Το βίντεο με την επίσκεψη Κασελάκη στη Μακρόνησο προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Κατά τη γνώμη των αντιδρώντων και αντιδρωσών, ο υποψήφιος για την προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε το δικαίωμα να πάει στη Μακρόνησο ή/ και να γυρίσει βίντεο. (Ακόμη και όταν αυτό εκφράζεται με τη γνωστή περίφραση-disclaimer «δεν αμφισβητώ ότι είχε το δικαίωμα, αλλά …»).
Πού θεμελιώνεται αυτό το face control;
Σε δύο τύπους αιτιολογήσεων: α) ad hominem-ψυχολογικούς, β) τυπικούς-γραφειοκρατικούς. Οι δύο αυτές αιτιολογήσεις συχνά συνυπάρχουν, ή προβάλλεται η μία ως υποκατάστατο της άλλης.
Σύμφωνα με την πρώτη νομική βάση, η απαγόρευση ισχύει για τον συγκεκριμένο, ο οποίος είναι άσχετος με το πνεύμα της Μακρονήσου και χαρακτηρίζεται από «αδυναμία κατανόησης της ιστορίας και έλλειψη συναισθητικής Συνέχεια →
Τρεις χιλιάδες χρόνια ελληνικού πολιτισμού αλλά η Κύπρια Κυρά που έγινε αργότερα μητέρα της Ρώμης και του κόσμου, έλκει την καταγωγή της από την Αιγυπτιακή Αθώρ και την Φοινικική Αστορίτ (Αστάρτη).
Τρεις χιλιάδες λέμε! Αλλά ο μεγαλύτερος Κύπριος φιλόσοφος και ίσως ο πλέον παγκόσμια αναγνωρισμένος Κύπριος όλων των εποχών ήταν ο φοινικικής καταγωγής Ζήνωνας από το φοινικικό Κίτιο.
Τρεις ολόκληρες χιλιάδες, αλλά ο ιδρυτής της χριστιανικής εκκλησίας της Κύπρου ήταν ο ιουδαϊκής καταγωγής και με εβραϊκό όνομα, Κύπριος εκ Σαλαμίνας, Βαρνάβας!
Τρεις, μην σας πω και τρεισήμισι χιλιάδες… αλλά καμιά σπουδαία κυπριακή πόλη, Πάφος, Αμαθούς, Κίτιο, Σαλαμίνα, ούτε καν κι αυτό το όνομα του νησιού, δεν ετυμολογούνται στα Ελληνικά.
Εικοσιπέντε φορές αναφέρεται το Κίτιο στην παλαιά λεγόμενη διαθήκη, το εβραϊκό Ταλμούδ, ως η Συνέχεια →
Στο νομό Θεσσαλονίκης, λίγα χιλιόμετρα έξω από την πόλη προς τα βορειοδυτικά, υπάρχει ένα χωριό που λέγεται Νέα Χαλκηδόνα. Κατά την Βικιπαίδεια, η ονομασία αυτή δόθηκε το 1926, όταν εγκαταστάθηκαν εκεί πρόσφυγες της Λωζάννης από διάφορες περιοχές, αλλά κυρίως από την παλιά Χαλκηδόνα. Κατά την ίδια πηγή, για το χωριό αναφέρονται όχι ένα, αλλά δύο παλαιότερα ονόματα: Γιάλετζικ και Ιλιτζίεβο, στα τουρκικά και στα «ανύπαρκτα» ντόπια αντίστοιχα.
H Xαλκηδόνα-χωριό υπάγεται στον καποδιστριακό δήμο της Χαλκηδόνας, δεν είναι όμως η έδρα του· ως τέτοια ορίστηκε το τέως Κουφάλοβο, το οποίο μετονομάστηκε, κατά τρόπο όχι ιδιαίτερα ευφάνταστο, σε «Κουφάλια».
Όταν ήμουν παιδί, υπήρχε η φήμη ότι στη Χαλκηδόνα μπορεί κανείς να φάει εξαιρετικά σουβλάκια (με Συνέχεια →
«Αθέατο Μουσείο» αποκαλείται μια δράση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, στο πλαίσιο της οποίας εκτίθενται αρχαιότητες που τον υπόλοιπο χρόνο βρίσκονται στις αποθήκες του.
Σύμφωνα με δελτίο τύπου/ ανάρτηση στον ιστότοπο του Μουσείου, φέτος η δράση συνίσταται στην έκθεση «σπάνιων και άγνωστων αρχαιοτήτων από την Μικρά Ασία», μεταξύ των οποίων μια μαρμάρινη κεφαλή παιδιού, «με αφορμή την συμπλήρωση ενός αιώνα από την κατάρρευση του μετώπου».
Πώς βρέθηκαν οι αρχαιότητες αυτές στην κατοχή του;
Η ανακοίνωση δεν είναι ιδιαιτέρως αναλυτική ως προς το σημείο αυτό. Για τη συγκεκριμένη Συνέχεια →
Για πάνω από έναν αιώνα, κοινωνικοί επιστήμονες και πολιτικοί φιλόσοφοι συζητούν για το ποια είναι η «καταγωγή του κράτους». Οι συζητήσεις αυτές ποτέ δεν κατέληξαν κάπου, ούτε είναι ιδιαίτερα πιθανό να καταλήξουν. Στο σημείο αυτό του βιβλίου μπορούμε τουλάχιστον να καταλάβουμε γιατί. Όπως συμβαίνει και με την «προέλευση της ανισότητας», το να ψάχνουμε την προέλευση του κράτους είναι σαν να κυνηγάμε ένα φάντασμα. Όπως σημειώσαμε στην αρχή του κεφαλαίου, οι Ισπανοί κονκισταδόρες στη νότια Αμερική δεν διανοήθηκαν ποτέ να ρωτήσουν εάν απέναντί τους είχαν «κράτη», εφόσον η έννοια αυτή δεν υπήρχε καν την εποχή εκείνη. Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούσαν, Συνέχεια →
Σε απολογητικό για την κυβέρνηση άρθρο αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, (ή μάλλον, πολιτικού ενδιαφέροντος με αρχαιολογικό πρόσχημα, όπως γίνεται σαφές και από τον ιδιαίτερα επιθετικό τίτλο του: «Ανελέητος πόλεμος με την αλήθεια από τον ΣΥΡΙΖΑ» [sic]), που δημοσιεύτηκε χθες στον ιστότοπο Liberal.gr, διατυπώνεται μεταξύ άλλων ο εξής ισχυρισμός:
παρ’ ότι ο θολωτός τάφος από όπου ξεκίνησε η πυρκαγιά, έχει ονομαστεί «Θησαυρός του Ατρέα» ή/ και «Τάφος του Αγαμέμνονα» είναι γνωστό πως και ο Ατρέας και ο Αγαμέμνων υπήρξαν μυθικά πρόσωπα. Επομένως οι κραυγές «κάηκε ο τάφος του Αγαμέμνονα» μόνο ως γραφικές μπορούν να αντιμετωπισθούν.
Ο συλλογισμός αυτός παρουσιάζει μία ιδιαιτερότητα: είναι ορθός –ή, μάλλον, μη ψευδής- ως προς την προκείμενη, αλλά απολύτως λάθος –και μάλιστα κακόβουλος, στρεψόδικος και υποκριτικός- ως προς την συνεπαγωγή. Γι’ αυτό και απαιτείται κάποια προσοχή από όποιον προτίθεται να τον αντικρούσει.
Οι χαρακτηρισμοί «Θησαυρός του Ατρέα» και «Τάφος του Αγαμέμνονα» είναι επινοημένοι. Αλλά είναι επινοημένοι όχι φυσικά από τον … ΣΥΡΙΖΑ, αλλά από την ελληνοκεντρική/ ευρωκεντρική φαντασία του 19ου αιώνα. Στην αρχαιότητα, δεν χρησιμοποιούνταν αυτές οι ονομασίες· είναι μοντέρνες επινοήσεις, τις οποίες απέδωσε στα ευρήματά του ο Χάινριχ Σλήμανν, ο δε νεότευκτος τότε ελληνικός εθνικισμός τις αποδέχθηκε ασμένως, αρχικά διότι τόνωναν τη θεωρία περί τρισχιλιετούς συνέχειας, στη συνέχεια δε για τον πρόσθετο λόγο ότι έφερναν, και φέρνουν, συνάλλαγμα.
Οι χαρακτηρισμοί λοιπόν αυτοί είναι όντως ανακριβείς. Όχι όμως για το λόγο και μόνο ότι ο Αγαμέμνων ήταν μυθικό πρόσωπο. Εξίσου μυθικά πρόσωπα ήταν η Παρθένος Αθηνά, ο Ολύμπιος Ζευς, ο Ποσειδών, ο Θησέας κ.λπ.· αυτό όμως δεν συνεπάγεται ότι οι ονομασίες Παρθενών, ναός του Ολυμπίου Διός, ναός του Ποσειδώνα, Θησείο κ.λπ. είναι «γραφικοί», εφόσον πρόκειται για ονομασίες που χρησιμοποιούνταν ήδη στην αρχαιότητα. Και, φυσικά, η ανακρίβεια αυτή δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει τίποτε να καταγγελθεί! Ένας τάφος κάηκε. Μπορεί να μην είναι ο τάφος του Αγαμέμνονα· είναι όμως ένας αρχαίος βασιλικός τάφος, και είναι τρομερά κυνικό και υποκριτικό να υπονοεί κάποιος ότι εντάξει, αφού δεν είναι του Αγαμέμνονα, δε βαριέσαι, δεν πειράζει και αν καεί. Ιδίως εάν αυτός ο κάποιος κατά τα λοιπά συμμερίζεται απολύτως και αναπαράγει τη νοοτροπία η οποία οδήγησε στην παραγωγή και τη διατήρηση αυτών των «γραφικών» ονομασιών.
Ενδεικτικό λοιπόν της υποκρισίας και της επιλεκτικής/ εργαλειακής χρήσης του επιχειρήματος είναι ότι η δημοσιογράφος θυμήθηκε αυτόν τον επινοημένο χαρακτήρα –χωρίς να τον εξηγεί και με σαφήνεια- μόνο τώρα που ο τάφος είναι σε κακή κατάσταση, ενώ όλο αυτό το διάστημα κατά το οποίο όλοι αποκαλούσαν χωρίς πρόβλημα το μνημείο «τάφο του Αγαμέμνονα», ποτέ δεν είχε εκφράσει κάποια αντίρρηση, ούτε κάποια μέριμνα για την επιστημονική ακριβολογία.
Ασχέτως όμως των όποιων σκοπών και δεύτερων σκέψεων εκείνης που προέβαλε αυτόν τον ισχυρισμό, το γεγονός είναι ότι, με αυτόν, άνοιξε ένα ρήγμα στο εθνικό αφήγημα.
Εκείνοι λοιπόν που εγκαλούνται ως «γραφικοί» από την δημοσιογράφο, και έχουν –όπως είναι εύλογο- τη διάθεση να σηκώσουν το γάντι και να απαντήσουν, πρέπει να σκεφτούν πώς ακριβώς θα το κάνουν αυτό. Χονδρικά, έχουν δύο τρόπους: είτε να σπεύσουν να κλείσουν το ρήγμα και να καταγγείλουν τους απάτριδες καπιταλιστές ότι αδιαφορούν για τα ιερά και τα όσια του έθνους· είτε, αντίθετα, να εισβάλουν σε αυτό το ρήγμα, να το διευρύνουν και να το ωθήσουν πέρα από εκεί που αντέχει ο λεκτικός σχηματισμός της νεοελληνικής αρχαιολατρίας και (αυτο)αποικιοποίησης. Αν κάνουμε χρήση των ίδιων περιγραφικών διχοτομιών, θα λέγαμε ότι έχουν την επιλογή αν θα κάνουν αντιπολίτευση από τα αριστερά ή, αντίθετα, από τα δεξιά, στην πιο δεξιά κυβέρνηση των τελευταίων δεκαετιών.
Το ίδιο δίλημμα τέθηκε και άλλες φορές στο πρόσφατο παρελθόν, σε σχέση με διάφορα θέματα άνισης σπουδαιότητας: την επέτειο της ελληνικής επανάστασης, με αφορμή άρθρο μέλους της επιτροπής εορτασμού που αναφερόταν στην (μη) οικογενειακή κατάσταση κάποιων ηρώων της, την μόνιμη ένταση στο Αιγαίο, ή ακόμα και την κοίμηση της Θεοτόκου. Η επιλογή που ακολουθήθηκε στην πράξη σε αυτές τις περιπτώσεις δεν ήταν πάντα η πρώτη.
ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ: ένας όρος που δημιουργήθηκε στην Ιουδαία τον 2ο αιώνα π.Χ. και σήμαινε την υιοθέτηση ελληνικής γλώσσας και συμπεριφοράς και ελληνικών εθίμων από ορισμένους Ιουδαίους. Κατ’ επέκταση έφτασε να σημαίνει την ελληνική κουλτούρα και όλα τα χαρακτηριστικά που έκαναν έναν Έλληνα να αναγνωρίζει τον εαυτό του ως τέτοιο. Καθώς δεν υπήρχε κάποιο ενιαίο ελληνικό κράτος, η πολιτισμική τους συγγένεια ήταν αυτή που έκανε τους Έλληνες να αυτοαναγνωρίζονται ως μέλη μίας και της αυτής Συνέχεια →
Σύμπασα η ομφαλοσκοπούσα ελληνική κοινωνία συγκλονίσθηκε χθες, και εξέφρασε -αλλά και παρήγαγε/ διόγκωσε με τεχνητά βοηθήματα- αυτόν τον ερεθισμό της μέσω των αντίστοιχων ΜΜΕ της, με όσα έγιναν στα εγκαίνια του νέου μουσείου Τροίας.
«Μαθήματα ιστορίας από τον Ερντογάν: ‘Ο Αχιλλέας και η Ωραία Ελένη μιλούσαν τούρκικα’»! Σκούζουν και ολοφύρονται οι ιστότοποι που πήραν φωτιά με την «νέα πρόκληση των γειτόνων». Φυσικά στα σχόλια δίνουν ρέστα, και συναγωνίζονται σε επιδείξεις ευρωκεντρικού σαρκασμού και επιθετικότητας η, αντίστοιχα, νηφάλιας και συγκαταβατικής αποδοκιμασίας, τουρκοφάγοι και αντιιμπεριαλιστές, για το «παραλήρημα του σουλτάνου» που «έχει χάσει την επαφή» και δε συμμαζεύεται.
Όποιος όμως αφιερώσει τρία λεπτά από το χρόνο του και στοιχειώδη ψυχραιμία για να παρακολουθήσει το σχετικό ρεπορτάζ που αναπαράγουν οι ίδιες αυτές αναφορές, θα διαπιστώσει ότι ο Συνέχεια →
Στη συνδυασμένη επίθεση κατά του Δημήτρη Παπανικολάου που έχει εξαπολυθεί από το φιλολογικό κατεστημένο της Ελλάδας (και της Κύπρου) μέσα από τις στήλες των δύο ελληνόφωνων Reviews of Books, είναι πολύ φανερό ότι συμπλέκονται δύο καταρχήν ανεξάρτητα μεταξύ τους θέματα. Το ένα είναι το θέμα των ενεργειών ή παραλείψεων του Ιδρύματος Ωνάση και της διαχείρισης του Αρχείου Καβάφη· το άλλο είναι το καψόνι των «παλιοσειρών», (που τείνει να προσλάβει διαστάσεις δολοφονίας χαρακτήρα), απέναντι στον νέο που έχει το θράσος να διατυπώνει δικές του απόψεις χωρίς να σέβεται τις «νόμιμες οδούς» ανάδειξης, χωρίς προηγουμένως να τους ρωτάει και να τους απευθύνει τον δέοντα λιβανωτό.
Ασχέτως όλων αυτών, όμως, στα οποία ίσως επανέλθω κάποια άλλη φορά, προέχει να σημειώσουμε ότι η επίθεση αυτή, ως εκ της έκτασης και του εύρους της, εμπεριέχει μία ξεκάθαρη και αρκετά λεπτομερή φαντασίωση (όπου ως «φαντασίωση» δεν νοείται κάτι ονειρώδες που αντιτίθεται προς την πραγματικότητα, αλλά μία δομή της επιθυμίας). Στο λόγο των καβαφιστών –και προς θεού όχι cavafistas- αφθονούν οι ψόγοι και οι υποδείξεις Συνέχεια →
Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης εγκαινιάστηκε πρόσφατα έκθεση με τίτλο «Ραιδεστός-Θεσσαλονίκη. Αρχαιότητες σ’ ένα ταξίδι προσφυγιάς». Περιλαμβάνει 37 εκθέματα από την Ανατολική Θράκη, τα οποία έφεραν μαζί τους κατά την «ανταλλαγή πληθυσμών» του 1922 οι Ρωμιοί πρόσφυγες, και ειδικότερα ο τότε «Θρακικός Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος εν Ραιδεστώ».
Πώς όμως –και γιατί- είχαν περιέλθει τα (νυν) εκθέματα στην κατοχή του Συλλόγου;
Σύμφωνα με την ημιεπίσημη εκδοχή που διαβάζουμε στο ρεπορτάζ του ΑΠΕ,
Με πρωτοβουλία του επιθεωρητή εκπαίδευσης Βασίλειου Νικολαΐδη, ο σύλλογος -με στόχο την καλλιέργεια της παιδείας και της εθνικής συνείδησης και συνέχειας- Συνέχεια →
Nomadic universality 