του Άκη Γαβριηλίδη

Η επικήρυξη την οποία ανήρτησαν, ως άλλοι κυνηγοί κεφαλών, ο Μελισσανίδης και οι παρατρεχάμενοί του, στο «μουσείο» τους, το οποίο μάλιστα έχουν το θράσος να ονομάζουν «Μουσείο Μικρασιατικού Ελληνισμού», είναι μία αθλιότητα από τουλάχιστον τρεις απόψεις: νομική, ηθική και μουσειολογική.

Όπως θα γνωρίζουν, ή θα μπορούν να πληροφορηθούν, οι αναγνώστ-ρι-ες, το συγκεκριμένο «έκθεμα» εμφανίζει τις φωτογραφίες τεσσάρων ανδρών, με το ονοματεπώνυμο του καθενός από κάτω, για τους οποίους πληροφορεί τον επισκέπτη ότι «Αυτοί ΗΘΕΛΑΝ να ΣΚΟΤΩΣΟΥΝ τα ΟΝΕΙΡΑ μας».

Πριν πάμε σε οτιδήποτε άλλο, ένας λόγος πρώτου πληθυντικού, ένας λόγος που λέει «μας», ήδη είναι ξένος προς την λογική του μουσείου. Σε ένα μουσείο, εκείνη που μιλάει, που εξηγεί, και εκείνος που διαβάζει την εξήγηση δεν είναι αυτονόητο ότι ανήκουν (όλοι/ πάντοτε) στο ίδιο συλλογικό υποκείμενο. Το μουσείο υποτίθεται ότι είναι ένας δημόσιος θεσμός, ανοικτός στην επίσκεψη από οποιονδήποτε. Ένα «Μουσείο Μικρασιατικού Ελληνισμού» απευθύνεται σε όποιον, Μικρασιάτη ή μη, Έλληνα ή μη, ενδιαφέρεται για οποιονδήποτε λόγο για τον μικρασιατικό ελληνισμό και την ιστορία του. Δεν είναι –δεν θα πρέπει να είναι- όλοι οι επισκέπτες Μικρασιάτες, αλλά και δεν είναι όλοι οι Μικρασιάτες οπαδοί της ΑΕΚ, ούτε είχαν όλοι όνειρο να χτιστεί ένα γήπεδο ποδοσφαίρου. Αυτό λοιπόν το «τα όνειρά μας» είναι ήδη ένα γιγαντιαίο καπέλωμα, μία γιγαντιαία εργαλειοποίηση των ευαισθησιών –και των ενοχών- που υπάρχουν στην ελληνική κοινωνία απέναντι στους «κυνηγημένους πρόσφυγες» (φυσικά μόνο όσους ήταν ή μπορούσαν να γίνουν εθνοτικά Έλληνες, και μόνο όσους προσφυγοποιήθηκαν πριν από έναν αιώνα) προς άντληση ιδιοτελούς οφέλους και προς ξεκαθάρισμα λογαριασμών –προσωπικών, πολιτικών, οικονομικών ή δεν ξέρω τι άλλου τύπου.

Προσωπικά, και από τις τέσσερις μεριές, και για όσο πίσω στο χρόνο έχω πληροφορίες για την καταγωγή μου, τυγχάνω απόγονος Ρωμιών της Μικράς Ασίας. Υπό αυτή μου την ιδιότητα, δεν αναγνωρίζω σε κανέναν τυχάρπαστο λαθρέμπορο καυσίμων, σε κανέναν ιδιώτη καπιταλιστή, το δικαίωμα να μιλά εξ ονόματός μου, και μάλιστα να εμέσσει έναν λόγο εκδίκησης και τραμπουκισμού. Not in my name. Είναι άλλο η μνήμη και άλλο η μνησικακία.

Για το νομικό μέρος: η χρήση της φωτογραφίας του προσώπου και του ονοματεπωνύμου υπαρκτών ανθρώπων, που βρίσκονται εν ζωή και κυκλοφορούν ανάμεσά μας, ενδεχομένως και γύρω από το αυτοαποκαλούμενο «μουσείο», η οποία γίνεται χωρίς την άδειά τους, προφανώς συνιστά παραβίαση του νόμου –και των ενωσιακών οδηγιών- περί δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Ακόμη περισσότερο: εάν η χρήση αυτή έχει ως σκοπό να διεγερθεί εχθρότητα και μίσος εναντίον τους, συνιστά ακόμη βαρύτερο αδίκημα, ή σύνολο αδικημάτων, σε μια συγκυρία στην οποία ιδιωτικοί στρατοί από τραμπούκους, υπαλλήλους ιδιοκτητών ΠΑΕ ή απλώς αφελείς «αγνούς φιλάθλους» δολοφονούν ανθρώπους ακόμη και χωρίς αυτοί να θελήσουν να «σκοτώσουν τα όνειρα» κανενός, έτσι για το τίποτε.

Οι εικονιζόμενοι είναι, ή υπήρξαν, πολιτικοί. Ασφαλώς εναντίον όποιου ασχολείται με την πολιτική είναι θεμιτό, και αναπόφευκτο, να ασκηθεί κριτική. Το να δαχτυλοδείχνεις όμως και να δαιμονοποιείς έναν πολιτικό χωρίς καν να αναφέρεις τι συγκεκριμένα έκανε και τι αντιρρήσεις έχεις εσύ γι’ αυτό, και χωρίς να του δίνεις κάποιο δικαίωμα να εκφράσει κάποιον αντίλογο, δεν είναι φυσικά πολιτική κριτική. Είναι ηθικολογία και δολοφονία χαρακτήρα, χρυσαυγίτικης έμπνευσης («προδότες πολιτικοί» κ.λπ.). Ιδίως όταν, στην άλλη «προσφυγομάνα», τη Θεσσαλονίκη, έδρα της άλλης μεγάλης ΠΑΕ με το Κ ως τελευταίο γράμμα, έχουμε ήδη προηγούμενα επιθέσεων και σωματικής βίας από αυτόκλητους εκφραστές του «προσφυγικού ελληνισμού» εις βάρος δημοτικών αρχόντων οι οποίοι κρίθηκε ότι δεν έδειξαν τον πρέποντα σεβασμό στον καημό του ποντιακού ελληνισμού. Έχουμε επίσης προηγούμενα στα οποία η ιδιότητα του απογόνου προσφύγων προβάλλεται από πεπειραμένους δικηγόρους ως τρόπον τινά ελαφρυντική περίπτωση για την κατηγορία της ανθρωποκτονίας.

Σχεδόν από την αρχή της ύπαρξης αυτού του μπλογκ, και ακόμη παλιότερα, είχα επίμονα ασχοληθεί με τις καταχρήσεις της μνήμης, ιδίως μιας μνήμης που συγκροτείται ως «τραυματική», ως μνήμη θυματοποίησης. Η εργαλειοποίηση μιας ανειλικρινούς κλάψας για την «κυνηγημένη προσφυγιά» σε συνδυασμό με έναν λόγο μανιχαϊστικό, θεολογικού τύπου[1], που συναντάμε στο μαγαζί του Μελισσανίδη που παριστάνει το μουσείο αποτελεί μία απ’ τις πιο χυδαίες περιπτώσεις τέτοιας κατάχρησης.

[1] Η λεζάντα του εκθέματος υποστηρίζει μεταξύ άλλων ότι οι εικονιζόμενοι «πρωτοστάτησαν έκαναν ότι [sic] περνούσε από τις υστερόβουλες δυνάμεις τους προκειμένου να μην ανεγερθεί το γήπεδο της ΑΕΚ στα πατρογονικά εδάφη της» (υπογραμμίζω εγώ. Από πού κι ως πού η Αττική είναι «πατρογονικό έδαφος» της ΠΑΕ ΑΕΚ; Με τη λογική της «ξεριζωμένης προσφυγιάς», πατρογονικά είθισται να αποκαλούνται τα εδάφη από τα οποία ξεριζώθηκε κάποιος, όχι εκείνα στα οποία εγκαταστάθηκε ως έποικος). Και συνεχίζει: «θα έχουν πάντα μια θέση στη μνήμη μας. Για να μας θυμίζουν ότι το κακό δεν γίνεται να υπερισχύσει του καλού, το άδικο δεν γίνεται να επιβληθεί στο δίκαιο». Ακόμα και oι σερίφηδες του Φαρ Ουέστ δεν χρησιμοποιούσαν τόσο ηθικολογικά βεβαρημένο λεξιλόγιο στις επικηρύξεις κακοποιών που δημοσίευαν.