του Άκη Γαβριηλίδη

Εγκρίθηκε προχθές στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ η διακήρυξη για την καθιέρωση Διεθνούς Ημέρας Περισυλλογής και Μνήμης για τη γενοκτονία της Σρεμπρένιτσα.

Η Ελλάδα (και η Κύπρος) απείχαν από την ψηφοφορία. Όπως γράφτηκε στον τύπο, «διπλωματικές πηγές» εξήγησαν σχετικά ότι η Ελλάδα έκανε αυτή την επιλογή διότι

θεωρεί ότι δεν είναι κατάλληλη χρονική συγκυρία καθώς μπορεί να δοθεί ένα μηνυμα που να λειτουργεί ανασταλτικά ως προς τις προσπάθειες περιφερειακής συμφιλίωσης αλλά και τις προσπάθειες ενταξιακής προοπτικής των Βαλκανίων

και ότι

η στάση της Ελλάδας είναι μήνυμα σταθερότητας και καταλαγής. Σύμφωνα δε με εκτιμήσεις στην Αθήνα το εν λόγω ψήφισμα εκτιμάται ότι ξυπνά μνήμες που μπορούν να απειλήσουν ισορροπίες στην περιοχή.

Όπως είναι γνωστό, λίγες μόνο μέρες πριν την αποχή αυτή, το ελληνικό κράτος τίμησε για ακόμα μία χρονιά την «ημέρα μνήμης για τη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου», η οποία καθιερώθηκε το 1994 –έναν χρόνο πριν από τα γεγονότα της Σρεμπρένιτσα. Επιπλέον, τα ελληνικά ΜΜΕ και ιδιωτικές επιχειρήσεις αντιμετώπισαν με χλευασμό, αγανάκτηση αλλά και απολύσεις μηνύματα που έστειλαν Τούρκοι αξιωματούχοι ή ιδιώτες για την εθνική γιορτή της χώρας τους, εκλαμβάνοντάς τα –εσφαλμένα- ως σχετικά με τον … Πόντο.

Αν συνδυάσουμε αυτά τα δύο στοιχεία, αυτές τις πράξεις, τους λόγους και τις σιωπές του ελληνικού κράτους και της ελληνικής κοινωνίας, προκύπτει αναπόδραστα και απερίφραστα το εξής συμπέρασμα: η Ελλάδα αδιαφορεί για την περιφερειακή συμφιλίωση και τη σταθερότητα, αν δεν επιδιώκει κιόλας συνειδητά να τις υπονομεύσει. Διότι αν η θέσπιση ημέρας μνήμης για μια αναγνωρισμένη από όλους –και από το ελληνικό κράτος- γενοκτονία μπορεί να «απειλήσει ισορροπίες στην περιοχή», τότε κατά μείζονα λόγο αυτό θα πρέπει να ισχύει για την αντίστοιχη μνημόνευση μιας φερόμενης γενοκτονίας την οποία δεν έχει αναγνωρίσει κανένας διακρατικός οργανισμός και κανένα κράτος στον κόσμο πέραν των συνήθων υπόπτων. Αν η έκφραση «ξυπνά μνήμες» έχει νόημα για κάποια εκ των δύο περιπτώσεων, το έχει για την περίπτωση του Πόντου. Διότι σήμερα φίλοι, συγγενείς, γείτονες των εκτελεσμένων στη Βοσνία ζουν ακόμη, και δεν έχουν καμία ανάγκη να τους «ξυπνήσει» κανείς τη μνήμη της εκτέλεσης. Η Ελλάδα όμως θεωρεί ότι δεν είναι τώρα η «κατάλληλη χρονική συγκυρία». Και πότε θα είναι; Το 2100; Όταν κάποιος ανακαλύπτει 80 χρόνια αργότερα ότι είχε γίνει γενοκτονία πριν από τρεις γενιές, ενώ οι δύο προηγούμενες δεν είχαν ισχυριστεί τίποτε τέτοιο, αυτό μάλλον είναι ο ορισμός της «αφύπνισης» (ή μάλλον της αναδρομικής κατασκευής) της μνήμης.

Με αυτές τις πράξεις, τους λόγους και τις σιωπές τους, το ελληνικό κράτος και η ελληνική κοινωνία ομολογούν ανερυθρίαστα ότι δεν ενεργούν βάσει αρχών αλλά με δύο μέτρα και δύο σταθμά. Εκτός βέβαια και αν θεωρήσουμε ως «αρχή» την τουρκοφαγία και την διαρκή επινόηση νέων αγκαθιών στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.