του Άκη Γαβριηλίδη

Σε ένα πλάνο από την ταινία La vita è bella του Ρομπέρτο Μπενίνι, ο μικρός Τζοσουέ βλέπει μπροστά σε ένα μαγαζί μια πινακίδα που λέει «οι Εβραίοι και οι σκύλοι είναι ανεπιθύμητοι εδώ». Ρωτάει τον πατέρα του για ποιο λόγο έβαλε ο καταστηματάρχης αυτή την πινακίδα, και ο πρωταγωνιστής, προσπαθώντας να προφυλάξει για όσο ακόμα είναι δυνατόν το γιο του από την ανοησία και το μίσος, του απαντά: «Ε … ο καθένας μπορεί να μην δέχεται όποιον βρίσκει αντιπαθητικό. Για παράδειγμα, σε ένα άλλο μαγαζί απαγορεύουνε την είσοδο στους Ισπανούς και τα άλογα. Σε ένα τρίτο, στους Κινέζους και τα καγκουρό. Έτσι είναι, τι να κάνουμε …».

Η καλοπροαίρετη, αλλά μάλλον μάταιη αυτή προσπάθεια δικαιολόγησης των φυλετικών διακρίσεων είναι κατάλληλη μόνο για παιδάκια –μάλλον ούτε και γι’ αυτά.

Εξίσου μάταιη είναι και η προσπάθεια του Μανώλη Μητσιά να κρύψει την ασχήμια της αρχικής του δήλωσης ότι οι ομοφυλόφιλοι «δεν πρέπει να προκαλούν» προσθέτοντας ότι «η έννοια της πρόκλησης όπως την διατυπώνω, είναι κάτι που αφορά τον άνθρωπο γενικότερα». Μια φράση η οποία λέγεται με κάθε σοβαρότητα, όχι στο πλαίσιο μιας συνειδητά επινοημένης παρηγορητικής λειτουργίας.

Ποιος είναι άραγε αυτός ο «άνθρωπος γενικότερα», και πού βρίσκεται;

Όταν κάποιος, και κατά μείζονα λόγο ένας άνθρωπος ευαίσθητος και πολιτικοποιημένος, μιλά δημόσια για ένα δημόσιο ζήτημα, οφείλει να γνωρίζει ότι τα λόγια που λέει παίρνουν μια σημασία ανεξάρτητη από ιδιωτικές σκέψεις και σημασίες, και γίνονται αντιληπτά με βάση την κοινώς αποδεκτή σημασία των λέξεων.

Καλώς ή κακώς, στον δημόσιο χώρο όπως έχει τώρα, αλλά και όπως είχε πάντοτε, δεν κυκλοφορεί η άποψη ότι οι στρέιτ –ως κατηγορία, όχι ο/η τάδε στρέιτ ατομικά- είναι δυνατό να «προκαλούν» εκδηλώνοντας τη σεξουαλικότητά τους. Η προσθήκη λοιπόν περί του «ανθρώπου γενικότερα» δεν μετριάζει το φάουλ της αρχικής δήλωσης περισσότερο απ’ όσο μετριάζουν την βαναυσότητα του αντισημιτισμού οι επικλήσεις στα άλογα και τα καγκουρώ.

Από άλλους σχολιαστές του κυβερνοχώρου που προσπάθησαν να υπερασπιστούν τον Μητσιά, διατυπώθηκαν δύο άλλες εξίσου άκυρες και τυποποιημένες δικαιολογίες: ότι «είναι πολύ καλός και συμπαθής άνθρωπος, η διαδρομή του το αποδεικνύει» και ότι «πρέπει να κρίνουμε τους ανθρώπους και τα λεγόμενά τους με βάση τα συμφραζόμενα κάθε δήλωσης και όχι με κριτήρια άλλων εποχών». Απαραίτητη συνοδεία και των δύο ήταν ένα άλλο γνωστό κλισέ, το ότι «δεν είναι καλό να κουνάμε το δάχτυλο».

Εν προκειμένω, όμως, και οι δύο (τρεις) αυτές επιταγές συνηγορούν αντιθέτως υπέρ της άσκησης κριτικής στον Μητσιά. Ακριβώς επειδή είναι ένα πρόσωπο προβεβλημένο το οποίο χαίρει εκτίμησης και συμπάθειας από πολύ κόσμο, τα λόγια του είναι ενδεχόμενο να επηρεάσουν περισσότερο απ’ ό,τι αν τα έλεγε κάποιος ασήμαντος και αντιπαθής. Κατά δεύτερον, η δήλωση δεν έγινε σε κάποια άλλη εποχή· σήμερα έγινε. Και αυτό το «σήμερα» μεταξύ άλλων είναι λίγες μέρες πριν από το επόμενο Athens Pride. Ακόμη λοιπόν και αν δεν υπήρχε η σχετική πρόθεση, έπρεπε να υπάρχει η γνώση ότι μια τέτοια δήλωση αντικειμενικά προσλαμβάνει το νόημα ενός κουνήματος του δαχτύλου προς όσους και όσες σκέφτονται να πάρουν μέρος στην εκδήλωση, μια προειδοποίηση ότι θα είναι καλύτερα να μην πάνε, ή αν πάνε να προσέξουν να είναι «σεμνοί» και όχι προκλητικοί.

Είναι άλλο το θέμα ότι δεν πρέπει να παραποιούμε την δήλωση ή να «κανιβαλίζουμε» εις βάρος του Μητσιά. Οι επιταγές αυτές ασφαλώς ισχύουν, όπως άλλωστε ισχύουν για οποιονδήποτε άνθρωπο. Εγώ όμως εδώ δεν παραποίησα τίποτε. Βασίστηκα στην επανορθωτική δήλωση που ο ίδιος ο ενδιαφερόμενος ανάρτησε στο λογαριασμό του σε ΜΚΔ. Η δήλωση αυτή δείχνει ότι σαφώς υπάρχει ένα πρόβλημα στην αρχική του τοποθέτηση, και ότι ο ίδιος αδυνατεί να το αντιληφθεί καν, ρίχνοντας το φταίξιμο σε όσους διαμαρτυρήθηκαν και κατηγορώντας τους ότι εκείνες δεν κατάλαβαν.
Δεν λέω λοιπόν να πάρουμε το κεφάλι του Μητσιά γι’ αυτό που είπε. Λέω όμως να προσπαθήσουμε να του εξηγήσουμε. Εάν είναι καλός και σεμνός άνθρωπος, θα καταλάβει.