του Άκη Γαβριηλίδη

Σε ένα πολύ γνωστό απόσπασμα από τα Απομνημονεύματά του, ο Μακρυγιάννης αφηγείται πώς, σε μια μάζωξη των οπλαρχηγών κατά την πολιορκία της Ακρόπολης, επιτέλεσε ένα τραγούδι με τη συνοδεία του ταμπουρά του, με αποτέλεσμα να εισπράξει τα εύσημα του «μαύρου Γκούρα». Και παραθέτει στο γραπτό του όλους τους στίχους όπως τους τραγούδησε.

Πολλά χρόνια αργότερα, τους στίχους αυτούς αποφάσισε να μελοποιήσει ο Χρήστος Λεοντής. Το αποτέλεσμα της μελοποίησης κυκλοφόρησε το 1975, τραγουδισμένο από τον Νίκο Ξυλούρη (τον ίδιον που ξεσπάθωνε την περίοδο εκείνη κατά των «νέγρικων χου-χου»).

Η απόφαση αυτή καταρχάς δείχνει ένα σχετικό θράσος. Ήδη την εποχή εκείνη, ήταν γνωστές και καταγεγραμμένες αρκετές εκτελέσεις του τραγουδιού αυτού, ή μάλλον παραδείγματα των ίδιων στίχων τραγουδισμένων πάνω σε αρκετές διαφορετικές μελωδίες (γι’ αυτές θα πούμε κάποια πράματα στη συνέχεια). Για ποιο λόγο να προσθέσει κανείς ακόμα μία;

Βεβαίως, στη μουσική τίποτε δεν απαγορεύεται. Το να βάλει κανείς καινούρια μουσική σε στίχους από Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Το «Καπνισμένο τσουκάλι» είναι μία συλλογή του Γιάννη Ρίτσου που γράφτηκε το διάστημα 1948-49, αλλά μάλλον έγινε περισσότερο γνωστό μετά το 1974 χάρη στη μελοποίησή του από τον Χρήστο Λεοντή –την οποία τραγούδησε ο γνωστός ρατσιστής Νίκος Ξυλούρης  [μεταγενέστερη προσθήκη –σ.σ.]. Μέσω της τελευταίας συνεχίζει να φτάνει σ’ εμάς κάθε χρόνο, ενίοτε και πολλές φορές το χρόνο, καθότι επιλέγεται σταθερά ως ηχητική κάλυψη για διάφορες επετείους, κυρίως του Πολυτεχνείου και της 21^ης Απριλίου.

Η επανάληψή του μας δίνει τη δυνατότητα να ξανασκεφτούμε τους στίχους του και να αναρωτηθούμε τι λένε (και με την έννοια του τι λένε σε όσες τους μεταδίδουν ή τους ακούνε σήμερα).

Αναφέρομαι ειδικότερα στο γνωστότερο ίσως απόσπασμα, αυτό που έγινε γνωστό με τις πρώτες τέσσερις λέξεις του που αποτελούν και τον τίτλο του τραγουδιού: το «Και να αδελφέ μου».

Αν κοιτάξει κανείς το περιεχόμενό του, θα διαπιστώσει ότι αυτό δεν έχει κάποια ιδιαίτερη –ή τουλάχιστον άμεση- σχέση με την πολιτική, αλλά κυρίως με τη γλώσσα. Ή ίσως με την πολιτική της γλώσσας –μια ορισμένη πολιτική της γλώσσας.

Ναι, αλλά, ακριβώς, ποια;

Το στιχούργημα στην αρχή αναφέρει κάποια αλλαγή, κάποιο συμβάν –άγνωστο ποιο- που έχει ως Συνέχεια →