήμη που ο ίδιος ο χώρος είχε επιβάλλει στον εαυτό του. Πρόσφατα, αυτή η προσπάθεια έγινε επιτακτικής σημασίας: η κλασσική αρχαιότητα είχε εγκολπωθεί από την ακροδεξιά, τα μέλη της οποίας θεωρούν τους αρχαίους Έλληνες και τους Ρωμαίους ως τους δημιουργούς της λεγόμενης λευκής κουλτούρας. Διαδηλωτές στην Charlottesville της Βιρτζίνια, κρατούσαν σημαίες με σύμβολο του ρωμαϊκού κράτους, ονλάιν αντιδραστικοί υιοθετούν ψευδώνυμα από την κλασική αρχαιότητα, και το Στόρμφροντ, ένα σάιτ υπέρ της «λευκής υπεροχής» ανέβασε φωτογραφία του Παρθενώνα με ταγκλάιν «Κάθε μήνας είναι μήνας λευκής ιστορίας». [i]

Ο Παδίγια, ένας εξέχων ιστορικός (με αντικείμενο την κλασική Ρώμη) που διδάσκει στο Πρίνστον και γεννήθηκε στη Δομινικανή Δημοκρατία, ήταν ένας από τους ομιλητές του πάνελ την ημέρα του «επεισοδίου». Εδώ και αρκετά χρόνια, ο Παδίγια μιλά ανοιχτά για τις βλάβες που προκάλεσαν όσοι ασχολούνται με τους κλασικούς εδώ και δύο χιλιετίες από την αρχαιότητα: τις αρχαιοελληνορωμαϊκές δικαιολογήσεις της δουλείας, της φυλετικής επιστήμης, της αποικιοκρατίας, του ναζισμού και άλλων φασισμών του 20ου αιώνα. Οι κλασικές σπουδές ήταν ένας γνωστικός κλάδος γύρω από τον οποίο αναπτύχθηκε το σύγχρονο δυτικό πανεπιστήμιο, και ο Παδίγια πιστεύει ότι ο κλάδος αυτός έχει σπείρει ρατσισμό στο σύνολο της ανώτερης εκπαίδευσης. Το Συνέχεια →