του Άκη Γαβριηλίδη

Ο Θεόδωρος Πάγκαλος, στο τέλος της πολιτικής του καριέρας, συνέδεσε το όνομά του με τη συνθηματική φράση «μαζί τα φάγαμε», η οποία προοριζόταν να εξηγήσει την εμφάνιση της κρίσης χρέους στην Ελλάδα μέσα από την αναφορά σε μία καταχρηστική απόλαυση στην οποία είχε αποδυθεί η ελληνική κοινωνία ως σύνολο το προηγούμενο διάστημα.

Μολονότι ο συγκεκριμένος εκφραστής αυτής της «ερμηνείας» αντιμετωπίστηκε με γενική κατακραυγή και αποδοκιμασία, η ίδια η ερμηνεία είχε μια διαδρομή που ούτε άρχισε, ούτε τελείωσε με αυτόν. Υπήρχε από παλιά –σχεδόν από την ίδρυση του ελληνικού κράτους- ένα νοητικό σχήμα που πάντοτε το συνόδευε, το σχήμα της αυτοαποικιοποίησης. Η ελληνική κοινωνία είναι άναρχη, ανομική, «παραδοσιακή», πελατειακή, αντιστέκεται στον εκσυγχρονισμό και τον εξευρωπαϊσμό· συμπέρασμα: είναι εγγενώς ανίκανη να αυτοκυβερνηθεί, και γι’ αυτό χρειάζεται καθοδήγηση, επιτροπείες ή –πιο πρόσφατα- «μνημόνια». (Είναι χαρακτηριστικό ότι, στα λίγα αυτά χρόνια, έχει ήδη αρχίσει να χρησιμοποιείται η αυτομαστιγωτική έκφραση «μνημόνια μέχρι να σβήσει ο ήλιος», και όχι μόνο από τους –ελάχιστους άλλωστε- οπαδούς των υπαρκτών μνημονίων, ως κατακλείδα διάφορων συζητήσεων για τις «παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας», περίπου με το νόημα «δεν υπάρχει σωτηρία»).

Από τη δεξαμενή αυτών των θεωριών άντλησε πρόσφατα όσα είπε –σε συνέντευξη που έδωσε, ακριβώς, στα αγγλικά, στην υποτιθέμενη κορωνίδα του δυτικού φιλελευθερισμού και της ισοπολιτείας: το BBC- ο Έλληνας ΥπΕθΑ. Με αποτέλεσμα να ακούσει και αυτός ουκ Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Το βιβλίο Σεφέρης – Αβέρωφ: Η ρήξη του Γιώργου Γεωργή, είναι ακόμα ένα σε μια μακρά σειρά βιβλίων του ίδιου συγγραφέα με θέμα τη δράση του Γιώργου Σεφέρη, και ακόμα ένας κρίκος σε μια μακρά σειρά βιβλίων ή άρθρων που επιχειρούν να φιλοτεχνήσουν για τον Σεφέρη μια αγιογραφική εικόνα ή, ορθότερα, μία εικόνα προφήτη του γένους –κάποιου που «είχε δει το κακό να έρχεται» και προσπάθησε να ειδοποιήσει τον άφρονα λαό του και τους κυβερνώντες όσο ήταν καιρός, πλην όμως εις μάτην.

Αυτό είναι σαφές ήδη από το σημείωμα στο οπισθόφυλλο, το οποίο πιστώνει στο βιβλίο ότι «διαλύει πολλούς από τους μύθους γύρω από τη λύση του Κυπριακού και ανατρέπει παραδεδομένες εκδοχές και σκοπιμότητες, καταδεικνύοντας ταυτόχρονα τη σοβαρότητα, τη συνέπεια, την ευθυκρισία και τη διορατικότητα του Σεφέρη, που επιβεβαιώθηκε πολλές φορές στα χρόνια που ακολούθησαν».

Στην πραγματικότητα, βέβαια, κανέναν μύθο δεν διαλύει το βιβλίο. Αντιθέτως, αναπαράγει μέχρι κεραίας ένα πολύ διαδεδομένο σχήμα και μία –αν όχι την μόνη- Συνέχεια →

του Μιχάλη Μπαρτσίδη

Η Συμφωνία των Πρεσπών αποτελεί μια μεγάλη επιτυχία για τη χώρα μας, τα Βαλκάνια και την Ευρώπη. Οι πολιτικές, πολιτισμικές και ιδεολογικές διαστάσεις είναι αρκετές και τα αποτελέσματά της  εξίσου κρίσιμα. Επηρεάζει ήδη τις πολιτικές εξελίξεις, αναμοχλεύει ζητήματα μνήμης και ανακατασκευής εθνικών ταυτοτήτων, αναδεικνύει πρωτότυπες  ιδεολογικές αντιφάσεις και δυνατότητα νέων συνθέσεων. Θα αναφερθούμε σχηματικά σε τρία κρίσιμα σημεία μιας  συζήτησης που θα διαρκέσει άλλωστε ακόμη κάποιο καιρό. Το Μακεδονικό συνιστούσε ένα πρόβλημα το οποίο συνδέεται με ένα βαθύ τραύμα της ελληνικής κοινωνίας δηλαδή τον Εμφύλιο και τη μακεδονική μειονότητα, τραύμα που στη συνέχεια εργαλειοποιήθηκε  ως εσωτερικό πολιτικό διακύβευμα συγκροτώντας τα μπλοκ εξουσίας με αποτέλεσμα να προκαλέσει ένα παγκοσμίου πρωτοτυπίας παράδειγμα Συνέχεια →

του Ερίκ Μισώ

Η ιστορία της τέχνης άρχισε με τις εισβολές των βαρβάρων. Αυτό ασφαλώς δεν σημαίνει ότι γράφτηκε από την εποχή των εισβολών στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία τις οποίες πραγματοποίησαν, τον 4^ο και τον 5^ο αιώνα της χρονολογίας μας, οι αποκαλούμενοι βάρβαροι ή γερμανογενείς[i] λαοί. Και ακόμα λιγότερο ότι η τέχνη δεν είχε ιστορία πριν από αυτές τις «μεγάλες» εισβολές. Σημαίνει ότι μία πραγματική ιστορία της τέχνης κατέστη δυνατή μόνο απ’ τη στιγμή που, το 18^ο και τον 19^ο αιώνα, οι εισβολές των βαρβάρων έγιναν αντιληπτές ως το αποφασιστικό συμβάν με το οποίο η Δύση εισήλθε στη νεωτερικότητα, δηλαδή στη συνείδηση της δικής της ιστορικότητας. Όχι πλέον ως η καταστροφή που βύθισε την Ευρώπη στα σκοτάδια του Μεσαίωνα, αλλά αντιθέτως ως η σωτήρια έξοδος από μια μακρά περίοδο στασιμότητας που μπορούσε να ολοκληρωθεί μόνο μέσα στην αποσύνθεση. Μέχρι περίπου τα μέσα του 18^ου αιώνα, η εμφάνιση των βαρβάρων εντός της αυτοκρατορίας θεωρούνταν ότι είχε την οδηγήσει στην παρακμή και την πτώση. Από τη δεκαετία του 1800, το νέο αίμα των φυλών του Βορρά άρχισε να σημαίνει την ανανέωση, τη φυσιολογική, πολιτιστική και πολιτική αναζωογόνηση των λαών της αυτοκρατορίας: «Κύματα Βαρβάρων ξεχύνονταν μέσα στα απισχνασμένα έθνη· η σταματημένη μέχρι τότε ζωή αναζωογονούνταν με νέο αίμα, και τα ξεραμένα κλαδιά ξανάνθιζαν»[1]. Μια τέτοια εικόνα των εισβολών εδραιώθηκε για καιρό στα μυαλά των ανθρώπων. Και αυτή η ισχυρή εικόνα κουβαλούσε μαζί της παραστάσεις ρωμαλέων λαών, που έσφυζαν από ένα δημιουργικό ένστικτο το οποίο στερούνταν οικτρά οι παρηκμασμένοι Ρωμαίοι καθώς και οι λαοί που ήταν υποταγμένοι σ’ αυτούς. Όταν λοιπόν Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Η γραμμή 31 του ΟΑΣΘ επί χρόνια εκτελούσε το δρομολόγιο Βούλγαρη – Σφαγεία.

Ο κάπως ασυνήθιστος αυτός συνδυασμός ονομασιών, τότε που ίσχυε, είχε γίνει θέμα ανεκδότου, με κάποιον Αθηναίο φοιτητή που περνά σε ΤΕΙ (τότε ΚΑΤΕΕ) της Θεσσαλονίκης και σοκάρεται όταν αντικρύζει για πρώτη φορά την ονομασία του λεωφορείου που πρέπει να παίρνει κάθε μέρα για να πηγαίνει στη σχολή του, την οποία ερμηνεύει ως δείγμα των ιδιαίτερων συνθηκών και της βαρβαρότητας της «τοπικής κοινωνίας» (σε συνδυασμό με το προσωνύμιο «Βούλγαροι» που απέδιδαν οι Αθηναίοι στους Θεσσαλονικείς χούλιγκαν).

Βεβαίως η ονομασία της μίας αφετηρίας, και της σχετικής οδού και περιοχής της Θεσσαλονίκης, δεν έχει καμία σχέση με τους Βουλγάρους της Βουλγαρίας, αλλά έχει σχέση με τον πολιτικό τού 19^ου αιώνα Δημήτριο Βούλγαρη. (Το όνομα αυτό προφανώς το έδωσαν στην οδό οι εκπρόσωποι του κράτους των Αθηνών όταν κατέκτησαν τη Μακεδονία· στη Θεσσαλονίκη ουδείς γνώριζε ή είχε λόγο να τιμήσει τον Δημήτριο Βούλγαρη).

Όσο για το τέρμα της γραμμής, ούτε αυτό έχει σχέση με σφαγές, απλώς ονομάζεται έτσι διότι εκεί βρίσκονταν στο παρελθόν τα δημοτικά σφαγεία.

Η δυσώνυμη περιοχή των «Σφαγείων» ξαναήρθε πρόσφατα στην επικαιρότητα χάρη σε Συνέχεια →