του Άκη Γαβριηλίδη
Με αφορμή την έναρξη λειτουργίας του μουσείου Μπελογιάννη, νεοναζιστές και νεοναζίστριες διαφόρων κομμάτων άρχισαν να ωρύονται σκανδαλισμένοι/-ες ότι, ενώ το μουσείο για τον «αρχισφαγέα τού ΚΚΕ» εγκαινιάζεται, «το σπίτι του Παύλου Μελά στην Κηφισιά, καταρρέει».
Η σύγκριση αυτή είναι μία καλή αφορμή για να αναρωτηθούμε: τι τέλος πάντων έκανε ο Μελάς ώστε να του αξίζει να ανακηρύξουμε «εθνικό μνημείο» ένα εξοχικό σπιτάκι όπου έζησε για κάποιους μήνες, και να δώσουμε το όνομά του σε οδούς σε όλη την Ελλάδα, αλλά και σε έναν δήμο;
Το μόνο που φαίνεται να κατάφερε όσο ζούσε ο Μελάς, ήταν ότι … πέθανε. Κάτι άλλο αξιόλογο ή ωφέλιμο για οποιονδήποτε δεν φαίνεται να έκανε.
Στα δημοσιεύματα που καταγγέλλουν την «αδιαφορία της πολιτείας» για το εξοχικό, παρατίθεται και ένα βιογραφικό σημείωμα του υποτιθέμενου «ήρωα». Η βιογραφία αυτή είναι πραγματικά για γέλια· είναι μία διαδοχή από γκάφες και αδεξιότητες, αντάξια ταινίας Μίστερ Μπην.
Μετά από την –κυρίως συμβολική και εξ αποστάσεως- συμμετοχή του στην παταγωδώς αποτυχημένη εισβολή του ελληνικού στρατού στη Θεσσαλία το 1897, ο Μελάς μαθαίνουμε ότι … «συνέλαβε δύο φιλοβούλγαρους στο χωριό Σρέμπερνο» (κατά σχετικό λήμμα της Wikpedia, επρόκειτο για «έναν ηλικιωμένο και δύο παιδιά 8 και 15 ετών»!) και τους «έπεισε να επιστρέψουν στο Πατριαρχείο».
Αυτό το φοβερό επίτευγμα όμως δεν χρειάζεται να είναι κανείς στρατιωτικός για να το πετύχει. Ένας ιεροκήρυκας αρκούσε.
Προηγουμένως μαθαίνουμε ότι είχε επιχειρήσει ξανά να εισέλθει στη Μακεδονία, (και αυτό όχι για να διεξάγει κάποια επιχείρηση, αλλά απλώς για να «μελετήσει την κατάσταση»), αλλά … ούτε καν αυτό δεν κατάφερε! Δεν αναφέρεται τι ακριβώς τον εμπόδισε.
Με τη δεύτερη, μπόρεσε να «εισέλθει» στη Μακεδονία μεταμφιεσμένος σε ζωέμπορο. Τον επόμενο μήνα ανέλαβε «την αρχηγία του Μακεδονικού αγώνα», αλλά η αρχηγία αυτή τον «καταπόνησε ιδιαίτερα» επειδή ήταν … ασυνήθιστος σε κακουχίες (αυτοί τα λένε –και δεν ντρέπονται-, δεν τα λέω εγώ). Ως αρχηγός, μπήκε σε ένα σλαβόφωνο/ βλαχόφωνο χωριό και «υποχρέωσε τον ρουμανοδάσκαλο σε φυγή» (!!!-sic), ενώ οι άντρες του εκτέλεσαν δύο αόπλους, πράγμα που «τον συγκλόνισε». Δεν πέρασαν όμως ούτε είκοσι μέρες, και … βρέθηκε νεκρός «υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες» κατά τη διάρκεια «αψιμαχιών».
Θα πρέπει να πρόκειται για το μεγαλύτερο ποσοστό ευστοχίας στο πρωτάθλημα των εθνικών ηρώων: ο Παύλος Μελάς ήταν ένας ατζαμής και περιορισμένων ικανοτήτων παίκτης, που ευνοήθηκε σκανδαλωδώς και σκόραρε χωρίς να δημιουργήσει ούτε μισή ευκαιρία. Αγωνίστηκε για έναν σκοπό ανελεύθερο και βίαιο, την κατάκτηση ξένων εδαφών, και αγωνίστηκε άσχημα. Ούτε καν του χαρακτηρισμού «αρχισφαγέας» δεν είναι άξιος. Αυτός βέβαια πολύ θα ήθελε να είναι αρχισφαγέας (όπως και οι θαυμαστές του)· δεν έγινε όμως επειδή απλούστατα τα θαλάσσωσε.
Ένας άλλος δεξιός βουλευτής, στην ίδια συζήτηση, εξέφρασε ενδοιασμούς για το αν πρέπει να τιμάται ο Μπελογιάννης καθόσον «δεν αγωνίστηκε για τη δημοκρατία».
Μήπως όμως Παύλος Μελάς αγωνίστηκε για τη δημοκρατία;
Ας καγχάσω.
Ο Μελάς ήταν αριστοκρατικών και μοναρχικών πεποιθήσεων, και δηλωμένος αντιδημοκράτης.
Όπως εξάλλου και οι περισσότεροι απ’ όσους τιμά τη μνήμη τους το ελληνικό κράτος.
Θεωρώ λοιπόν ευπρόσδεκτο το ενδιαφέρον των δεξιών βουλευτών για τη δημοκρατία, και προτείνω να υιοθετήσουμε το κριτήριό τους και να το γενικεύσουμε. Ας πάρουμε π.χ. ένα ένα τα αγάλματα που υπάρχουν στις ελληνικές πόλεις και ας τα κρίνουμε με βάση αυτό το κριτήριο: εάν ο τιμώμενος ήταν δημοκράτης. Θα διαπιστώσουμε τότε ότι στην Αθήνα είναι αμφίβολο εάν συμπληρώνουν διψήφιο αριθμό όσα θα μπορέσουν να μείνουν (και αυτό χάρη σε προσθήκες που έγιναν από τη δεκαετία του 80 και μετά). Στη Θεσσαλονίκη δεν παίρνω όρκο ότι θα μας μείνει έστω ένα· για δε κάτι Φλώρινες, Γιαννιτσά, Κιλκίς κ.λπ. θα πρέπει να ξηλωθούν όλα.
Nomadic universality 
Χάριν της συζητήσεως ας συμφωνήσω πως ο Π. Μελάς έχει υπερεκτιμηθεί. (Κανείς δεν ισχυρίζεται βέβαια πως τιμάται για τα δημοκρατικά του αισθήματα αλλά ούτε αυτό δεν έχει σημασία.)
Ο Μπελογιάννης πρέπει να τιμάται με μουσεία, αγάλματα κλπ. και για ποιόν ακριβώς λόγο;
Καταρχάς, χαίρομαι που συμφωνούμε ότι ο Μελάς δεν ήταν δημοκράτης.
Τώρα, για το «κανείς» ας μην είμαστε τόσο κατηγορηματικοί.
Όταν κάποιος επικαλείται την αντιδημοκρατικότητα του Χ ως αιτία να μην γίνει μουσείο για τον Χ και ταυτόχρονα διαμαρτύρεται που δεν γίνεται μουσείο για τον Ψ, θα πρέπει το κριτήριο που εφαρμόζει στον έναν να το εφαρμόσει και στον άλλο· αλλιώς έχουμε δύο μέτρα και δύο σταθμά.
Κατά δεύτερον:
Ο Μπελογιάννης πρέπει να τιμάται διότι εκτελέσθηκε άδικα για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας και μνησικακίας, κατά παραβίαση των αρχών της δίκαιης δίκης. Οι τιμές αυτές είναι ένας τρόπος έμπρακτης συγνώμης εκ μέρους του ελληνικού κράτους.
Δεν είναι όμως μόνο αυτό.
Η ίδρυση ενός μουσείου (για αγάλματα δεν νομίζω ότι έκανε κανείς λόγο -πάντως όχι εγώ) δεν είναι πάντα/ απαραίτητα ένδειξη τιμής και επιδοκιμασίας του προσώπου ή του συμβάντος το οποίο αποτελεί το θέμα του. Αυτό είναι μία πλάνη πολύ χαρακτηριστική για τον μνημειακό-προγονολατρικό χαρακτήρα με τον οποίο νοείται η έννοια «ιστορία» στην Ελλάδα. Την πλάνη αυτή εξέφρασε κατά παραδειγματικό τρόπο ο ηλίθιος Χρυσαυγίτης βουλευτής όταν είπε ότι «θα γκρεμίσουν» το μουσείο.
Ο Μπελογιάννης υπήρξε ένα πρόσωπο το οποίο, καλώς ή κακώς, συνδέθηκε με μία πολύ κρίσιμη στιγμή στην ιστορία του ελληνικού κράτους τον 20ό αιώνα, και το έφερε στο επίκεντρο της διεθνούς επικαιρότητας. Την εποχή εκείνη, αλλά και αργότερα, γραφτήκανε ποιήματα, γίνανε πίνακες και κινηματογραφικές ταινίες γι’ αυτόν, γίνανε καμπάνιες και διαβήματα από εκατοντάδες προσωπικότητες (μέχρι και τον Ντε Γκωλ) κ.λπ. Όλα αυτά τα στοιχεία είναι σημαντικά, και είναι ενδιαφέρον να υπάρχει ένα μουσείο όπου όποιος ενδιαφέρεται να μπορεί να ενημερωθεί και να προβληματιστεί γι’ αυτά.
Εδώ στις Βρυξέλλες όπου μένω, και νομίζω σε αρκετές άλλες πόλεις, υπάρχει μουσείο υπονόμων. Κανείς δεν βγήκε να πει ότι οι υπόνομοι είναι ένα δυσάρεστο και απωθητικό θέμα και γι’ αυτό «θα γκρεμίσει» το μουσείο. Μπορεί να είναι δυσάρεστο το θέμα, αλλά το μουσείο έχει να μας μάθει κάτι.
Σας ευχαριστώ.
«Εισβολή του ελληνικού στρατού στη Θεσσαλία το 1897»; Θέλω να πιστεύω πως δεν το γράψατε σκόπιμα αλλά μάλλον σας διέφυγε το ότι αυτοί που εισέβαλαν στη Θεσσαλία ήταν οι Τούρκοι κι όχι οι Έλληνες, καθώς η Θεσσαλία αποτελούσε τμήμα της ελληνικής επικράτειας απ’ το 1881, σύμφωνα με απόφαση του συνεδρίου του Βερολίνου.
Ποιον θα θεωρούσατε εσείς καταλληλότερο γεωγραφικό χαρακτηρισμό; Πού εισέβαλε ο ελληνικός στρατός το 1897;
Το ζήτημα είναι ότι η «Θεσσαλία» η οποία «αποτελούσε τμήμα της ελληνικής επικράτειας απ’ το 1881», δεν ταυτίζεται με το γεωγραφικό διαμέρισμα που αποκαλείται σήμερα Θεσσαλία. Το τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο οποίο επιχείρησε να εισβάλει ο ελληνικός στρατός το 1897, και αυτό στην (σημερινή) Θεσσαλία ανήκει. Δεν θα ήταν ακριβέστερο να έγραφα για «εισβολή του ελληνικού στρατού στη Μακεδονία». Από την άλλη, το να έδινα όλες αυτές τις λεπτομερείς διευκρινίσεις δεν θα είχε κάποια χρησιμότητα για τις ανάγκες του συγκεκριμένου άρθρου.
Εν πάση περιπτώσει, πρόκειται για ζήτημα διατύπωσης.
Μπορεις να εχεις τα πιστευω που θελεις αλλα να διαστρεβλωνεις την ιστορία ειναι εγκληματικό…μπορεις να κρατησεις για τον εαυτο σου ολες αυτες τις αηδιες που γράφεις και να μην παραπληροφορεις τον κόσμο!!!!
Αγαπητέ κύριε ή κυρία.
Εφόσον θεωρείτε ότι κάτι σε όλα τα παραπάνω είναι αναληθές, θα σας ήμουν ευγνώμων εάν διευκρινίζατε τι ακριβώς και ποιο είναι το κατά τη γνώμη σας αληθές, ώστε ενδεχομένως να το διορθώσω.