του Άκη Γαβριηλίδη

Στη μεγάλη συναυλία του Διονύση Σαββόπουλου στο Ηρώδειο για τα 50 χρόνια από τη μεταπολίτευση, όπως διαβάζουμε στα ρεπορτάζ, το κύριο μέρος της βραδιάς ξεκίνησε με το τραγούδι «Για την Κύπρο», από τον δίσκο Η ρεζέρβα του 1979, το οποίο τραγούδησε συμμετέχων κατά την προσφιλή του συνήθεια ο Γιώργος Νταλάρας. Υπό την ιδιότητα του κονφερανσιέ-οικοδεσπότη της εκδήλωσης, και για να βάλει τους θεατές/ ακροατές στο κλίμα της εποχής γενικώς και του τραγουδιού ειδικότερα, ο δημιουργός του γνωστοποίησε στο κοινό μεταξύ άλλων τα εξής:

Ο κόσμος [τον Ιούλιο του 74] έπαιρνε στους ώμους του τους πολιτικούς του ηγέτες. Ο καθένας πίστευε πως τα πιο τρελά του όνειρα θα γινόντουσαν πραγματικότητα. Τότε, προσπαθώντας να βάλω τα πράγματα σε μία σειρά, έγραψα ένα τραγούδι «Για την Κύπρο».

Κατά τα λοιπά, όπως προκύπτει από το ίδιο ρεπορτάζ, η παρουσίαση της μεταπολίτευσης στη συναυλία ήταν γενικά Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Εγκρίθηκε προχθές στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ η διακήρυξη για την καθιέρωση Διεθνούς Ημέρας Περισυλλογής και Μνήμης για τη γενοκτονία της Σρεμπρένιτσα.

Η Ελλάδα (και η Κύπρος) απείχαν από την ψηφοφορία. Όπως γράφτηκε στον τύπο, «διπλωματικές πηγές» εξήγησαν σχετικά ότι η Ελλάδα έκανε αυτή την επιλογή διότι

θεωρεί ότι δεν είναι κατάλληλη χρονική συγκυρία καθώς μπορεί να δοθεί ένα μηνυμα που να λειτουργεί ανασταλτικά ως προς τις προσπάθειες περιφερειακής συμφιλίωσης αλλά και τις προσπάθειες ενταξιακής προοπτικής των Βαλκανίων

και ότι

η στάση της Ελλάδας είναι μήνυμα σταθερότητας και καταλαγής. Σύμφωνα δε με εκτιμήσεις στην Αθήνα το εν λόγω ψήφισμα εκτιμάται ότι ξυπνά μνήμες που μπορούν να απειλήσουν ισορροπίες στην περιοχή.

Όπως είναι γνωστό, λίγες μόνο μέρες πριν την αποχή αυτή, το ελληνικό κράτος τίμησε για ακόμα μία χρονιά την «ημέρα μνήμης για τη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου», η οποία καθιερώθηκε το 1994 –έναν χρόνο πριν από τα γεγονότα της Σρεμπρένιτσα. Επιπλέον, τα ελληνικά ΜΜΕ και ιδιωτικές επιχειρήσεις αντιμετώπισαν με χλευασμό, αγανάκτηση αλλά και απολύσεις μηνύματα που έστειλαν Τούρκοι αξιωματούχοι ή ιδιώτες για την εθνική γιορτή της χώρας τους, εκλαμβάνοντάς τα –εσφαλμένα- ως σχετικά με τον … Πόντο.

Αν συνδυάσουμε αυτά τα δύο στοιχεία, αυτές τις πράξεις, τους λόγους και τις σιωπές του ελληνικού κράτους και της ελληνικής κοινωνίας, προκύπτει αναπόδραστα και απερίφραστα το εξής συμπέρασμα: η Ελλάδα αδιαφορεί για την περιφερειακή συμφιλίωση και τη σταθερότητα, αν δεν επιδιώκει κιόλας συνειδητά να τις υπονομεύσει. Διότι αν η θέσπιση ημέρας μνήμης για μια αναγνωρισμένη από όλους –και από το ελληνικό κράτος- γενοκτονία μπορεί να «απειλήσει ισορροπίες στην περιοχή», τότε κατά μείζονα λόγο αυτό θα πρέπει να ισχύει για την αντίστοιχη μνημόνευση μιας φερόμενης γενοκτονίας την οποία δεν έχει αναγνωρίσει κανένας διακρατικός οργανισμός και κανένα κράτος στον κόσμο πέραν των συνήθων υπόπτων. Αν η έκφραση «ξυπνά μνήμες» έχει νόημα για κάποια εκ των δύο περιπτώσεων, το έχει για την περίπτωση του Πόντου. Διότι σήμερα φίλοι, συγγενείς, γείτονες των εκτελεσμένων στη Βοσνία ζουν ακόμη, και δεν έχουν καμία ανάγκη να τους «ξυπνήσει» κανείς τη μνήμη της εκτέλεσης. Η Ελλάδα όμως θεωρεί ότι δεν είναι τώρα η «κατάλληλη χρονική συγκυρία». Και πότε θα είναι; Το 2100; Όταν κάποιος ανακαλύπτει 80 χρόνια αργότερα ότι είχε γίνει γενοκτονία πριν από τρεις γενιές, ενώ οι δύο προηγούμενες δεν είχαν ισχυριστεί τίποτε τέτοιο, αυτό μάλλον είναι ο ορισμός της «αφύπνισης» (ή μάλλον της αναδρομικής κατασκευής) της μνήμης.

Με αυτές τις πράξεις, τους λόγους και τις σιωπές τους, το ελληνικό κράτος και η ελληνική κοινωνία ομολογούν ανερυθρίαστα ότι δεν ενεργούν βάσει αρχών αλλά με δύο μέτρα και δύο σταθμά. Εκτός βέβαια και αν θεωρήσουμε ως «αρχή» την τουρκοφαγία και την διαρκή επινόηση νέων αγκαθιών στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

της Σοφί Μαντελσόν και του Λίβιο Μπόνι

Τα ψυχολογικά περιγράμματα της αποικιοκρατίας είναι πλέον γνωστά ως προς τα βασικά τους στοιχεία (…). Λιγότερο γνωστές είναι οι πολιτισμικές και ψυχολογικές παθολογίες που παρήγαγε η αποικιοκρατία στις χώρες των αποίκων.

Ashis Nandy[1]

Σε τελευταία ανάλυση, η ψυχανάλυση έχει ίσως ένα διαπολιτισμικό μέλλον όπως η επιστήμη· ίσως μάλιστα η κουλτούρα και η επιστήμη βρίσκουν σε αυτήν ένα αμοιβαίο στήριγμα.

Oκτάβ Mαννονί[2]

H ανάλυση του ασυνειδήτου θα έπρεπε να είναι μάλλον μια γεωγραφία παρά μια ιστορία.

Ζιλ Ντελέζ και Κλαιρ Παρνέ[3]

Η ψυχανάλυση, η οποία διανύει ήδη τον δεύτερο αιώνα της, έχει σημαδέψει βαθύτατα την κριτική σκέψη, τις ανθρωπιστικές επιστήμες, τις λογοτεχνικές σπουδές και τις cultural studies λίγο πολύ παντού στον ακαδημαϊκό κόσμο και τα περίχωρά του, ιδίως στον αγγλόφωνο και ισπανόφωνο χώρο. Μέσα απ’ τη μεσολάβηση της αποδόμησης, και ευρύτερα της French Theory, αλλά και ενός ορισμένου μεταμαρξισμού, η αναλυτική γλώσσα έχει καθιερωθεί μόνιμα στην παγκόσμια και παγκοσμιoποιημένη κριτική θεωρία, εξίσου, αν όχι περισσότερο, από ό,τι την εποχή του δομισμού και της Σχολής της Φρανκφούρτης, οι οποίες, στις δεκαετίες του 1950 και του 1960, σηματοδότησαν την πρώτη μεγάλη ανακάλυψη του φροϋδισμού στις ανθρωπιστικές επιστήμες, οι οποίες τότε κυοφορούνταν. Θα μπορούσε μάλιστα να υποστηριχθεί ότι η ψυχανάλυση, όπως και ο μαρξισμός, συνέβαλε ουσιαστικά στη διαμόρφωση του πεδίου των ανθρωπιστικών επιστημών, που πλέον διακρίνεται, τουλάχιστον από ορισμένες απόψεις, από τις «humanities[4]». Ωστόσο, σε πείσμα της διαρκούς γκρίνιας ότι η ψυχανάλυση χάνει την επιρροή της στη γενική οικονομία της γνώσης, παρατηρούμε ένα παρόμοιο φαινόμενο στο σύγχρονο πλαίσιο. Η Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Οι δηλώσεις του βουλευτή της ΝΔ και διεθνολόγου Άγγελου Συρίγου περί του «κατά 97% παρωχημένου» χαρακτήρα της συνθήκης της Λωζάννης, υπήρξε μια θαυμάσια ευκαιρία για τουλάχιστον δύο χρήσιμες διαπιστώσεις σχετικά με την δημόσια συζήτηση στην Ελλάδα.

Πρώτον, ότι στην αριστερά, είτε αυτή αυτοσυστήνεται ως «πατριωτική» είτε όχι, είναι πάντα πολύ ζωντανό και εδραιωμένο το αντανακλαστικό να καταγγέλλει τη δεξιά ως εθνοπροδοτική και να την αντιπολιτεύεται από εθνικιστικές θέσεις, ώστε να ανταποδώσει τις κατηγορίες που έχει δεχθεί η ίδια κατά καιρούς.

Δεύτερον, ότι η επίσημη θέση –και, κυρίως, η πρακτική- του ελληνικού κράτους είναι αναθεωρητική, και ταυτόχρονα υποκριτική. Τη στιγμή που κατηγορεί την Τουρκία ότι με τις κατά καιρούς δηλώσεις του «σουλτάνου Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Για την ανθρωποσφαγή που διεξάγεται στη λωρίδα της Γάζας, πολλοί/-ές στον ελληνόφωνο κυβερνοχώρο (και όχι μόνο σ’ αυτόν) χρησιμοποιούν τον προσδιορισμό γενοκτονία. Τη γενοκτονία αυτή φυσικά κατηγορείται ότι πραγματοποιεί το Ισραήλ, ή/ και «οι Εβραίοι» κατά ορισμένους. Αυτοί οι ορισμένοι συχνά σπεύδουν να παραλληλίσουν τη γενοκτονία αυτή με εκείνη που είχαν υποστεί στο παρελθόν –κατά τη δεκαετία του 1940- οι ίδιοι οι δράστες, οι οποίοι τώρα «μετατρέπονται από θύματα σε θύτες».

Ο παραλληλισμός αυτός βέβαια κυκλοφορεί εδώ και δεκαετίες, πράγμα που μας κάνει να υποθέσουμε ότι δεν οφείλεται στη μεγαλύτερη ή μικρότερη ένταση των συγκρούσεων και του ανθρώπινου πόνου που αυτές προκαλούν, αλλά ότι το σχήμα υπήρχε έτοιμο και κάθε φορά επενδυόταν στα γεγονότα ασχέτως της σφοδρότητάς τους –ή μόλις Συνέχεια →

της Τζούντιθ Μπάτλερ

Τα ζητήματα που απαιτούν τη μεγαλύτερη δημόσια συζήτηση, εκείνα που είναι πιο επείγον να συζητηθούν, είναι αυτά που είναι δύσκολο να συζητηθούν μέσα στα πλαίσια που έχουμε τώρα στη διάθεσή μας. Θέλουμε να περάσουμε άμεσα στο κρίσιμο θέμα, αλλά προσκρούουμε στα όρια ενός πλαισίου που καθιστά σχεδόν αδύνατο να πούμε ό,τι έχουμε να πούμε. Θέλω να μιλήσω για τη βία, τη σημερινή βία, την ιστορία της βίας και τις πολλές μορφές της. Αλλά αν κάποιος επιθυμεί να καταγράψει τη βία, πράγμα που σημαίνει να κατανοήσει τους μαζικούς βομβαρδισμούς και τις δολοφονίες στο Ισραήλ από τη Χαμάς ως μέρος αυτής της ιστορίας, μπορεί να κατηγορηθεί για «σχετικοποίηση» ή «πλαισίωση». Πρέπει να καταδικάσουμε ή να εγκρίνουμε, και αυτό είναι λογικό· είναι όμως αυτό το μόνο που αναμένεται να κάνουμε από ηθική άποψη; Πράγματι, καταδικάζω ανεπιφύλακτα τη βία στην οποία καταφεύγει η Χαμάς. Αυτό που έγινε ήταν μια τρομακτική και αποκρουστική σφαγή. Αυτή ήταν η πρωταρχική μου αντίδραση, και αυτή παραμένει. Αλλά υπάρχουν και άλλες αντιδράσεις.

Σχεδόν αμέσως, οι άνθρωποι θέλουν να μάθουν «με ποια πλευρά είσαι», και σαφώς η μόνη δυνατή αντίδραση σε Συνέχεια →

Συνέντευξη του Βενσάν Λεμίρ

Σε συνέντευξή του στον Marc-Olivier Bherer για την Le Monde (14/10/2023), ο καθηγητής ιστορίας Vincent Lemire ανατρέχει στις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου. Κατά την άποψή του, αυτό το πρωτοφανές γεγονός μας βύθισε στην πέμπτη πράξη της ισραηλινο-παλαιστινιακής τραγωδίας. Η διεθνής κοινότητα πρέπει να κινητοποιηθεί για να εμποδίσει το εβραϊκό κράτος να πέσει στην παγίδα που του έχει στήσει η Χαμάς.

– Υπήρξαν γεγονότα στην ιστορία της ισραηλινοπαλαιστινιακής σύγκρουσης συγκρίσιμης κλίμακας με τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου;

Όχι, δεν υπάρχει προηγούμενο. Περισσότεροι από 1.200 θάνατοι σε μία μόνο ημέρα είναι βαρύτερος απολογισμός για τους Ισραηλινούς από ό,τι κατά τη διάρκεια των πέντε ετών της δεύτερης Ιντιφάντα (2000-2005). Σε όρους Συνέχεια →

του Salem Nasser

Φανταστείτε. Φανταστείτε ότι 2,5 εκατομμύρια Εβραίοι ζουν σε μια υπαίθρια φυλακή εδώ και 17 χρόνια και ότι ο δεσμοφύλακάς τους αποφασίζει τι μπαίνει και τι βγαίνει. Ενέργεια, τρόφιμα, φάρμακα … Φανταστείτε ότι οι εβραϊκές οικογένειες εκδιώκονται συστηματικά από τα σπίτια τους, δικά τους και των προγόνων τους, και από την πατρογονική γη τους για να δώσουν στέγη σε μη Εβραίους από όλο τον κόσμο. Φανταστείτε ότι οι Εβραίοι ζουν περικυκλωμένοι από τείχη και φράχτες και δεν μπορούν να περπατήσουν σε δρόμους όπου περπατούν αποκλειστικά οι μη Εβραίοι. Φανταστείτε ότι αμφισβητείται η εθνική ταυτότητα και η ίδια η ύπαρξη των Εβραίων Συνέχεια →