Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Πριν πολλά χρόνια, είχε αρχίσει να εκδίδεται μία σειρά ας πούμε λευκωμάτων που ήταν αφιερωμένα το καθένα σε έναν δίσκο του Διονύση Σαββόπουλου: περιλάμβαναν τους στίχους και τις παρτιτούρες από τα τραγούδια του δίσκου, καθώς και τις συνεντεύξεις που είχε δώσει ο δημιουργός τους την αντίστοιχη περίοδο. Καθώς την εποχή εκείνη ο Διονύσης Σαββόπουλος έχαιρε ιδιαίτερης αίγλης στα μάτια μου, όπως και στα μάτια πολλών άλλων, είχα σπεύσει να αγοράσω τον πρώτο τόμο, που αφορούσε την «Ρεζέρβα», και οι σκέψεις που βρήκα να διατυπώνονται εκεί μου εντυπώθηκαν και με ακολουθούσαν για αρκετό καιρό.

Μεταξύ αυτών των σκέψεων ήταν και μια θεωρία περί του «υπέρογκου εαυτού» που χαρακτηρίζει τους σύγχρονους συνθέτες/ τραγουδοποιούς σε αντιδιαστολή με τους «παραδοσιακούς». Τη θεωρία αυτή εκθέτει ο Δ.Σ. σε δύο απ’ αυτές τις συνεντεύξεις, την πρώτη και τη δεύτερη του τόμου, που δόθηκαν με διαφορά δύο μηνών. Λέει Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος ήταν ένας αγράμματος ομοφοβικός τραμπούκος.

Αυτό το ξέραμε ήδη. Πρόσφατα όμως, με αφορμή το θάνατό του, ξαναβγήκε στην επιφάνεια ένα ακόμη δείγμα των ιδιοτήτων του αυτών, το οποίο ομολογώ ότι μου είχε διαφύγει όταν δημοσιεύθηκε (τι να πρωτοπρολάβουμε άλλωστε από την λογοδιάρροιά του). Πριν από δέκα χρόνια, στην Lifo είχε αναδημοσιευθεί –έστω με τον κάπως άσχετο και ψιλοακατανόητο σήμερα τίτλο Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος κλέβει την παράσταση (απ’ την έξοδο στις αγορές)– ένας εξαιρετικά χαμηλού επιπέδου, ακόμη και για τα δικά του δεδομένα, λίβελλος, δημοσιευμένος μέχρι τότε μόνο στην έντυπη Ελευθεροτυπία, εναντίον κάποιου, άγνωστο ποίου εφόσον δεν τον κατονομάζει ούτε αναφέρει κάποιο άλλο στοιχείο ταυτοποίησης πέρα από το ότι είναι ομοφυλόφιλος –ή ο Κ.Γ. θέλει να τον εμφανίσει ως ομοφυλόφιλο επειδή θεωρεί ότι έτσι τον μειώνει. Και γιατί τον σύγχυσε τόσο αυτός ο Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Εδώ και καιρό, κάποιοι σχολιαστές –συνήθως από εκείνους τους οποίους αποκαλούν απαξιωτικά «δικαιωματιστές» όσοι εχθρεύονται τα δικαιώματα-, όχι και τόσο πολλοί ούτως ή άλλως, έχουν επισημάνει ότι ο λόγος και οι πρακτικές της ορθόδοξης λατρείας, λόγιες και λαϊκές, περιέχουν έντονα αντι-εβραϊκά στοιχεία. Οι σχολιαστές αυτοί, όταν δεν λοιδορήθηκαν ή έχασαν τη δουλειά τους[1], απλώς αγνοήθηκαν· συχνά τους αντιτάχθηκε ότι πρόκειται για «άκακες εκφράσεις της λαϊκής θρησκευτικότητας» και η στερεότυπη νουθεσία/ άσυλο της άγνοιας ότι «δεν πρέπει να αντιμετωπίζουμε το παρελθόν με τα κριτήρια του παρόντος». Ένα επιχείρημα που συνεχίζει να ευδοκιμεί και στις μέρες μας, όποτε κάποιος θέλει να δικαιολογήσει την έχθρα προς τους Εβραίους.

Για να μην προσθέσουμε βέβαια ότι, πρόσφατα, αρχίζει να χρησιμοποιείται για τον ίδιο σκοπό και το ακριβώς αντίστροφο σόφισμα: ότι, δεδομένων όσων κάνουν «οι Εβραίοι» σήμερα, δεν πειράζει αν κάποιος στο παρελθόν Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Στη μεγάλη συναυλία του Διονύση Σαββόπουλου στο Ηρώδειο για τα 50 χρόνια από τη μεταπολίτευση, όπως διαβάζουμε στα ρεπορτάζ, το κύριο μέρος της βραδιάς ξεκίνησε με το τραγούδι «Για την Κύπρο», από τον δίσκο Η ρεζέρβα του 1979, το οποίο τραγούδησε συμμετέχων κατά την προσφιλή του συνήθεια ο Γιώργος Νταλάρας. Υπό την ιδιότητα του κονφερανσιέ-οικοδεσπότη της εκδήλωσης, και για να βάλει τους θεατές/ ακροατές στο κλίμα της εποχής γενικώς και του τραγουδιού ειδικότερα, ο δημιουργός του γνωστοποίησε στο κοινό μεταξύ άλλων τα εξής:

Ο κόσμος [τον Ιούλιο του 74] έπαιρνε στους ώμους του τους πολιτικούς του ηγέτες. Ο καθένας πίστευε πως τα πιο τρελά του όνειρα θα γινόντουσαν πραγματικότητα. Τότε, προσπαθώντας να βάλω τα πράγματα σε μία σειρά, έγραψα ένα τραγούδι «Για την Κύπρο».

Κατά τα λοιπά, όπως προκύπτει από το ίδιο ρεπορτάζ, η παρουσίαση της μεταπολίτευσης στη συναυλία ήταν γενικά Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Οι κάπως παλιότεροι θα θυμούνται ότι, πριν πολλά χρόνια, όταν άρχιζε να παίρνει την εθνικιστική του στροφή, ο Διονύσης Σαββόπουλος είχε εκθέσει δημοσίως –αν δεν κάνω λάθος σε μια εκδήλωση του ΚΚΕ Εσωτερικού για τη γλώσσα- μία απίθανη θεωρία, δήθεν στηριγμένη σε ηχοδιαγράμματα και σε ποσοτικοποιημένα στοιχεία, κατά την οποία στην ομιλία των σημερινών (τότε) χρηστών της ελληνικής γλώσσας «ακούγονται» οι δασείες και οι περισπωμένες, διότι λέει με κάποιο εργαστήριο μετρήσανε διάφορα καταγεγραμμένα δείγματα ομιλητών και διαπίστωσαν ότι στα μακρά φωνήεντα είναι μεγαλύτερος ο χρόνος και η ένταση με την οποία προφέρονταν.

Φυσικά, ήδη τότε, κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, οι στοιχειωδώς σοβαροί συνεισηγητές (π.χ. ο Δημήτρης Μαρωνίτης) του βάλανε πάγο. Εξ όσων έχω υπόψη μου δεν τα επανέλαβε έκτοτε, αλλά ούτε και τα ανακάλεσε Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Ο Αχιλλέας Μπέος όλοι ξέρουμε από πού έρχεται και τι εκπροσωπεί: εκπροσωπεί την αντιδραστική εκδοχή της λαϊκής κουλτούρας (διότι, ακριβώς, υπάρχει και τέτοια· η λαϊκή κουλτούρα δεν είναι πάντα/ απαραίτητα προοδευτική-δημοκρατική). Ως ένας (ακόμη) επίδοξος έλληνας Μπερλουσκόνι, εκφράζει το πνεύμα του μικροεπιχειρηματία, του απατεώνα, του μπράβου των γηπέδων και των σκυλάδικων, μετατρέποντας όλα τα παραπάνω σε δίκτυα εκλογικής πελατείας με το κοινό του. Όπως έλεγε εγκαίρως και ο Τόνι Νέγκρι για τον προαναφερθέντα και πρώτο διδάξαντα, «είναι ένα αφεντικό, μία μορφή συλλογικού κεφαλαιοκράτη, μια λειτουργία της κεφαλαιοκρατικής διεύθυνσης της κοινωνίας, καθότι σε αυτόν επικοινωνία και παραγωγή είναι το ίδιο πράγμα (…) δεν είναι όμως φασισμός, είναι κοινωνική, οικονομική, πολιτιστική και πολιτική δεξιά».

Αν είναι έτσι, πώς μπορεί να αντιπαρατεθεί κανείς με επιτυχία στη συγκρότηση και την αποτελεσματικότητα αυτών των δικτύων;

Δεν ισχυρίζομαι ότι έχω την απάντηση σε αυτό. Γνωρίζω όμως με βεβαιότητα ότι αυτό δεν μπορεί κανείς να το κάνει καταγγέλλοντας την «κυριαρχία του θεάματος» –όπως άλλωστε ήδη επισήμαινε στο ίδιο προ τριακονταετίας Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Για όσους ασχολούνται με το ελληνικό λαϊκό τραγούδι του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, είναι κοινός τόπος ότι μεταξύ των πρωτεργατών του πολλοί κατάγονταν από τη Θεσσαλία και, από αυτούς, οι περισσότεροι ήταν Βλάχοι.

Για όσους –λιγότερους- ασχολούνται με το πνευματικό ρεύμα του νεοελληνικού διαφωτισμού του 18^ου αιώνα, είναι επίσης γνωστό ότι μεταξύ των πρωτεργατών του πολλοί κατάγονταν από τη Θεσσαλία και, από αυτούς, πολλοί ήταν Βλάχοι.

Ο Κώστας Βίρβος πάντοτε αναφέρεται ως επιφανές μέλος της πρώτης ομάδας.

Στο παρόν σημείωμα, θα ισχυριστώ ότι ίσως πρέπει κάποια στιγμή να αρχίσουμε να τον βλέπουμε ως ένα απρόσκλητο, ετεροχρονισμένο, κάπως παράταιρο ίσως μέλος και της δεύτερης.

Το τραγούδι και οι σπουδές

Τον Αύγουστο του 1975, σε συνέντευξή του στο περιοδικό Ταχυδρόμος, ο Διονύσης Σαββόπουλος είχε Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Το παρακάτω αποτελεί το κείμενο του λήμματος Μακρύ ζεϊμπέκικο για τον Νίκο στον συλλογικό τόμο Λεξικό λογοκρισίας στην Ελλάδα. Καχεκτική δημοκρατία, δικτατορία, μεταπολίτευση, που βγήκε από τις εκδόσεις Καστανιώτη το 2018 σε επιμέλεια Πηνελόπης Πετσίνη και Δημήτρη Χριστόπουλου

Επί δημοκρατικής κυβέρνησης Καραμανλή, η προληπτική λογοκρισία συνέχιζε να λειτουργεί κανονικά και επισήμως (αν και επί της ουσίας με χαλαρότερα κριτήρια). Κάθε δίσκος ή βιβλίο που επρόκειτο να κυκλοφορήσει, έπρεπε προηγουμένως να υποβληθεί στην αρμόδια υπηρεσία και να πάρει τη σχετική έγκριση.

Το 1978, στην υπηρεσία αυτή υποβλήθηκε μεταξύ άλλων ο δίσκος Η ρεζέρβα του Διονύση Σαββόπουλου, από τον οποίο, κατόπιν εξέτασης, κρίθηκαν απορριπτέοι ένας στίχος στην ολότητά του και δύο λέξεις από τον αμέσως προηγούμενο. Οι στίχοι αυτοί περιέχονταν στο Μακρύ ζεϊμπέκικο για τον Νίκο, ένα τραγούδι με θέμα την πραγματική ιστορία του Νίκου Κοεμτζή, καταδικασμένου τότε σε ισόβια κάθειρξη για τρεις ανθρωποκτονίες (μεταξύ των οποίων και δύο αστυνομικών).

Μέχρι τότε, η συνήθης πρακτική των καλλιτεχνών σε τέτοιες περιπτώσεις ήταν να Συνέχεια →