του Άκη Γαβριηλίδη

Εδώ και αρκετά χρόνια, η ιστορικός Μαρία Ευθυμίου έχει αποδυθεί σε έναν μαραθώνιο διαλέξεων, διά ζώσης, τηλεοπτικών, διαδικτυακών και με κάθε άλλο δυνατό τρόπο, γύρω από την ιστορία και από διάφορα άλλα θέματα, οι οποίες, χωρίς να είναι απολύτως σαφές γιατί, γνωρίζουν τεράστια διάδοση και προβολή. Φαντάζομαι διότι με αυτό τον τρόπο υποτίθεται ότι εκλαϊκεύει ένα σώμα γνώσεων και τις μεταδίδει σε ανθρώπους οι οποίοι τις στερούνται. Αυτό βέβαια επί της αρχής είναι θαυμάσιο. Ποιος θα είχε αντίρρηση; Αρκεί αυτά που μεταδίδονται να είναι πράγματι γνώσεις, και όχι απλώς επιστημονικοφανείς αρλούμπες.

Το ότι το δεύτερο είναι αυτό που συμβαίνει, θα το αποδείξω κατωτέρω με ένα μόνο παράδειγμα. Κάποιες από αυτές τις ομιλίες της είναι διαθέσιμες ως podcast στον ιστότοπο της Athens Voice, υπό τη μορφή «συζήτησης» με έναν Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Την επαύριο της συμφωνίας των Πρεσπών, ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολος Τζιτζικώστας δήλωσε, με πρωτοφανή αναίδεια:

Δεν υπάρχει περίπτωση σε δρόμο ευθύνης δικής μας, της Περιφέρειας, να μπει πινακίδα, που να αναγράφει τον όρο Βόρεια Μακεδονία. Ξεκάθαρες κουβέντες, όσο είμαι περιφερειάρχης, οι πινακίδες στους δικούς μας δρόμους θα γράφουνε Σκόπια.

Με άλλα λόγια, δήλωσε απερίφραστα ότι γράφει στα αρχίδια του την διεθνή αλλά και εσωτερική νομιμότητα, και ότι θεωρεί τους διεθνείς αυτοκινητοδρόμους χωράφι του. Ακόμη περισσότερο, στην ερώτηση τι θα γίνει αν υποστεί πιέσεις από την κυβέρνηση, απάντησε: «Έχω αποδείξει νομίζω στην πορεία μου μέχρι σήμερα ότι δεν υποκύπτω σε τέτοιου είδους πιέσεις». Όπου φυσικά οι «τέτοιου είδους» πιέσεις δεν είναι άλλες από την πίεση της νομιμότητας, η οποία προφανώς είναι στενός κορσές ανυπόφορος για τον βιτζιλάντε περιφερειάρχη και κατά φαντασίαν πρωθυπουργό του ψευδοκράτους της Θεσσαλονίκης.

Αυτήν άλλωστε την υπερήφανη υπόσχεσή του ότι θα παρανομήσει πράγματι την τήρησε. Δεν έχω εικόνα για το τι συμβαίνει στο σύνολο της περιφέρειας, αλλά π.χ. στον διεθνή αυτοκινητόδρομο που οδηγεί από τη Θεσσαλονίκη Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Σε ένα πολύ γνωστό απόσπασμα από τα Απομνημονεύματά του, ο Μακρυγιάννης αφηγείται πώς, σε μια μάζωξη των οπλαρχηγών κατά την πολιορκία της Ακρόπολης, επιτέλεσε ένα τραγούδι με τη συνοδεία του ταμπουρά του, με αποτέλεσμα να εισπράξει τα εύσημα του «μαύρου Γκούρα». Και παραθέτει στο γραπτό του όλους τους στίχους όπως τους τραγούδησε.

Πολλά χρόνια αργότερα, τους στίχους αυτούς αποφάσισε να μελοποιήσει ο Χρήστος Λεοντής. Το αποτέλεσμα της μελοποίησης κυκλοφόρησε το 1975, τραγουδισμένο από τον Νίκο Ξυλούρη (τον ίδιον που ξεσπάθωνε την περίοδο εκείνη κατά των «νέγρικων χου-χου»).

Η απόφαση αυτή καταρχάς δείχνει ένα σχετικό θράσος. Ήδη την εποχή εκείνη, ήταν γνωστές και καταγεγραμμένες αρκετές εκτελέσεις του τραγουδιού αυτού, ή μάλλον παραδείγματα των ίδιων στίχων τραγουδισμένων πάνω σε αρκετές διαφορετικές μελωδίες (γι’ αυτές θα πούμε κάποια πράματα στη συνέχεια). Για ποιο λόγο να προσθέσει κανείς ακόμα μία;

Βεβαίως, στη μουσική τίποτε δεν απαγορεύεται. Το να βάλει κανείς καινούρια μουσική σε στίχους από Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Όχι, ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης δεν προέβαλε ποτέ (ρητά) τον ισχυρισμό ότι η μειονότητα της Θράκης είναι τουρκική.

Πλην όμως: ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης προέβαλε και προβάλλει πλειστάκις, εδώ και χρόνια, με αμείωτη συχνότητα και επιμονή και με τα ίδια περίπου λόγια κάθε φορά, έναν ισχυρισμό του οποίου ο προηγούμενος είναι αναγκαία συνέπεια. Τον παραθέτω σε μία πρόσφατη σύνοψη την οποία επιμελήθηκε μία θαυμάστρια και επίδοξη μιμήτριά του.

Η κατάκτηση της μητρικής γλώσσας είναι έργο ζωής, κατά τον κ. Μπαμπινιώτη. Και η ομιλία κατάκτηση και επίτευγμα του καθενός από εμάς. Η γλώσσα πέρα από εργαλείο είναι και σκέψη, ταυτότητα και σύστημα αξιών, κατά τον Saussure. Δεν υπάρχει στην γλώσσα «γλωσσική μοναξιά», γιατί όλα στον λόγο, ως σύστημα, συνέχονται. Ο ελληνισμός χωρίς τη γλώσσα δεν θα είχε συνέχεια (Αμαλίας Κουμπούρα, υπ. δρ Λαογραφίας, «Σε τιμώ, γλώσσα» – Ludwig Wittgenstein: Τα όρια της γλώσσας μου, τα όρια του κόσμου μου).

Αφήνοντας κατά μέρος τους παραπλανητικούς ισχυρισμούς ότι αυτά τα είπαν ο Βιτγκενστάιν και ο ντε Σωσσύρ, θα κρατήσω μόνο εδώ το αναντίρρητο γεγονός ότι αυτά τα λέει ο Μπαμπινιώτης.

Ας εφαρμόσουμε λοιπόν την ανάλυση αυτή στη μειονότητα της δυτικής Θράκης, με έναν απλό συλλογισμό υπαγωγής κατά την τυπική λογική.

Η μητρική γλώσσα των περισσότερων μελών της μειονότητας είναι φυσικά η τουρκική, και όχι η (ανύπαρκτη) «μουσουλμανική».

Για αυτούς τους ανθρώπους λοιπόν, κατά τα ανωτέρω, η τουρκική γλώσσα είναι σκέψη, σύστημα αξιών και, κυρίως, ταυτότητα.

Άρα, η ταυτότητα των περισσότερων μελών της μειονότητας είναι τουρκική.

Όπερ έδει δείξαι.

Αν σε κάποιον δεν αρέσει το αναπόδραστο αυτό συμπέρασμα, τότε ίσως θα πρέπει να αναρωτηθεί μήπως χρειάζονται τροποποίηση οι προκείμενες και ειλικρινής αυτοκριτική. Προσοχή όμως: η τροποποίηση αυτή δεν μπορεί να έγκειται στην οχύρωση πίσω από κάποιον ελληνικό εξαιρετισμό (του τύπου «η γλώσσα είναι τα όρια του κόσμου μόνο για τους ελληνόφωνους, ενώ για τους άλλους όχι», ή «αυτός που χωρίς τη γλώσσα δεν θα είχε συνέχεια είναι μόνο ο ελληνισμός αλλά όχι ο τουρκισμός»). Διότι τότε θα πρόκειται απλώς για άλλη μια κωλοτούμπα μηδαμινής πειστικότητας. Η γλωσσολογία ως επιστήμη, και ακόμη περισσότερο η φιλοσοφία, είναι καθολικές, όχι επιλεκτικές.

του Άκη Γαβριηλίδη

Tόσο από την άποψη της σφοδρότητάς της, όσο και από την άποψη των επιχειρημάτων (καλύτερα, των συκοφαντιών) που χρησιμοποιεί, η ολομέτωπη επίθεση του ελληνικού κράτους και παρακράτους εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ και εναντίον της τουρκικής μειονότητας στην Ελλάδα, έχει όμοιό της μόνο στην αντικομμουνιστική υστερία κατά των «ΕΑΜοβουλγάρων» της εμφυλιακής και μετεμφυλιακής περιόδου. Της οποίας άλλωστε αποτελεί συνέχεια, ή νεκρανάσταση.

Ούτως εχόντων των πραγμάτων, είναι πραγματικά θλιβερό ότι το σημερινό ΚΚΕ συντάσσεται με αυτή την επίθεση για να δείξει καλή διαγωγή, χωρίς να μπαίνει καν στον κόπο να υποκριθεί ότι κρατά ίσες αποστάσεις.

Η σχετική ανακοίνωση του κόμματος είναι πραγματικά αξιοθρήνητη τόσο από πρακτική, όσο και από θεωρητική Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Τις προάλλες, έτυχε να επισκεφθώ το μουσείο ομοιωμάτων Βρέλλη, έξω από τα Γιάννενα.

Η επίσκεψη αυτή δεν ήταν στο πρόγραμμα, επρόκειτο για επιλογή ανάγκης (είχε καταρρακτώδη βροχή και δεν υπήρχε εκεί κοντά διαθέσιμη κάποια άλλη λύση κλειστού χώρου) και δεν είχα υψηλές προσδοκίες. Έστω και έτσι, όμως, η εντύπωση ήταν απογοητευτική. Πρόκειται για ένα μουσείο (ακόμα και ο χαρακτηρισμός αυτός είναι μάλλον καταχρηστικός) φτιαγμένο με όρους του 19ου αιώνα.

Το μουσείο έχει 12 «αίθουσες», σε καθεμιά από τις οποίες παρουσιάζεται και ένα ταμπλώ βιβάν από (υποτίθεται) την ελληνική ιστορία. Το πρώτο πρώτο, όμως, αναπαριστά το «Κρυφό Σχολειό» –κάτι δηλαδή που εδώ και καιρό έχει καταδειχθεί ότι δεν υπήρξε ιστορικά, όπως υποστήριξε νομίζω πρώτος πειστικά ο Άλκης Αγγέλου, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Τα Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Στην ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Το βλέμμα του Οδυσσέα», υπάρχει ένας μονόλογος που εκφωνεί ο οδηγός ταξί, τον οποίο υποδύεται ο Θανάσης Βέγγος, απευθυνόμενος προς τον πρωταγωνιστή Χάρβεϊ Καϊτέλ –ή πάντως παρουσία του τελευταίου, ο οποίος τον ακούει αλλά δεν λέει τίποτε. Τα λόγια αυτά φαίνεται ότι έχουν κάνει ιδιαίτερη εντύπωση στους θεατές –άλλωστε, αυτό φαίνεται να αποτελούσε επιδίωξη του σκηνοθέτη, ο οποίος «υπογραμμίζει» οπτικά τη σκηνή και εφιστά την προσοχή του θεατή σε αυτήν.

Το κείμενο του μονολόγου συνίσταται στις παρακάτω φράσεις, οι οποίες εκφωνούνται με παύσεις αρκετών δευτερολέπτων ενδιαμέσως (στα σημεία όπου αλλάζει παράγραφος):

Ξέρεις κάτι; Η Ελλάδα πεθαίνει. Πεθαίνουμε σα λαός. Κάναμε τον κύκλο μας. Δεν ξέρω πόσες χιλιάδες χρόνια ανάμεσα σε σπασμένες πέτρες και αγάλματα… και πεθαίνουμε…

(πιο φορτισμένα) Αλλά αν είναι να πεθάνει η Ελλάδα, να πεθάνει γρήγορα! Γιατί η αγωνία κρατάει πολύ και κάνει πολύ θόρυβο.

(πλησιάζει στον γκρεμό στην άκρη του δρόμου)

Μωρή φύσηηη! Μόνη σου είσαι; Μόνος μου είμαι κι εγώ… πάρε ένα μπισκότοοο! (και πετάει πράγματι ένα μπισκότο στον αέρα).

Τη σκηνή αυτή την έχουν αναπαράγει πολλοί στον κυβερνοχώρο, οπτικά ή/ και γραπτά, με ανεπιφύλακτα θετικά έως εξυμνητικά σχόλια. Κανείς όμως δεν μπήκε στον κόπο να εξηγήσει γιατί του έκανε εντύπωση και τι νόημα συνήγαγε από αυτό.

Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το δημοσίευμα με τίτλο «‘Η Ελλάδα πεθαίνει!’: Η πιο συγκλονιστική σκηνή του Βέγγου δεν είναι κωμική».

Αν η σκηνή αυτή δεν είναι κωμική, τότε νομίζω ότι ο μόνος άλλος χαρακτηρισμός που της ταιριάζει είναι «γελοία». Δηλαδή Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Grand-parental advisory: Το σημείωμα αυτό καλό είναι να μην το διαβάσουν αρθρογράφοι-πολιτικάντηδες της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς και λοιποί υπάλληλοι του Μαρινάκη, γιατί ίσως τους ανεβεί η πίεση και ταραχθεί η γαλήνη των γηρατειών τους. Σε αυτό, ανατρέχουμε στην γενεαλογία του ηθικού και καλλιτεχνικού συντηρητισμού, του πουριτανισμού, της ξενοφοβίας και του αντι-νεγρισμού στο εσωτερικό της ελληνικής αριστεράς και του αντιδικτατορικού κινήματος· και ειδικότερα σε κάποια δείγματα που μπορούν να θεωρηθούν πρόγονοι της ειρωνικής απόρριψης των «μαύρων, κίτρινων και πράσινων επαναστατών» εκ μέρους του ανανεωτή κομμουνιστή Αναγνωστάκη και της καταδίκης των «νέγρικων χου-χου» εκ μέρους του βενιζελικού Ξυλούρη. Οι οποίες δεν βρίσκονται και πολύ μακριά από την καταγγελία των «κωλόπαιδων» που «χορεύουν σέικ» από τον αντιδραστικό ριζοσπάστη Ντίνο Χριστιανόπουλο, όπως έχω ήδη επισημάνει.

Η Επιθεώρηση Τέχνης, όπως είναι γνωστό, υπήρξε ένα πρωτοποριακό για την εποχή του περιοδικό τής –ας πούμε- αντιδογματικής Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Μετά από ενέργειες των λίγων ψεκασμένων μακονομάχων που απομένουν ακόμα στην κοινωνία, το κράτος και το παρακράτος της Ελλάδας, η εισαγγελέας Πρωτοδικών Φλώρινας, όπως δημοσιεύτηκε στον τύπο, άσκησε ανακοπή κατά της απόφασης του Ειρηνοδικείου Φλώρινας με την οποία αναγνωρίστηκε το σωματείο με την επωνυμία «Κέντρο Μακεδονικής Γλώσσας στην Ελλάδα».

Ας αναμένουμε να δούμε και τι θα γίνει στην εκδίκαση της ανακοπής, η οποία έχει οριστεί για αρκετά κοντινή ημερομηνία. Ό,τι κι αν γίνει, όμως, θεωρώ ότι η εξέλιξη αυτή συνολικά συνιστά ένα σημαντικό βήμα μπροστά για την ελληνική δικαιοσύνη ώστε να προσαρμοστεί επιτέλους στην πραγματικότητα και να μην συνεχίσει να διατυμπανίζει υπερήφανα ότι ο γάιδαρος πετάει.

Καταρχάς, το ίδιο το γεγονός ότι ασκήθηκε ανακοπή δείχνει ότι, ακριβώς, υπήρξε μια πρωτόδικη απόφαση, και μάλιστα από το Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Μόνο από τις νεκρολογίες που δημοσιεύτηκαν μετά τον πραγματικά αδόκητο –εδώ ταιριάζει κατεξοχήν η λέξη- θάνατο του Νότη Μαυρουδή πληροφορήθηκα προσωπικά ότι ο γνωστός συνθέτης και κιθαριστής ήταν Πόντιος από την Καλλιθέα. Μέχρι τώρα δεν είχα ιδέα γι’ αυτό.

Δεν θεωρώ ότι είμαι τέρας ενημερώσεως για τα ελληνικά πράγματα, αλλά τον Μαυρουδή τον ήξερα ως δημιουργό εδώ και χρόνια, ενώ με τους Ποντίους έχω ασχοληθεί στο πλαίσιο της μεταδιδακτορικής μου έρευνας –και σε άλλα πλαίσια. Εάν λοιπόν δεν το ήξερα, αυτό μάλλον σημαίνει ότι ο ίδιος δεν φρόντισε να το κάνει ευρέως γνωστό και να το διατυμπανίσει.

Αυτό το θεωρώ κάτι απολύτως προς τιμήν του. Διότι δείχνει ότι απέφυγε να εργαλειοποιήσει την καταγωγή του και να την «πουλήσει» (με την έννοια που λέμε «πουλάω μούρη», και με όλες τις έννοιες) προκειμένου να αποκομίσει συμπάθεια, προσοχή και απήχηση.

Ο Νότης Μαυρουδής ήταν μουσικός με παρουσία στα δισκογραφικά δρώμενα διάρκειας σχεδόν 60 χρόνων. Επιπλέον, ήταν ένας Συνέχεια →