της Σοφί Μαντελσόν και του Λίβιο Μπόνι

Τα ψυχολογικά περιγράμματα της αποικιοκρατίας είναι πλέον γνωστά ως προς τα βασικά τους στοιχεία (…). Λιγότερο γνωστές είναι οι πολιτισμικές και ψυχολογικές παθολογίες που παρήγαγε η αποικιοκρατία στις χώρες των αποίκων.

Ashis Nandy[1]

Σε τελευταία ανάλυση, η ψυχανάλυση έχει ίσως ένα διαπολιτισμικό μέλλον όπως η επιστήμη· ίσως μάλιστα η κουλτούρα και η επιστήμη βρίσκουν σε αυτήν ένα αμοιβαίο στήριγμα.

Oκτάβ Mαννονί[2]

H ανάλυση του ασυνειδήτου θα έπρεπε να είναι μάλλον μια γεωγραφία παρά μια ιστορία.

Ζιλ Ντελέζ και Κλαιρ Παρνέ[3]

Η ψυχανάλυση, η οποία διανύει ήδη τον δεύτερο αιώνα της, έχει σημαδέψει βαθύτατα την κριτική σκέψη, τις ανθρωπιστικές επιστήμες, τις λογοτεχνικές σπουδές και τις cultural studies λίγο πολύ παντού στον ακαδημαϊκό κόσμο και τα περίχωρά του, ιδίως στον αγγλόφωνο και ισπανόφωνο χώρο. Μέσα απ’ τη μεσολάβηση της αποδόμησης, και ευρύτερα της French Theory, αλλά και ενός ορισμένου μεταμαρξισμού, η αναλυτική γλώσσα έχει καθιερωθεί μόνιμα στην παγκόσμια και παγκοσμιoποιημένη κριτική θεωρία, εξίσου, αν όχι περισσότερο, από ό,τι την εποχή του δομισμού και της Σχολής της Φρανκφούρτης, οι οποίες, στις δεκαετίες του 1950 και του 1960, σηματοδότησαν την πρώτη μεγάλη ανακάλυψη του φροϋδισμού στις ανθρωπιστικές επιστήμες, οι οποίες τότε κυοφορούνταν. Θα μπορούσε μάλιστα να υποστηριχθεί ότι η ψυχανάλυση, όπως και ο μαρξισμός, συνέβαλε ουσιαστικά στη διαμόρφωση του πεδίου των ανθρωπιστικών επιστημών, που πλέον διακρίνεται, τουλάχιστον από ορισμένες απόψεις, από τις «humanities[4]». Ωστόσο, σε πείσμα της διαρκούς γκρίνιας ότι η ψυχανάλυση χάνει την επιρροή της στη γενική οικονομία της γνώσης, παρατηρούμε ένα παρόμοιο φαινόμενο στο σύγχρονο πλαίσιο. Η Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Οι δηλώσεις του βουλευτή της ΝΔ και διεθνολόγου Άγγελου Συρίγου περί του «κατά 97% παρωχημένου» χαρακτήρα της συνθήκης της Λωζάννης, υπήρξε μια θαυμάσια ευκαιρία για τουλάχιστον δύο χρήσιμες διαπιστώσεις σχετικά με την δημόσια συζήτηση στην Ελλάδα.

Πρώτον, ότι στην αριστερά, είτε αυτή αυτοσυστήνεται ως «πατριωτική» είτε όχι, είναι πάντα πολύ ζωντανό και εδραιωμένο το αντανακλαστικό να καταγγέλλει τη δεξιά ως εθνοπροδοτική και να την αντιπολιτεύεται από εθνικιστικές θέσεις, ώστε να ανταποδώσει τις κατηγορίες που έχει δεχθεί η ίδια κατά καιρούς.

Δεύτερον, ότι η επίσημη θέση –και, κυρίως, η πρακτική- του ελληνικού κράτους είναι αναθεωρητική, και ταυτόχρονα υποκριτική. Τη στιγμή που κατηγορεί την Τουρκία ότι με τις κατά καιρούς δηλώσεις του «σουλτάνου Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Για την ανθρωποσφαγή που διεξάγεται στη λωρίδα της Γάζας, πολλοί/-ές στον ελληνόφωνο κυβερνοχώρο (και όχι μόνο σ’ αυτόν) χρησιμοποιούν τον προσδιορισμό γενοκτονία. Τη γενοκτονία αυτή φυσικά κατηγορείται ότι πραγματοποιεί το Ισραήλ, ή/ και «οι Εβραίοι» κατά ορισμένους. Αυτοί οι ορισμένοι συχνά σπεύδουν να παραλληλίσουν τη γενοκτονία αυτή με εκείνη που είχαν υποστεί στο παρελθόν –κατά τη δεκαετία του 1940- οι ίδιοι οι δράστες, οι οποίοι τώρα «μετατρέπονται από θύματα σε θύτες».

Ο παραλληλισμός αυτός βέβαια κυκλοφορεί εδώ και δεκαετίες, πράγμα που μας κάνει να υποθέσουμε ότι δεν οφείλεται στη μεγαλύτερη ή μικρότερη ένταση των συγκρούσεων και του ανθρώπινου πόνου που αυτές προκαλούν, αλλά ότι το σχήμα υπήρχε έτοιμο και κάθε φορά επενδυόταν στα γεγονότα ασχέτως της σφοδρότητάς τους –ή μόλις Συνέχεια →

της Τζούντιθ Μπάτλερ

Τα ζητήματα που απαιτούν τη μεγαλύτερη δημόσια συζήτηση, εκείνα που είναι πιο επείγον να συζητηθούν, είναι αυτά που είναι δύσκολο να συζητηθούν μέσα στα πλαίσια που έχουμε τώρα στη διάθεσή μας. Θέλουμε να περάσουμε άμεσα στο κρίσιμο θέμα, αλλά προσκρούουμε στα όρια ενός πλαισίου που καθιστά σχεδόν αδύνατο να πούμε ό,τι έχουμε να πούμε. Θέλω να μιλήσω για τη βία, τη σημερινή βία, την ιστορία της βίας και τις πολλές μορφές της. Αλλά αν κάποιος επιθυμεί να καταγράψει τη βία, πράγμα που σημαίνει να κατανοήσει τους μαζικούς βομβαρδισμούς και τις δολοφονίες στο Ισραήλ από τη Χαμάς ως μέρος αυτής της ιστορίας, μπορεί να κατηγορηθεί για «σχετικοποίηση» ή «πλαισίωση». Πρέπει να καταδικάσουμε ή να εγκρίνουμε, και αυτό είναι λογικό· είναι όμως αυτό το μόνο που αναμένεται να κάνουμε από ηθική άποψη; Πράγματι, καταδικάζω ανεπιφύλακτα τη βία στην οποία καταφεύγει η Χαμάς. Αυτό που έγινε ήταν μια τρομακτική και αποκρουστική σφαγή. Αυτή ήταν η πρωταρχική μου αντίδραση, και αυτή παραμένει. Αλλά υπάρχουν και άλλες αντιδράσεις.

Σχεδόν αμέσως, οι άνθρωποι θέλουν να μάθουν «με ποια πλευρά είσαι», και σαφώς η μόνη δυνατή αντίδραση σε Συνέχεια →

Συνέντευξη του Βενσάν Λεμίρ

Σε συνέντευξή του στον Marc-Olivier Bherer για την Le Monde (14/10/2023), ο καθηγητής ιστορίας Vincent Lemire ανατρέχει στις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου. Κατά την άποψή του, αυτό το πρωτοφανές γεγονός μας βύθισε στην πέμπτη πράξη της ισραηλινο-παλαιστινιακής τραγωδίας. Η διεθνής κοινότητα πρέπει να κινητοποιηθεί για να εμποδίσει το εβραϊκό κράτος να πέσει στην παγίδα που του έχει στήσει η Χαμάς.

– Υπήρξαν γεγονότα στην ιστορία της ισραηλινοπαλαιστινιακής σύγκρουσης συγκρίσιμης κλίμακας με τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου;

Όχι, δεν υπάρχει προηγούμενο. Περισσότεροι από 1.200 θάνατοι σε μία μόνο ημέρα είναι βαρύτερος απολογισμός για τους Ισραηλινούς από ό,τι κατά τη διάρκεια των πέντε ετών της δεύτερης Ιντιφάντα (2000-2005). Σε όρους Συνέχεια →

του Salem Nasser

Φανταστείτε. Φανταστείτε ότι 2,5 εκατομμύρια Εβραίοι ζουν σε μια υπαίθρια φυλακή εδώ και 17 χρόνια και ότι ο δεσμοφύλακάς τους αποφασίζει τι μπαίνει και τι βγαίνει. Ενέργεια, τρόφιμα, φάρμακα … Φανταστείτε ότι οι εβραϊκές οικογένειες εκδιώκονται συστηματικά από τα σπίτια τους, δικά τους και των προγόνων τους, και από την πατρογονική γη τους για να δώσουν στέγη σε μη Εβραίους από όλο τον κόσμο. Φανταστείτε ότι οι Εβραίοι ζουν περικυκλωμένοι από τείχη και φράχτες και δεν μπορούν να περπατήσουν σε δρόμους όπου περπατούν αποκλειστικά οι μη Εβραίοι. Φανταστείτε ότι αμφισβητείται η εθνική ταυτότητα και η ίδια η ύπαρξη των Εβραίων Συνέχεια →

του Δημήτρη Παντελακάκη

Η δύναμη της εικόνας είναι μεγαλύτερη από εκείνη των λέξεων, γι’ αυτό και αξιοποιείται κατά κόρον από την προπαγάνδα.

Ορισμένες εικόνες μάς είναι τόσο οικείες που τις παίρνουμε για δεδομένες. Δεν σκεφτόμαστε να τις αμφισβητήσουμε, ιδίως όταν συμφωνούν με το αφήγημά μας και το επιβεβαιώνουν. Προσωπικά, αυτό είναι κάτι που πάθαινα, για πολλά χρόνια με το δημοφιλές κολάζ που παρουσιάζει τέσσερις χάρτες της περιοχής της Παλαιστίνης, σε χρονολογική σειρά και υπαινίσσεται αφενός ότι το κράτος του Ισραήλ ξεφύτρωσε από το πουθενά και αφετέρου ότι εξαπλώνεται διαρκώς σε βάρος των παλαιστινιακών εδαφών. Ενώ ο δεύτερος υπαινιγμός έχει κάποια βάση, η έκταση της εξάπλωσης αυτής, ο ρυθμός της και ο βαθμός επιτυχίας της δεν είναι εκείνος που υποβάλλουν οι χάρτες. Ωστόσο, ενώ διαθέτω μια σχετικά καλή γνώση της ιστορίας της περιοχής, αδυνατούσα, επί Συνέχεια →

του Δημήτρη Δημητρίου

Λίγα πράγματα γνωρίζω για το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Τα ΜΜΕ και τα ΜΚΔ πολύ λίγο προσφέρουν σε μια ορθολογιστική και ιστορικά τεκμηριωμένη ανάλυση για την κατάσταση σ’ αυτή την περιοχή του Καυκάσου. Η αντιμετώπιση στην Κύπρο είναι μάλλον συναισθηματική αφού υπάρχει μια πολύ αξιαγάπητη Αρμένικη κοινότητα στην Κύπρο που μας δίνει την αίσθηση, ή μάλλον την ψευδαίσθηση, ότι αποκλείεται οι Αρμένιοι να έχουν άδικο. Αυτή η αντίληψη ενισχύεται με το γεγονός ότι οι Αρμένιοι, παρά τη διαφορά δόγματος, είναι και αυτοί χριστιανοί καθώς επίσης έχουν ένα κοινό με τους Ε/κ «προαιώνιο εχθρό» και άρα ο εχθρός του εχθρού μου δεν μπορεί να είναι παρά μόνο φίλος μου σύμφωνα με τις απλοϊκές συλλογιστικές που κυριαρχούν στον τόπο μας. Επειδή όμως προσωπικά δεν με ικανοποιούν αυτά τα κριτήρια, θα τολμήσω να καταθέσω κάποιες σκέψεις που δεν τις θεωρώ απόλυτες αφού δεν μπορώ ισχυριστώ ότι κατέχω αρκετά το θέμα.

Το Ναγκόρνο Καραμπάχ ανήκει κυριαρχικά στο Αζερμπαϊτζάν. Καμιά χώρα στον κόσμο δεν αναγνωρίζει Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Για το πώς σκέφτεται και τι γνωρίζει ο Στέφανος Κασελάκης γνωρίζω ό,τι και όλοι οι υπόλοιποι, δηλαδή ελάχιστα. Νομίζω όμως ότι μπορώ να κάνω μια υπόθεση για το τι μπορεί να οδηγήσει ένα άτομο που είναι μέχρι ένα βαθμό, αλλά όχι πλήρως εξοικειωμένο με την ελληνική γλώσσα, την ελληνική κοινωνία, τις συμβάσεις τους και τα κολλήματά τους.

Αυτή η πιθανή εξήγηση λοιπόν είναι κατά τη γνώμη μου η εξής. Είναι πιθανό κάποιος να έχει εκτεθεί ως ένα βαθμό στην πληροφορία ότι οι Έλληνες (εθνικιστές) κατά τις τελευταίες δεκαετίες είχαν/έχουν δύο «εθνικές ευαισθησίες», δύο «εθνικά θέματα» τα οποία ως ένα βαθμό επέλυαν –ελλείψει άλλου τρόπου- μέσα στη γλώσσα, ή μάλλον μέσα από τη γλωσσική αστυνόμευση/ λογοκρισία. Το ένα ήταν το «κυπριακό» και το άλλο το «μακεδονικό». Στο πρώτο απαγορευόταν/-εύεται να πούμε «η βόρεια Κύπρος» ή οποιονδήποτε άλλο όρο με ανάλογη σημασία· οι όροι αυτοί υποχρεωτικά αντικαθίστανται από το «το ψευδοκράτος». Στο δεύτερο, απαγορευόταν/-εύεται να πούμε «η Συνέχεια →