της Μπαρμπαρά Κασσέν

Το άλφα και το ωμέγα της ελληνικής ως γλώσσας-και-ως σκέψης, ως σκέψης-σε-γλώσσα, μπορούμε επαρκώς να το κατανοήσουμε και να το αποδώσουμε με τον όρο λόγος[1]. Ο λόγος δηλώνει την επιλογή, τη συλλογή, την δέσμη που συνομαδώνει: τη συσχέτιση και τη σχέση μεταξύ των σχέσεων, με την αναλογία, τη συμμετρία, ως ακρογωνιαίο λίθο των λίθων. Η λέξη λέει μαζί και δένει, σε ένα αδιαμφισβήτητο συν-ανήκειν, (μαγικό σαν μια ταχυδακτυλουργία ή μία επιτέλεση), την ομιλία και τη σκέψη, αλλά το κάνει υπό τη μορφή μιας ενικής γλώσσας που μιλά και σκέφτεται τον εαυτό της ως οικουμενική, ήτοι της ελληνικής γλώσσας. Μπορούμε να εντυπωσιαστούμε ως φιλόσοφοι. «Η ελληνική γλώσσα και μόνο αυτή είναι λόγος», λέει ο Χάιντεγγερ: το προνόμιο της ελληνικής έγκειται στο ότι, «στην ελληνική λέξη ακουσμένη από ένα ελληνικό αυτί, βρισκόμαστε άμεσα παρουσία του ίδιου του πράγματος»· οπότε, προσθέτει, δεν έγκειται σε μια εξωγενή επένδυση της γλώσσας από τη φιλοσοφία, αλλά στην ίδια στη γλώσσα, η οποία φιλοσοφεί «ήδη ως γλώσσα και ως σχηματισμός γλώσσας». Μπορούμε επίσης να παραμείνουμε δύσπιστοι ως ιστορικοί: οι [αρχαίοι] Έλληνες, λέει ο Αρνάλντο Μομιλιάνο, είναι «υπερήφανα μονόγλωσσοι», και έτσι η πολυσημία του όρου λόγος μπορεί να τους Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Στους στερεότυπους λόγους για την καταστροφή του 22 που ακούμε ιδίως τέτοιες μέρες, αλλά και οποτεδήποτε, και που σίγουρα θα συνεχίσουμε να ακούμε κατά τη διάρκεια ολόκληρου του επόμενου χρόνου, το γεγονός αυτό περιγράφεται παγίως ως «το ξερίζωμα του ελληνισμού από τις εστίες του μετά από συνεχή παρουσία και τριών χιλιάδων χρόνων» στη γη της Μικράς Ασίας, όπου «μεταλαμπάδευσε τον πολιτισμό» –αν δεν τον δημιούργησε κιόλας, εφόσον στις ακτές της Ιωνίας «γεννήθηκε η φιλοσοφία». Για τον τρισχιλιετή αυτόν πολιτισμό λέγεται πάντα, ιδίως από τους απογόνους των ξεριζωμένων, ότι θα πρέπει να διατηρηθεί και να συνεχιστεί παρά τον ξεριζωμό, στις νέες πατρίδες.

Το πρόβλημα είναι ότι, όπως συμβαίνει πάντα, οι παραδόσεις, ιδίως οι τρισχιλιετείς, περιλαμβάνουν κάθε λογής στοιχεία, εκ των οποίων κάποια μπορεί να φαίνονται ένδοξα και τιμητικά για τους μεταγενεστέρους, ενώ άλλα όχι. Για παράδειγμα, ένας εξ αυτών των φιλοσόφων, ίσως ο πιο διάσημος, μας παραδίδει τη μαρτυρία ότι, για Συνέχεια →

του Τζόρτζιο Αγκάμπεν

 (…)

10. Μπορούμε τώρα να επιχειρήσουμε να απαντήσουμε στο ερώτημα «πού ‘στέκεται’ η στάσις, ποιος είναι ο προσίδϊος τόπος του εμφύλιου πολέμου;». Η στάσις –αυτή είναι η υπόθεσή μας- δεν λαμβάνει χώρα ούτε στον οἶκον ούτε στην πόλιν, ούτε στην οικογένεια ούτε στην πολιτεία: συνιστά μία ζώνη αδιαφορίας [indifferenza] ανάμεσα στον απολιτικό χώρο της οικογένειας και τον πολιτικό χώρο της πόλης. Ξεπερνώντας αυτό το κατώφλι, ο οἶκος πολιτικοποιείται και, αντιστρόφως, η πόλις «οικονομικοποιείται», δηλαδή συρρικνώνεται σε οἶκον. Αυτό σημαίνει ότι, στο σύστημα της αρχαιοελληνικής πολιτικής, ο εμφύλιος πόλεμος λειτουργεί ως κατώφλι πολιτικοποίησης ή αποπολιτικοποίησης, μέσω του οποίου το σπίτι ξεχειλίζει και γίνεται πόλη, ενώ η πόλη αποπολιτικοποιείται σε οικογένεια.

Στην παράδοση του αρχαιοελληνικού δικαίου, υπάρχει ένα μοναδικό τεκμήριο, που μοιάζει να Συνέχεια →

Jacques Rancière, «Dix thèses sur la politique», από το Aux bords du politique, Gallimard, Paris 2012 [1998], σ. 235-254. Μετάφραση-σημειώσεις Α.Γ.

Θέση 1.

Η πολιτική δεν είναι η άσκηση της εξουσίας. Η πολιτική πρέπει να οριστεί δι’ εαυτής, ως ένας ειδικός τρόπος δράσης που κινητοποιείται από ένα προσίδϊο υποκείμενο και που ανάγεται σε μία προσίδϊα ορθολογικότητα. Η πολιτική σχέση Συνέχεια →

της Παζ ντυΜπουά

(Αποσπάσματα από το βιβλίο Out of Athens: The New Ancient Greeks, Harvard University Press 2010, και ειδικότερα το 5^ο κεφάλαιο με τίτλο Slaves in the tragic city, σ. 73-78. O τίτλος του δημοσιεύματος και οι σημειώσεις σε αγκύλες είναι του μεταφραστή)

Η αρχαιοελληνική τραγωδία δεν αφορά μόνο τον μεγάλο άνδρα, ούτε καν τον ανθρωπάκο· μέρος του προβλήματος είναι ότι η πλούσια και πολύμορφη κληρονομιά της ελληνικής αρχαιότητας έχει «διατμηθεί», για να χρησιμοποιήσω τον όρο των Γκοφ και Σίμπσον[1], και φιλτραριστεί μέσα από αναγωγιστικές και μεροληπτικές αναγνώσεις αιώνων. Και σε αυτές περιλαμβάνω μία από τις πρώτες αναγνώσεις της τραγωδίας, τον Αριστοτέλη, ως ένα στοχαστή ο οποίος ερμήνευσε την κληρονομιά της τραγωδίας κατά τρόπο μερικό και ιστορικά εντοπισμένο. Εγώ θέλω να κοιτάξω και άλλους τρόπους να δούμε την τραγωδία, να την ανοίξουμε σε ένα πιο ετερογενές, ασταθές και πολύμορφο είδος ανάγνωσης που θα μπορούσε να μιλήσει στη μετανεωτερικότητα, ή Συνέχεια →

των Irène ROSIER-CATACH | Marwan RASHED | Alain de LIBERA | Philippe BÜTTGEN

Ένα ζήτημα

Το ζήτημα του ευρωπαϊκού «εμείς» συνδέθηκε πρόσφατα με διάφορες αντιπαραθέσεις γύρω από τη μετάφραση και τη μετάδοση των γνώσεων.

Οι συζητήσεις αυτές φαίνονται εκ πρώτης όψεως λόγιες, μακρινές, εξειδικευμένες. Αφορούν το μέγεθος της συμβολής των αραβικών μεταφράσεων ελληνικών επιστημονικών και φιλοσοφικών έργων στη διάδοση των έργων αυτών στη μεσαιωνική Δύση. Μετά έναν αιώνα σχετικών εργασιών, ορισμένοι θέλουν να υπολογίσουν εκ νέου αυτή τη συμβολή, και να την μειώσουν. Φαίνεται πως οι «Λατίνοι» δεν είχαν ανάγκη τον αραβικό δίαυλο· πως οι «Άραβες» ποτέ δεν μπόρεσαν να οικειοποιηθούν την ελληνική γνώση. Ακολουθούν γενικές εκτιμήσεις γύρω από την ουσία των θρησκειών και των «πολιτισμών», περί ενός ανοικτού και υποδεκτικού στον Άλλο «ιουδαιο-χριστιανισμού» έναντι ενός επιθετικού και κλειστού Ισλάμ.

Τι συνέβη; Ο φόβος των Αράβων και του Ισλάμ έκανε την είσοδό του στην επιστήμη. Κλείνουν οι λογαριασμοί με το Ισλάμ, με τη δήλωση «ουδέν χρέος». Διακηρύσσεται ότι η Δύση είναι χριστιανική, και στο μέγιστο δυνατό βαθμό αμόλυντη. Συνέχεια →