του Άκη Γαβριηλίδη

Η γραμμή 31 του ΟΑΣΘ επί χρόνια εκτελούσε το δρομολόγιο Βούλγαρη – Σφαγεία.

Ο κάπως ασυνήθιστος αυτός συνδυασμός ονομασιών, τότε που ίσχυε, είχε γίνει θέμα ανεκδότου, με κάποιον Αθηναίο φοιτητή που περνά σε ΤΕΙ (τότε ΚΑΤΕΕ) της Θεσσαλονίκης και σοκάρεται όταν αντικρύζει για πρώτη φορά την ονομασία του λεωφορείου που πρέπει να παίρνει κάθε μέρα για να πηγαίνει στη σχολή του, την οποία ερμηνεύει ως δείγμα των ιδιαίτερων συνθηκών και της βαρβαρότητας της «τοπικής κοινωνίας» (σε συνδυασμό με το προσωνύμιο «Βούλγαροι» που απέδιδαν οι Αθηναίοι στους Θεσσαλονικείς χούλιγκαν).

Βεβαίως η ονομασία της μίας αφετηρίας, και της σχετικής οδού και περιοχής της Θεσσαλονίκης, δεν έχει καμία σχέση με τους Βουλγάρους της Βουλγαρίας, αλλά έχει σχέση με τον πολιτικό τού 19^ου αιώνα Δημήτριο Βούλγαρη. (Το όνομα αυτό προφανώς το έδωσαν στην οδό οι εκπρόσωποι του κράτους των Αθηνών όταν κατέκτησαν τη Μακεδονία· στη Θεσσαλονίκη ουδείς γνώριζε ή είχε λόγο να τιμήσει τον Δημήτριο Βούλγαρη).

Όσο για το τέρμα της γραμμής, ούτε αυτό έχει σχέση με σφαγές, απλώς ονομάζεται έτσι διότι εκεί βρίσκονταν στο παρελθόν τα δημοτικά σφαγεία.

Η δυσώνυμη περιοχή των «Σφαγείων» ξαναήρθε πρόσφατα στην επικαιρότητα χάρη σε μία εξίσου ευτράπελη επινοημένη αφήγηση, την οποία όμως πολλοί (μειωμένης σοβαρότητας) εξέλαβαν και διακίνησαν ως σοβαρή, όχι ως ανέκδοτο. Πράγμα που είναι αρκετά δηλωτικό για μια ορισμένη βαρβαρότητα που φαίνεται ότι εξακολουθεί να επιβιώνει στο βαθύ [ψευδο]κράτος της νότιας Μακεδονίας.

Ένα από τα πολλά fake news που διέδωσαν τον τελευταίο καιρό οι γνωστοί παρακρατικοί/ παρακοινωνικοί κύκλοι που ορέγονται καταστάσεις «Καρφίτσας», ήταν και η πληροφορία ότι «ο Μπουτάρης», ή «ο ΣΥΡΙΖΑ», ή και οι δύο, απέσυραν τις προτομές των Μακεδονομάχων που υπήρχαν στην ομώνυμη πλατεία της Θεσσαλονίκης και τις πέταξαν σε «μια αυλή στα Σφαγεία», διότι … έτσι προβλέπει η συμφωνία της Πρέσπας και η «εκχώρηση του ονόματος της Μακεδονίας στους Σκοπιανούς».

Η απολύτως ψευδής αυτή πληροφορία μεταδόθηκε από πολλούς ιστότοπους και ατομικούς χρήστες του ίντερνετ, και έδωσε έναν τουλάχιστον πρωτοσέλιδο τίτλο –στη γνωστή φαιοκίτρινη φυλλάδα.

Οι περισσότεροι απ’ αυτούς απέφυγαν να μεταδώσουν τη σχετική εξήγηση της αρμόδιας αντιδημάρχου, ότι τα αγάλματα είχαν απομακρυνθεί και φυλάσσονται προσωρινά σε αποθηκευτικό χώρο του δήμου Θεσσαλονίκης στην αυλή των Παλιών Σφαγείων, επειδή απλούστατα στο σημείο όπου ήταν τοποθετημένα εκτελούνται έργα για την κατασκευή σταθμού τού μετρό. Όποιος ζει –ή έστω πηγαίνει μια στις τόσες- στη Θεσσαλονίκη, θα έπρεπε να είχε προσέξει ότι όλη η Εγνατία από την πλατεία Αγίας Σοφίας μέχρι και την Ίωνος Δραγούμη, εδώ και χρόνια, είναι εργοτάξιο.

Όμως, αυτή η διάδοση, και η ευπιστία των σύγχρονων επίδοξων Μακεδονομάχων –ή Μακεδονομαχομάχων- να την δεχθούν ως αληθινή και να την διαδώσουν, δεν αποκαλύπτει μόνο την ασχετοσύνη τους σε θέματα πολεοδομίας και καθημερινότητας. Αποκαλύπτει επίσης την ασχετοσύνη και την αδιαφορία τους για το ίδιο το αντικείμενο για το οποίο δηλώνουν ότι κόπτονται –δηλαδή τις προτομές των Μακεδονομάχων, και άρα τους ίδιους τους Μακεδονομάχους και τη μνημόνευσή τους στον δημόσιο χώρο. Καθώς και τον κυνισμό τους να ενδιαφέρονται για το αντικείμενο αυτό μόνο όταν μπορούν να το εργαλειοποιήσουν για να καταγγείλουν τους πολιτικούς τους αντιπάλους ότι θέλουν να το αφαιρέσουν, ενώ όσο αυτό ήταν παρόν δεν έδιναν πεντάρα γι’ αυτό. Πάω ό,τι στοίχημα θέλετε ότι το 90% από όσους διέδωσαν, και κάλεσαν και άλλους να διαδώσουν, τα fake news, δεν γνωρίζουν ούτε καν τα ονόματα αυτών τους οποίους αναπαριστούν οι προτομές. (Πάντως πουθενά δεν τα αναφέρουν: παντού λένε απλώς «οι Μακεδονομάχοι». Μερικές φορές ούτε καν αυτό· μιλούν γενικώς για «τα αγάλματα»). Και από το υποθετικό αυτό 10% που ίσως να μπορούν να αναφέρουν κάποιο όνομα, π.χ. ότι η τάδε προτομή αναπαριστά τον καπετάν Κότα ή τον καπετάν Γκόνη, δεν είμαι σίγουρος αν θα είναι πολλοί σε θέση να μας πουν πότε, πού και τι ακριβώς έκαναν αυτοί οι ένδοξοι καπεταναίοι ώστε να πρέπει να τους τιμάμε.

Είναι χαρακτηριστικό για το υποκείμενο του εθνικισμού να σκηνοθετεί τον εαυτό του ως υποκείμενο απώλειας, να ενδιαφέρεται κυρίως για περιστατικά που του επιτρέπουν να καταγγέλλει κλοπές μιας απόλαυσης –για την οποία συνήθως ελάχιστα είχε ενδιαφερθεί όσο (υποτίθεται ότι) την είχε.

Από αυτή την άποψη, οι διαμαρτυρίες των Μακεδονομαχομάχων το μόνο που αποκαλύπτουν είναι ότι ο χώρος των Σφαγείων –τόσο με μικρό όσο και με κεφαλαίο Σ- είναι μάλλον ο πλέον κατάλληλος για τις προτομές των μισθοφόρων του ελληνικού κράτους που επιχείρησαν, χωρίς καμία επιχειρησιακή επιτυχία, να τρομοκρατήσουν τους χωρικούς της Μακεδονίας το διάστημα 1905-8 και να καταστείλουν την εξέγερση του Ίλιντεν χέρι-χέρι με τις οθωμανικές αρχές.