του Paolo Virno [1]
1. Πραγματεία περί παθών
Στη βάση της κουλτούρας των μέσων ενημέρωσης υπάρχουν ψυχικές καταστάσεις, συμπεριφορές, συναισθηματικές τάσεις, με τις οποίες ο ηθικός στοχασμός έχει δια μακρών ασχοληθεί. Ο Αυγουστίνος, ο Moνταίν, ο Πασκάλ, ο Λαροσφουκώ έγραψαν σελίδες που θα μπορούσαν κάλλιστα να περιέχονται σε ένα εγχειρίδιο οδηγιών για στελέχη της τηλεόρασης. Πρόκειται όμως για σελίδες τις οποίες οι συγγραφείς αυτοί αφιερώνουν στις αδυναμίες του χαρακτήρα, στις χειρότερες πτυχές της ατομικής και συλλογικής διαγωγής: λήθη εαυτού, αστάθεια, επιπολαιότητα, ανικανότητα συγκέντρωσης και προσήλωσης κ.λπ. Η βιομηχανία της επικοινωνίας προϋποθέτει μία «πραγματεία περί παθών» γεμάτη αποχρώσεις· αλλά η πραγματεία αυτή, εκ πρώτης όψεως, φαίνεται να περιλαμβάνει μόνο ή κυρίως κακά πάθη, κατακριτέα συναισθήματα, ποταπές συμπεριφορές. Είναι πραγματικά έτσι; Συνέχεια