του Άκη Γαβριηλίδη

Εγκρίθηκε προχθές στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ η διακήρυξη για την καθιέρωση Διεθνούς Ημέρας Περισυλλογής και Μνήμης για τη γενοκτονία της Σρεμπρένιτσα.

Η Ελλάδα (και η Κύπρος) απείχαν από την ψηφοφορία. Όπως γράφτηκε στον τύπο, «διπλωματικές πηγές» εξήγησαν σχετικά ότι η Ελλάδα έκανε αυτή την επιλογή διότι

θεωρεί ότι δεν είναι κατάλληλη χρονική συγκυρία καθώς μπορεί να δοθεί ένα μηνυμα που να λειτουργεί ανασταλτικά ως προς τις προσπάθειες περιφερειακής συμφιλίωσης αλλά και τις προσπάθειες ενταξιακής προοπτικής των Βαλκανίων

και ότι

η στάση της Ελλάδας είναι μήνυμα σταθερότητας και καταλαγής. Σύμφωνα δε με εκτιμήσεις στην Αθήνα το εν λόγω ψήφισμα εκτιμάται ότι ξυπνά μνήμες που μπορούν να απειλήσουν ισορροπίες στην περιοχή.

Όπως είναι γνωστό, λίγες μόνο μέρες πριν την αποχή αυτή, το ελληνικό κράτος τίμησε για ακόμα μία χρονιά την «ημέρα μνήμης για τη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου», η οποία καθιερώθηκε το 1994 –έναν χρόνο πριν από τα γεγονότα της Σρεμπρένιτσα. Επιπλέον, τα ελληνικά ΜΜΕ και ιδιωτικές επιχειρήσεις αντιμετώπισαν με χλευασμό, αγανάκτηση αλλά και απολύσεις μηνύματα που έστειλαν Τούρκοι αξιωματούχοι ή ιδιώτες για την εθνική γιορτή της χώρας τους, εκλαμβάνοντάς τα –εσφαλμένα- ως σχετικά με τον … Πόντο.

Αν συνδυάσουμε αυτά τα δύο στοιχεία, αυτές τις πράξεις, τους λόγους και τις σιωπές του ελληνικού κράτους και της ελληνικής κοινωνίας, προκύπτει αναπόδραστα και απερίφραστα το εξής συμπέρασμα: η Ελλάδα αδιαφορεί για την περιφερειακή συμφιλίωση και τη σταθερότητα, αν δεν επιδιώκει κιόλας συνειδητά να τις υπονομεύσει. Διότι αν η θέσπιση ημέρας μνήμης για μια αναγνωρισμένη από όλους –και από το ελληνικό κράτος- γενοκτονία μπορεί να «απειλήσει ισορροπίες στην περιοχή», τότε κατά μείζονα λόγο αυτό θα πρέπει να ισχύει για την αντίστοιχη μνημόνευση μιας φερόμενης γενοκτονίας την οποία δεν έχει αναγνωρίσει κανένας διακρατικός οργανισμός και κανένα κράτος στον κόσμο πέραν των συνήθων υπόπτων. Αν η έκφραση «ξυπνά μνήμες» έχει νόημα για κάποια εκ των δύο περιπτώσεων, το έχει για την περίπτωση του Πόντου. Διότι σήμερα φίλοι, συγγενείς, γείτονες των εκτελεσμένων στη Βοσνία ζουν ακόμη, και δεν έχουν καμία ανάγκη να τους «ξυπνήσει» κανείς τη μνήμη της εκτέλεσης. Η Ελλάδα όμως θεωρεί ότι δεν είναι τώρα η «κατάλληλη χρονική συγκυρία». Και πότε θα είναι; Το 2100; Όταν κάποιος ανακαλύπτει 80 χρόνια αργότερα ότι είχε γίνει γενοκτονία πριν από τρεις γενιές, ενώ οι δύο προηγούμενες δεν είχαν ισχυριστεί τίποτε τέτοιο, αυτό μάλλον είναι ο ορισμός της «αφύπνισης» (ή μάλλον της αναδρομικής κατασκευής) της μνήμης.

Με αυτές τις πράξεις, τους λόγους και τις σιωπές τους, το ελληνικό κράτος και η ελληνική κοινωνία ομολογούν ανερυθρίαστα ότι δεν ενεργούν βάσει αρχών αλλά με δύο μέτρα και δύο σταθμά. Εκτός βέβαια και αν θεωρήσουμε ως «αρχή» την τουρκοφαγία και την διαρκή επινόηση νέων αγκαθιών στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

του Άκη Γαβριηλίδη

Πριν κάμποσο καιρό είχα γράψει ένα σημείωμα για περιπτώσεις τραγουδιών στα οποία ο συνθέτης, ο τραγουδιστής ή άγνωστο ποιος ακριβώς αλλοίωσε την αρχική μορφή του στίχου ώστε να μην δίνεται η εντύπωση ότι μιλά για μια ερωτική σχέση μεταξύ ομοφύλων.

Υπάρχει ένα ακόμα παράδειγμα στο οποίο θύμα ήταν, ούτε λίγο ούτε πολύ, ο μεγάλος μας (τους) ποιητής Οδυσσέας Ελύτης. Στο δίσκο Τραγούδια για τους μήνες του Δημήτρη Παπαδημητρίου με την Ελευθερία Αρβανιτάκη υπάρχει μεταξύ άλλων ένα τραγούδι που αποτελεί μελοποίηση του ποιήματος Σου το ’πα για τα σύννεφα. Το ποίημα περιέχει μεταξύ άλλων το τετράστιχο

Σου το ’πα τα μεσάνυχτα,
σου το ’πα τη στιγμή που δε μιλούσες Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Η ισχύς μιας προσέγγισης μέσω εννοιών φαίνεται όταν μπορεί να εξηγήσει πράγματα που συμβαίνουν μετά τη διατύπωσή της.

Από τότε που επελέγη το «Ζάρι» με την Μαρίνα Σάττι για την Γιουροβίζιον και μέχρι σήμερα, από το παρόν μπλογκ αφιερώσαμε σε αυτό –ή και σε αυτό- τρία σημειώματα· δύο δικά μου, στα οποία κεντρικές έννοιες ήταν η διαταραχή της αντιπροσώπευσης και το δημόσιο μυστικό αντίστοιχα, και το μεταφρασμένο σημείωμα της Σαπφούς που αντιμετώπιζε το «Ζάρι» ως κοινωνικοπολιτικό αντι-αποικιακό σχόλιο.

Όσα είπε και έκανε –ή παρέλειψε να κάνει- η τραγουδίστρια κατά τη συνέντευξη τύπου στον δεύτερο ημιτελικό της διοργάνωσης συγκεφαλαιώνουν και τις τρεις παραπάνω προσεγγίσεις, αλλά και αρκετές άλλες που επίσης έχουμε εκθέσει σε αυτό το μπλογκ –και αλλού- με άλλες αφορμές.

Κατά πρώτον: η αντίδραση –ή η αδράνεια- που επέδειξε κατά τις ερωταποκρίσεις με την Ισραηλινή τραγουδίστρια Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Κάθε φορά που συμβαίνει κάτι –συνήθως θα πρόκειται για την παρουσίαση κάποιου καλλιτεχνικού έργου– που (φαντάζονται ότι) «προσβάλλει την πίστη τους», οι ορθόδοξοι Ταλιμπάν ξεσπαθώνουν στα ΜΚΔ και απαιτούν από τους/ τις ενδιαφερόμενες να «σέβονται τα πιστεύω των άλλων ακόμη και αν δεν τα συμμερίζονται».

Από πολλά στοιχεία, και εσχάτως από τους εορτασμούς του λεγόμενου –ορθώς, άλλωστε· αυτό ακριβώς είναι το θέμα- «θείου δράματος», προκύπτει ότι η έκκληση αυτή είναι υποκριτική, και ότι οι Ταλιμπάν τα θέλουν μονά ζυγά δικά τους. Εκείνοι που πρώτα απ’ όλα δεν σέβονται τα φερόμενα ως πιστεύω τους είναι οι ίδιοι.

Η ειδησεογραφία των τελευταίων ημερών κατακλύζεται από θριαμβευτικές αναφορές στην «ιστορική συνάντηση Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Η επικήρυξη την οποία ανήρτησαν, ως άλλοι κυνηγοί κεφαλών, ο Μελισσανίδης και οι παρατρεχάμενοί του, στο «μουσείο» τους, το οποίο μάλιστα έχουν το θράσος να ονομάζουν «Μουσείο Μικρασιατικού Ελληνισμού», είναι μία αθλιότητα από τουλάχιστον τρεις απόψεις: νομική, ηθική και μουσειολογική.

Όπως θα γνωρίζουν, ή θα μπορούν να πληροφορηθούν, οι αναγνώστ-ρι-ες, το συγκεκριμένο «έκθεμα» εμφανίζει τις φωτογραφίες τεσσάρων ανδρών, με το ονοματεπώνυμο του καθενός από κάτω, για τους οποίους πληροφορεί τον επισκέπτη ότι «Αυτοί ΗΘΕΛΑΝ να ΣΚΟΤΩΣΟΥΝ τα ΟΝΕΙΡΑ μας».

Πριν πάμε σε οτιδήποτε άλλο, ένας λόγος πρώτου πληθυντικού, ένας λόγος που λέει «μας», ήδη είναι ξένος προς την λογική του μουσείου. Σε ένα μουσείο, εκείνη που μιλάει, που εξηγεί, και εκείνος που διαβάζει την εξήγηση δεν είναι αυτονόητο ότι ανήκουν (όλοι/ πάντοτε) στο ίδιο συλλογικό υποκείμενο. Το μουσείο υποτίθεται ότι είναι ένας δημόσιος θεσμός, ανοικτός στην επίσκεψη από οποιονδήποτε. Ένα «Μουσείο Μικρασιατικού Ελληνισμού» Συνέχεια →

του Νικόλα Παφίτη

ΑΡΧΑΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑ, Ελλάδα (AP) – Μια ιέρεια προσεύχεται σε έναν νεκρό θεό του ήλιου μπροστά από έναν πεσμένο ελληνικό ναό. Αν ο ουρανός είναι καθαρός [σ.τ.μ.: τελικά δεν ήταν], ξεπηδά μια φλόγα που θα καίει στο Παρίσι καθ’ όλη τη διάρκεια του κορυφαίου αθλητικού γεγονότος στον κόσμο. Μετά, διάφοροι βγάζουν λόγους.

Την Τρίτη, η φλόγα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του φετινού καλοκαιριού στο Παρίσι θα ανάψει στη γενέτειρα των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων στη νότια Ελλάδα σε μια σχολαστικά χορογραφημένη τελετή.

Στη συνέχεια θα μεταφερθεί μέσα απ’ την Ελλάδα για πάνω από 5.000 χιλιόμετρα (3.100 μίλια) πριν παραδοθεί στους Γάλλους διοργανωτές στο χώρο της Αθήνας που χρησιμοποιήθηκε για τους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες το 1896.

Ας ρίξουμε μια μια ματιά στις λειτουργίες και το νόημα της καθιερωμένης περίτεχνης τελετής.

Δεν θα μπορούσαν οι Γάλλοι να την ανάψουν στο Παρίσι;

Θα μπορούσαν τα βραβεία Όσκαρ να ανακοινωθούν σε τηλεδιάσκεψη;

Το λαμπρό θέαμα στην Ολυμπία αποτελεί ουσιαστικό μέρος κάθε Ολυμπιάδας εδώ και σχεδόν 90 χρόνια από τους Αγώνες του Βερολίνου. Υποτίθεται ότι εγκαθιδρύει έναν άρρηκτο δεσμό ανάμεσα στη σύγχρονη διοργάνωση και Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Από την ελληνόφωνη γραμματεία, μυθοπλαστική και τεκμηριωτική, του 19^ου και του 20ού αιώνα, αλλά και από την προσωπική εμπειρία πολλών από μας, γνωρίζουμε πολλά παραδείγματα όπου απλοί άνθρωποι του λαού δεν κατανόησαν και παρερμήνευσαν λέξεις και φράσεις από την Αγία Γραφή που άκουγαν κατά τη θεία λειτουργία. Το να προσθέταμε ακόμα ένα δεν θα είχε από μόνο του πολύ νόημα. Το συγκεκριμένο όμως αποκτά για τους εξής λόγους: είναι αποτυπωμένο γραπτά και επανειλημμένα, αφενός, και αφετέρου προέρχεται όχι από λαϊκούς, αλλά από κληρικούς, ή πάντως από ανθρώπους που, με τον αυτοπροσδιορισμό τους, εμφανίζονται οι ίδιοι ως η εκκλησία. Τρίτον, όμως, και κυριότερον, λόγω του περιεχομένου του, που συνιστά ένα αριστουργηματικό lapsus.

H φράση την οποία παραθέτει η «επιγραμμική εκκλησία» από τους Χαιρετισμούς χαιρετίζει την παρθένο Μαρία Συνέχεια →

της Σοφί Μαντελσόν και του Λίβιο Μπόνι

Τα ψυχολογικά περιγράμματα της αποικιοκρατίας είναι πλέον γνωστά ως προς τα βασικά τους στοιχεία (…). Λιγότερο γνωστές είναι οι πολιτισμικές και ψυχολογικές παθολογίες που παρήγαγε η αποικιοκρατία στις χώρες των αποίκων.

Ashis Nandy[1]

Σε τελευταία ανάλυση, η ψυχανάλυση έχει ίσως ένα διαπολιτισμικό μέλλον όπως η επιστήμη· ίσως μάλιστα η κουλτούρα και η επιστήμη βρίσκουν σε αυτήν ένα αμοιβαίο στήριγμα.

Oκτάβ Mαννονί[2]

H ανάλυση του ασυνειδήτου θα έπρεπε να είναι μάλλον μια γεωγραφία παρά μια ιστορία.

Ζιλ Ντελέζ και Κλαιρ Παρνέ[3]

Η ψυχανάλυση, η οποία διανύει ήδη τον δεύτερο αιώνα της, έχει σημαδέψει βαθύτατα την κριτική σκέψη, τις ανθρωπιστικές επιστήμες, τις λογοτεχνικές σπουδές και τις cultural studies λίγο πολύ παντού στον ακαδημαϊκό κόσμο και τα περίχωρά του, ιδίως στον αγγλόφωνο και ισπανόφωνο χώρο. Μέσα απ’ τη μεσολάβηση της αποδόμησης, και ευρύτερα της French Theory, αλλά και ενός ορισμένου μεταμαρξισμού, η αναλυτική γλώσσα έχει καθιερωθεί μόνιμα στην παγκόσμια και παγκοσμιoποιημένη κριτική θεωρία, εξίσου, αν όχι περισσότερο, από ό,τι την εποχή του δομισμού και της Σχολής της Φρανκφούρτης, οι οποίες, στις δεκαετίες του 1950 και του 1960, σηματοδότησαν την πρώτη μεγάλη ανακάλυψη του φροϋδισμού στις ανθρωπιστικές επιστήμες, οι οποίες τότε κυοφορούνταν. Θα μπορούσε μάλιστα να υποστηριχθεί ότι η ψυχανάλυση, όπως και ο μαρξισμός, συνέβαλε ουσιαστικά στη διαμόρφωση του πεδίου των ανθρωπιστικών επιστημών, που πλέον διακρίνεται, τουλάχιστον από ορισμένες απόψεις, από τις «humanities[4]». Ωστόσο, σε πείσμα της διαρκούς γκρίνιας ότι η ψυχανάλυση χάνει την επιρροή της στη γενική οικονομία της γνώσης, παρατηρούμε ένα παρόμοιο φαινόμενο στο σύγχρονο πλαίσιο. Η Συνέχεια →