του Θράσου Λεβαδίτη
- Κωνσταντίνος Τσουκαλάς
O Κ. Τσουκαλάς συγγραφέας, συνταξιούχος πανεπιστημιακός, πρώην σύμβουλος του ΠΑΣΟΚ, πρώην βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και νυν ακαδημαϊκός δημοσιεύει ανούσια και δύσπεπτα κείμενα. Τα παρακολουθούμε και ενίοτε τα σχολιάζουμε[1] γιατί τον θεωρούμε αντιπροσωπευτικό για το είδος επαγγελματιών της διανόησης που ο Μπρεχτ αποκάλεσε TUI.[2] Για τον Μπρεχτ, οι TUI είναι κυνικοί διανοούμενοι που πουλούν το προϊόν της σκέψης τους στην καπιταλιστική αγορά, έχοντας προηγουμένως προσαρμόσει τη «σκέψη» στα όσα απαιτεί η αγορά. Δικαιολογούν τα αδικαιολόγητα. Θέλουν να πείσουν ότι ο καπιταλισμός είναι το μόνο ορθό σύστημα, οι πόλεμοί του δίκαιοι, οι ανισότητες εγγύηση προόδου και τα ανάλογα. Μετατρέπουν βλακώδεις ιδέες σε χρήμα γιατί μπορούν να ξεπλένουν τον καπιταλισμό, να τον κάνουν άσπρο ξέξασπρο (Weißwäscher).[3] Μια σημαντική υποκατηγορία είναι οι αριστεροί TUI, στους οποίους κατά γενική ομολογία εντάσσεται ο Τσουκαλάς.
- Ακαδημία Αθηνών
Η Ακαδημία Αθηνών είναι μια δημόσια υπηρεσία, υπαγόμενη στο Υπουργείο Παιδείας. Εκ του νόμου σκοπός της είναι να συμβουλεύει το ελληνικό κράτος. Η Ακαδημία ιδρύθηκε με αντισυνταγματική πράξη του δικτάτορα Πάγκαλου, ο οποίος («αποφασίσαμεν και διατάσσομεν») διόρισε τα πρώτα μέλη της. Αυτά επιλέγουν δε τα εκάστοτε νέα μέλη, μεταφέροντας επί έναν αιώνα το προπατορικό αμάρτημα της ετσιθελικής επιλογής των αρίστων από έναν καραβανά.
Τακτικά μέλη της είναι σχεδόν αποκλειστικά συνταξιούχοι δημόσιοι υπάλληλοι. Ένα από τα κλέη της Ακαδημίας είναι το ότι έχει στις τάξεις της τρεις γυναίκες και δυστυχώς μόνον πενηντατρείς άνδρες. Όταν ο Κ. Τσουκαλάς εξελέγη μέλος της δημοσιεύθηκαν διθύραμβοι στον τύπο, ιδίως στα φύλλα που γράφουν αριστεροί TUI. Έφτασε η ώρα να διαβάσουμε την εναρκτήρια ομιλία του ως ακαδημαϊκού που επίσης υμνήθηκε από τα ΜΜΕ[4] και δημοσιεύθηκε σε εφημερίδες και site.[5]
Μετά από ενοχλητικές περιαυτολογίες (ο θείος μου ήταν ακαδημαϊκός, έγινα διάσημος «από τη μια στιγμή στην άλλη», διορίσθηκα καθηγητής στο «Πανεπιστήμιο του Παρισιού», έχω υπαρξιακή άνεση να θεωρητικολογώ), ο Τσουκαλάς καθησυχάζει τον Έλληνα φορολογούμενο. Η Ακαδημία Αθηνών δεν είναι καφενές συνταξιούχων. Είναι ίδρυμα που «παράγει νέα γνώση». Ας δούμε τι είδους γνώση παρήγαγε ο ίδιος.
- Επτά βλακείες που είπε ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς στην Ακαδημία Αθηνών
Αξίωμα 1. Τόσο η ιστορική αντιπαράθεση ανάμεσα στη «Δεξιά» και την «Αριστερά» όσο και η μεταγενέστερη διαφοροποίηση ανάμεσα στη «συντήρηση» και τη «μεταρρύθμιση» είχαν πάψει να εκφράζουν σαφώς αλληλοαποκλειομενα κοινωνικά προστάγματα.
Ο τρόπος γραφής εντυπωσιάζει. Η Αριστερά και η Δεξιά είναι προστάγματα; Ποιος μας προστάζει; Αφού δεν είναι σαφώς αλληλοαποκλειόμενες, είναι άραγε ασαφώς ή μερικώς αλληλοαποκλειόμενες; Από πότε έπαψαν να αλληλοαποκλείονται σαφώς; Η Δεξιά και η Αριστερά μπαίνουν σε εισαγωγικά γιατί δεν είναι όντως Δεξιά και Αριστερά; Τι είναι τότε;
Ίδιον του Τσουκαλά είναι να εκφράζεται με αοριστολογίες, διαρκείς σχετικοποιήσεις και αρκετές αντιφάσεις. Αυτό λειτουργεί υπνωτικά για τον αναγνώστη. Τα μηνύματα περνάνε, ο συγγραφέας εξασφαλίζει ακαδημαϊκή ασυλία («μα εγώ δεν είπα κάτι τέτοιο») και τίποτε σαφές δεν έχει λεχθεί. Αυτό συμβαίνει και στην εξεταζόμενη φράση.
Η θέση ότι δεν υπάρχει «πλέον» δεξιά και αριστερά επαναλαμβάνεται εδώ και δεκαετίες από δεξιούς κυρίως πολιτικούς και αναλυτές με σκοπό να δειχθεί ότι το να είσαι δεξιός δεν είναι επιλογή. Είναι αναγκαιότητα, εθνικό συμφέρον και μοντερνισμός. Το δεύτερο υπονοούμενο του Αξιώματος 1 είναι ότι, όσο συντηρητικό και εάν γίνει κάποιο αριστερό μόρφωμα, έχει τη δικαιολογία ότι «πλέον» το να εκφράζεις δεξιές θέσεις με λίγη φιλολαϊκή σάλτσα είναι αναγκαιότητα των καιρών της «μεταπολιτικής» και επιτρέπει να ειρωνευθούμε όποιον επιμένει σε αριστερές θέσεις.
Προτείνω ένα τεστ σε πέντε ζητήματα. Αμφιβάλλει κανείς ότι οι θέσεις της δεξιάς στήλης είναι δεξιές και της αριστερής αριστερές;
| Αύξηση μισθών και συντάξεων | Μείωση μισθών και συντάξεων |
| Μείωση ωραρίου εργασίας χωρίς μείωση μισθού και με καταβολή υπερωριών | Αύξηση και ελαστικοποίηση ωραρίου εργασίας χωρίς αύξηση μισθού |
| Υπέρ γάμου ομοφύλων | Εναντίον γάμου ομοφύλων |
| Υπέρ του χωρισμού του ελληνικού κράτους από την ορθόδοξη εκκλησία της Ελλάδας | Εναντίον του χωρισμού του ελληνικού κράτους από την ορθόδοξη εκκλησία της Ελλάδας |
| Υπέρ της εισόδου και ομαλής ένταξης αλλοδαπών | Εναντίον της εισόδου και ομαλής ένταξης αλλοδαπών, ακόμη και αν πρόκειται για πρόσφυγες |
Γνωρίζουμε ότι οι πέντε θέσεις της αριστερής στήλης (και πολλές άλλες) έχουν εγκαταλειφθεί στην πράξη και συχνά δεν εμφανίζονται καν στο λόγο των ελληνικών αριστερών κομμάτων. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έπαψαν να είναι αριστερές και να δηλώνουν αγεφύρωτες διαφορές με τις αντίστοιχες δεξιές. Σημαίνει μόνον ότι η Αριστερά ηττήθηκε. Αλλά είναι πιο εύκολο να αποδίδει ο Τσουκαλάς ευθύνες στο χρόνο που πέρασε και έκανε την Αριστερά ντεμοντέ από το να λέει τα πράγματα με το όνομά τους.
Απτόητος ο Τσουκαλάς επαναλαμβάνει το Αξίωμα 1 σε εμπλουτισμένη μορφή στο τέλος της ομιλίας του: «Το σημερινό πλανητικό διακύβευμα δεν αντιπαραθέτει πια συντηρητικούς και μεταρρυθμιστές, δεξιούς και αριστερούς, φτωχούς και πλούσιους, ορθολογιστές και παραλογιζόμενους».
Ο TUI πιστεύει πως όλοι μαζί τα φάγαμε και «πλέον» φτωχοί και πλούσιοι βαδίζουν αγκαλιασμένοι …
Αξίωμα 2. Ακόμα και οι θεμελιώδεις μαρξιστικές κατασκευές αφέθηκαν να αναπαύονται τον «ύπνο του δικαίου». Η διόγκωση των «παραγωγικών δυνάμεων» προτάσσονταν πια του ηθικοπολιτικου μελήματος αλλαγής των λεγόμενων «παραγωγικών σχέσεων». Από μια στιγμή και πέρα, η επίτευξη του καταμετρησιμου «πολύ» επισκιάζει την αναζήτηση ενός αφηρημένου ‘’καλού’’ ενός «ευ».
Αξιοθαύμαστη αοριστολογία. Πώς είναι δυνατόν να κοιμάται μια θεωρία; Ποιος την αφήνει να κοιμάται (να «αναπαύεται ύπνο»); Από ποια «στιγμή και πέρα» έγινε αυτό; Από ποιον «προτάσσονταν η διόγκωση των παραγωγικών δυνάμεων»; Δεν είναι ντροπή να γράφει ένας επιστήμονας όπως μιλάμε στα καφενεία; Και να διανέμει κείμενο σε ημιατονικό σύστημα με εισαγωγικά που χορεύουν;
Ρώτησα πέντε νεαρούς μεταπτυχιακούς τι καταλαβαίνουν από αυτή τη φράση. Μου απάντησαν ότι δεν καταλαβαίνουν τίποτε. Εγώ ως ηλικιωμένος μαρξιστής καταλαβαίνω κάτι. Κομμουνιστικές οργανώσεις και θεωρητικοί του μαρξισμού επέκριναν τον υπαρκτό σοσιαλισμό, προσωποποιημένο στον Στάλιν, για το ότι αντί να αγωνίζεται για τον κοινωνικό μετασχηματισμό σε κομμουνιστική κατεύθυνση επιδίωκε και επιτύγχανε τη βιομηχανική και επιστημονικοτεχνική ανάπτυξη.
Το Αξίωμα 2 μας λέει, με στρυφνή διατύπωση, ότι η αριστερά εγκατέλειψε το μαρξισμό και την επιδίωξη κοινωνικού μετασχηματισμού. Πάλι καλά που παρήγαγε αυτή τη νέα γνώση ο ακαδημαϊκός. Αλλά πραγματικός σκοπός του δεν είναι η αερολογία ούτε η επίδειξη μαρξιστικών γνώσεων (που της αφήνει να αναπαύονται τον ύπνο). Ομιλεί ως TUI, θέλοντας να μας κάνει να πιστέψουμε ότι η σημερινή πολιτική συγκυρία οφείλεται στην ηθική κατάπτωση όσων προσκολλήθηκαν στα υλικά αγαθά (ο Στάλιν; μήπως ο Μητσοτάκης;) και εγκατέλειψαν τις αξίες, το «καλό», το «ευ». Σαν να ακούω πανηγυρικό του γυμνασιάρχη μου στη δεκαετία του 1970. Εμείς (πρέπει να) είμαστε το «καλό». Οι απροσδιόριστοι Άλλοι είναι το «κακό».
Αυτάρεσκος, ο Τσουκαλάς συνεχίζει:
Αυτή ακριβώς άλλωστε είναι η λογική που διέπει χιλιόχρονες ρήσεις, με τις οποίες γαλουχηθήκαμε. Οπως π.χ. το «παν μετρον άριστον», το «ουκ εν τω πολλώ το ευ» το «μηδέν άγαν». Γνωμικά που εξέφραζαν μιαν εμμονή στον αφηρημένο και ανοικτό χαρακτήρα όλων των θεμελιωδών αξιακων αρχών.
Ποιοι δεν ακολουθούν αυτά τα «γνωμικά»; Δεν θα μας το πει, γιατί αλλιώς θα θίξει πρόσωπα και πράγματα και θα δυσαρεστήσει τους συναδέλφους του (στη ίδια «Τάξιν» ακαδημαϊκών ανήκουν τρεις τραπεζίτες και δύο πολιτικά αστέρια της Νέας Δημοκρατίας[6]) που επιδιώκουν μανιωδώς την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Έτσι ο Τσουκαλάς αποφασίζει να ψέξει εν γένει την ανθρωπότητα.
Αξίωμα 3. Όλοι αχαλίνωτοι.
Στην απροσδιόριστη νέα εποχή που αναλύει ο ακαδημαϊκός (η εποχή του «πλέον»), συμβαίνουν σημεία και τέρατα που σχολιάζουμε με πλάγια γράμματα.
Δεν αναγνωριζεται κανένας περιορισμός στο φαντασιακό. Ο καθένας από εμάς δικαιούται πλέον να επιθυμεί ανευ όρων και ορίων.
Ποιος άραγε περιόριζε παλιότερα το φαντασιακό μας; Πώς το κατάφερνε; Ο ακαδημαϊκός δεν έχει ακούσει για κάποιον Φρόυντ; Και τέλoς πάντων πού πήγε ο φαντασιοφύλακας και μας άφησε «πλέον» να επιθυμούμε «άνευ όρων και ορίων»; Ας ρωτήσουμε και τι σημαίνει «επιθυμώ άνευ όρων».
[Ο καθένας δικαιούται] «να υλοποιεί ανεμπόδιστα τη δική του ανταγωνιστική βούληση για πλούτο, κύρος, διάκριση, δύναμη και απόλαυση, έστω και εις βάρος των άλλων».
Παλιά λοιπόν οι άνθρωποι επιδίωκαν πλούτο και εξουσία χωρίς να βλάπτουν τους συνανθρώπους και τώρα άρχισαν να τους βλάπτουν. Ο ακαδημαϊκός θα μπορούσε να μας δώσει ένα παράδειγμα για το πώς μπορώ να εκμεταλλεύομαι και να εξουσιάζω τους άλλους χωρίς να τους βλάπτω;
Η απόφανση ότι «δικαιούμαστε» να τα κάνουμε όλα γης Μαδιάμ είναι παραληρηματική. Εννοεί ο Τσουκαλάς ότι εγώ «δικαιούμαι» να μπω στο σπίτι του γείτονα, να του πάρω τα υπάρχοντα, να τον δείρω και μετά να του κάψω το σπίτι γιατί επιζητώ «απόλαυση» ως άλλος Νέρων; Με τέτοιες βλακείες οι ακαδημαϊκοί εκλπηρώνουν το εκ του νόμου καθήκον τους να συμβουλεύουν το ελληνικό κράτος; Υποκινώντας τους πολίτες στη διάπραξη εγκλημάτων λέγοντας ότι δικαιούνται να κάνουν ό,τι τους γουστάρει;
Ο καθένας από εμάς είναι ελεύθερος να προωθεί τη δική του «κτητική μανία».
Όχι μόνο δικαιούμαι να κάνω ό,τι μου γουστάρει «ανεμπόδιστα». Είμαι και «ελεύθερος» να προωθήσω την κτητική μανία μου. Γιατί έχουμε τόσους νόμους και ρυθμίσεις που περιορίζουν παντοιοτρόπως τις ανθρώπινες δραστηριότητες; Πότε μας δόθηκε αυτή η ελευθερία και δεν το πήρα χαμπάρι; Βρισκόμαστε «πλέον» σε περίοδο αναρχίας; Ο ακαδημαϊκός επιχειρηματολογεί σαν αγανακτισμένος ταξιτζής: «δεν υπάρχει κράτος, μαντάμ».
– Χαμένος στον ωκεανό της αναρχίας, ο Τσουκαλάς ζητά τη βοήθεια του Θεού:
Είναι μια ακόρεστη επίδειξη μιας δύναμης που υπερβαίνει τα τρέχοντα ήθη, η έμπρακτη παραβίαση του κάθε μέτρου, ανθρώπινου ή θεέου [sic] (…). Είναι η παρανοϊκή αυτάρκεια όσων δεν ξέρουν να συμβιβάζονται με τα όριά τους. Είναι η παράνοια όσων επιχειρούν να αντικαταστήσουν τις θειες δυνάμεις με τη δική τους ακόρεστη βούληση. Είναι ο παραλογισμός όσων επιδιώκουν να υπερβούν τη φυσική τους θνητότητα. Είναι δηλαδή ο,τι παραμένει από όσους βαυκαλίζονται πως μπορούν να οικοδομήσουν τον εαυτό τους αψηφώντας όχι μόνο τους Θεούς αλλά και τους δαίμονες. Και γιαυτο ακριβώς θα πρέπει να τιμωρηθούν.
Έμπρακτη, παρανοϊκή, ακόρεστη (δις το «ακόρεστη», τη δεύτερη φορά με το νεολογισμό «ακόρεστη βούληση»). Ντροπή σε όσους θέλουν να αυτοοικοδομηθούν αψηφώντας θεούς και δαίμονες…
Ρωτάμε και πάλι. Ποιος θα τιμωρήσει τους ακόρεστους και τους παρανοϊκούς; Οι Θεοί, οι δαίμονες ή οι άνθρωποι; Είναι επιτρεπτό να τιμωρούμε όσους πάσχουν από παράνοια; Υπάρχει εμπειρική βάση για αυτές τις διαγνώσεις; Εννοεί τον Κυριάκο Μητσοτάκη και τους περί αυτόν; Τον Τραμπ και τον Μάσκ; Μήπως εννοεί τον Πρόεδρο της Ακαδημίας Αθηνών;
Τίποτε δεν εννοεί βέβαια ο ιδρυτής της μπαρόκ κοινωνιολογίας. Αρέσκεται σε βερμπαλισμούς και ανόητες παρομοιώσεις για να δημιουργήσει ένα κλίμα apocalypse now που εντυπωσιάζει κάποιους («μεγάλο μυαλό ο Τσουκαλάς») και λειτουργεί αποτρεπτικά για επίδοξους κριτικούς. Πώς να αντικρούσεις την απόφανση ότι είναι παρανοϊκός όποιος βάζει στη θέση του θεού τη δική του βούληση; Τι αντιτείνεις σε όποιον απειλεί με τιμωρία όσους παραβιάζουν το θείο μέτρο;
Άσχετη φράση.
Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι όλο και περισσότερο γίνεται λόγος για το τέλος της ιστορίας (…), το τέλος των οργανωμένων ταξικών αντιθέσεων και συγκρούσεων.
Πιστός στο στυλ του, ο Τσουκαλάς δεν διευκρινίζει από ποιον «γίνεται λόγος» για το τέλος της ιστορίας, πώς ξέρει ότι αυτός ο λόγος γίνεται «όλο και περισσότερο», πώς ξέρει τι είναι και τι δεν είναι «τυχαίο», πώς διαπιστώνει ποιες ταξικές αντιθέσεις είναι οργανωμένες και ποιες ανοργάνωτες. Το τελευταίο φτάνει στα όρια του παραλογισμού. Πιστεύει ο ακαδημαϊκός ότι οι αντιθέσεις των κοινωνικών τάξεων ήταν παλιά οργανωμένες και ξεχαρβαλώθηκαν τώρα που η Δεξιά καταστρέφει οργανωμένα κοινωνικές πολιτικές και ανθρώπινες ζωές; Ο νεοφιλελευθερισμός είναι ανοργάνωτος;
Ο αερολόγος γράφει αυτή τη φράση, αλλά δεν μας λέει εάν συμφωνεί. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι τελείωσε η ιστορία και κάποιοι άλλοι πιστεύουν ότι υπάρχουν καλικάντζαροι. Ο επιστήμονας δεν θα έπρεπε να πάρει θέση; Τελείωσαν οι ταξικές συγκρούσεις, άρα η «ιστορία», τη χρονιά (2025) που «όλο και περισσότερο γίνεται λόγος» για τρίτο παγκόσμιο πόλεμο;
Ανακρίβεια.
Σε όλες σχεδόν τις περιοχές του κόσμου, οι ρυθμοί της οικονομικής μεγέθυνσης, της `ανάπτυξης`, άρα και της μετρήσιμης προόδου ανακόπτονται.
Αφού αράδιασε αερολογίες και μας απείλησε με το πυρ το εξώτερον, ο κοινωνιολόγος εδέησε να αναφέρει ένα δεδομένο. Τέλος η οικονομική μεγέθυνση. Θα πρόδιδε όμως τον επιστημονικό εαυτό του εάν γινόταν σαφής. «Ανακόπτονται οι ρυθμοί». Ποιοί «ρυθμοί» και κατά πόσον ανακόπτονται; Σε σύγκριση με ποια περίοδο; Ποιες είναι «όλες σχεδόν» οι περιοχές του κόσμου; Τον συγχωρούμε γι’ αυτά, και για το ότι εμφανίζει ως συνώνυμους τους όρους οικονομική μεγέθυνση, ανάπτυξη και μετρήσιμη πρόοδος. Αλλά είναι ασυγχώρητος γιατί δεν έριξε μια ματιά στο ίντερνετ να μάθει ότι το παγκόσμιο ΑΕΠ αυξάνεται διαρκώς επί δύο αιώνες και διπλασιάσθηκε μεταξύ 2000 και 2020. Η wikipedia λέει μάλιστα ότι την τελευταία δεκαετία αυξάνεται το ΑΕΠ σε «όλες σχεδόν» τις χώρες, με εξαίρεση τρεις-τέσσερις που έχουν καταστραφεί από πολέμους. Και ως εκ τούτου υπάρχει διαρκής αύξηση του ΑΕΠ σε όλες τις «περιοχές του κόσμου».
Οι αποφάνσεις περί ανάπτυξης, ήτοι μεγέθυνσης, ήτοι μετρήσιμης προόδου στερούνται βάσης. Ο ακαδημαϊκός εμφανίζει την ανάπτυξη ως «εννοιολογική κατασκευή», αλλά δεν την ορίζει ούτε παραπέμπει σε κάποιον ορισμό. Οι μαθητές γυμνασίου που διδάσκονται τους δείκτες ανθρώπινης ανάπτυξης ξέρουν όμως ότι στο ερώτημα της ανάπτυξης οι απαντήσεις εξαρτώνται από τα κριτήρια που υιοθετούνται. Εισέρχεται στην έννοια η δημοκρατικότητα μιας χώρας; Η μείωση των ταξικών ανισοτήτων; Η δημόσια υγεία και το προσδόκιμο ζωής; Η αειφόρος ανάπτυξη; Δεν έχει ακούσει ο Τσουκαλάς κάτι σχετικό και πιστεύει ότι όλα μετριούνται με ευρώ;
Αξίωμα 4. «Τρομακτικό πολιτικό αδιεξοδο»
Ο Τσουκαλάς μάς ενημερώνει ότι, ενώ όλα πήγαιναν χάλια, αίφνης η πολιτική ενισχύθηκε και «όλα φαίνονταν να τελούν υπό στοιχειώδη τουλάχιστον έλεγχο». Ας μη ρωτήσουμε τον αερολόγο πότε και που έγιναν αυτά ή ποια πράγματα τελούσαν υπό «στοιχειώδη τουλάχιστον έλεγχο» και ποιος ακριβώς τα ήλεγχε. Σημασία έχει ότι το φωτεινό διάλειμμα του στοιχειώδους ελέγχου τελείωσε. Ενέσκηψε «μια απειλή που έμοιαζε να πέφτει από τον ουρανό». Δεν ήταν χαλάζι. Ήταν η κλιματική κρίση (αργότερα θα την αποκαλέσει «θύελλα»).
Βρισκόμαστε μπροστά σε «τρομακτικό πολιτικό αδιέξοδο», αποφαίνεται με ύφος γιατρού που διαγιγνώσκει μοιραία ασθένεια, αλλά δεν χάνει χρόνο εξηγώντας στους συγγενείς πώς έκανε τη διάγνωση αυτή.
Εμείς δεν βλέπουμε αδιέξοδα στην κλιματική κρίση. Πρόκειται για μια συνήθη πολιτική αντιπαράθεση. Κάποιοι επιθυμούν την οικολογική στροφή, άλλοι υποβαθμίζουν την κρίση (μύθος της υπερθέρμανσης) ή αλλάζουν θέμα (ετοιμαστείτε για πόλεμο με τους Ρώσους). Σε κάθε στρατόπεδο συναντώνται προτάσεις με διαφορετική οικολογική έμφαση και κόστος. Συζητούμε, διαφωνούμε και οι ισχυροί αποφασίζουν. Ουδέν αδιέξοδον.
Ωστόσο ο ψυχίατρος Τσουκαλάς δεν διαγιγνώσκει μόνο το αδιέξοδο αλλά και το ερμηνεύει. Δεν φτάνει που είμασταν όλοι μανιακοί και παράφρονες, τώρα γίναμε και «σχιζοειδείς τζαμπατζήδες». «Όλοι» θέλουμε να αυξηθεί η ευημερία μας, αλλά επιθυμούμε και να σώσουμε τον πλανήτη. Αίσχος, σχιζοειδείς τζαμπατζήδες!
Λύση 1 και Λύση 2
Ευτυχώς που ο ακαδημαϊκός έχει βρει το φάρμακο που θα γιατρέψει μανιακούς, παράφρονες και σχιζοειδείς. Είναι ο «νέος ιστορικός συμβιβασμός». Δεν εξηγεί την προέλευση και σημασία του όρου. Ιστορικός συμβιβασμός ήταν το όνομα που δόθηκε στην απόφαση του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας να στηρίξει στη δεκαετία του 1970 κυβερνήσεις της δεξιάς με αντάλλαγμα κρατικά αξιώματα. Καίτοι λοιπόν ο όρος αφορά λοβιτούρες συνδυασμένες με την ήττα της Αριστεράς (το πάγιο φάντασμα πίσω από το λόγο του Τσουκαλά), εδώ χρησιμοποιείται για λύσει το τραγικό αδιέξοδο του πλανήτη μας.
Ο Τσουκαλάς προτείνει να καθήσει η ανθρωπότητα σε ένα μεγάλο τραπέζι και να αποφασίσουμε όλοι μαζί τι θα παράγεται, πώς θα παράγεται και ποιος θα καταναλώνει.[7] Αντί να υπάρχει ελεύθερη αγορά, να παράγουν οι καπιταλιστές ό,τι θεωρούν υποσχόμενο κέρδος και να καταναλώνει όποιος μπορεί, ο Τσουκαλάς προτείνει να βάλουμε τάξη. Θα παράγονται μόνον τα αναγκαία, με οικολογικά ενδεδειγμένο τρόπο. Και δεν θα δίνονται σε όσους μπορούν να τα αγοράσουν, αλλά σε όσους τα έχουν ανάγκη.
Τι ξεστόμισε ο άνθρωπος; Από τον καθένα ανάλογα με τις δυνάμεις του, στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του! Πρότεινε να ακολουθήσουμε τη βασική αρχή του κομμουνισμού, να οργανώσουμε την παραγωγή και τη διανομή με βάση ένα παγκόσμιο κεντρικό πλάνο που θα επιβάλλει ή θα απαγορεύει την παραγωγή ορισμένων προϊόντων και θα καθορίζει ποιος θα μπορεί να τα αποκτά; Εισηγείται τον παγκόσμιο κομμουνισμό παρουσία του κυρίου Παυλόπουλου και του κυρίου Παπαδήμου;
Ο Τσουκαλάς παρουσίασε τη Λύση 1, αλλά αμέσως μετά σκέφτηκε ως TUI. Η Λύση 1 δεν θα βρει αγοραστές. Δεν πρόκειται να την δεχτούν, γράφει, «οι άνθρωποι» που είναι αδηφάγοι, ανήθικοι, άθεοι και τζαμπατζήδες. «Το αδιέξοδο μοιάζει πλήρες», αποφαίνεται. Έτσι λοιπόν πετάει στα σκουπίδια τη Λύση 1 (που αποτελεί και τον τίτλο της ομιλίας του: «Προς ένα νέο ιστορικό συμβιβασμό») και παρουσιάζει τη Λύση 2.
Ίσως μια λύση θα ήταν μέσα σε αυτή τη θύελλα να αναθεωρήσουμε ριζικά (…) τη σχέση μας με το χρόνο.
Δεν εξηγεί πως θα γίνει αυτό ούτε εμείς φανταζόμαστε πως μπορεί να αντιμετωπισθεί η οικολογική καταστροφή αλλάζοντας «τη σχέση μας με το χρόνο». Αλλά η Λύση 2 έχει ένα ευχάριστο άρωμα μυστηρίου και επιτρέπει στον ακαδημαϊκό να κάνει το γκραν φινάλε:
Το πραγματικό δίλλημα των σκεπτόμενων σήμερα ανθρώπων συνοψίζεται στην ανάγκη να επιλέξουμε ανάμεσα στο «όλοι μας» και στο «κανείς».
Η φράση είναι βλακώδης. Αλλά είχε αντίκτυπο στην παγκόσμια σκηνή. Ο Τσουκαλάς εισακούσθηκε πάραυτα από τον Πρόεδρο της Κίνας Σι Τζινπίνγκ. Μιλώντας στη σύνοδο κορυφής του APEC στις 31-10-25, ο Σι Τζινπίνγκ επισήμανε:
Πρέπει να γίνουν προσπάθειες για μια ανάπτυξη ανοιχτή, στην οποία όλοι θα έχουμε κοινές ευκαιρίες και όλοι θα βγαίνουμε νικητές. Πρέπει να προωθήσουμε μια οικονομική παγκοσμιοποίηση που να είναι καθολικά ευεργετική και συμπεριληπτική.
Βουρ για το «όλοι μας».
- Ο TUIεν δράσει: δεν φταίει ο καπιταλισμός. Εσείς φταίτε
Ένα κείμενο που φιλοδοξούσε να παράγει γνώση περιορίζεται σε ηθικολογίες και φράσεις χωρίς νόημα. Είναι για τα σκουπίδια. Γιατί προκάλεσε θαυμασμό στα μήντια και ο συγγραφέας του υμνήθηκε ως «ο τελευταίος των λογίων»;
Η πιο εύκολη ερμηνεία είναι ότι οι κυρίαρχοι δεν θέλουν να ακούγεται η πραγματικά κριτική σκέψη. Το να εμφανίζεται ως μεγάλος διανοούμενος και αυθεντικός εκφραστής της αριστεράς κάποιος σαν τον Τσουκαλά ενισχύει την εντύπωση ότι οι διανοούμενοι γενικώς και οι αριστεροί ειδικότερα μπουρδολογούν.
Η δεύτερη ερμηνεία είναι ότι οι θέσεις του Τσουκαλά αποκρύπτουν τα αίτια της ταξικής ανισότητας και το χαρακτήρα των σημερινών κοινωνικών συγκρούσεων. Αντί να αναλύει αυτό που όντως συμβαίνει, εμφανίζει τις κοινωνίες μας ως αποτελούμενες από φαταούλες, ψυχασθενείς και ανήθικους που οδηγούνται στην καταστροφή ως δίκαιη τιμωρία τους. Ο Τσουκαλάς αρνείται τη διαφορά δεξιάς και αριστεράς στην πολιτική, θεωρεί ότι οι «πλούσιοι» έχουν τα ίδια συμφέροντα με τους «φτωχούς» και ισχυρίζεται ότι οι λύσεις πρέπει να είναι καθολικές.
Πρέπει να πιστέψουμε στο Θεό, να μην κάνουμε φασαρίες και διαδηλώσεις και να τηρούμε τις ηθικές αρχές για να σώσουμε τον πλανήτη. Αυτό είναι το ηθικό δίδαγμα που διατύπωσε ο αριστερός TUI Τσουκαλάς προς γενική αγαλλίαση. Πούλησε άλλη μια φορά ως επιστήμη την άρνηση σκέψης με πολλή σάλτσα απολογητισμού.
[1] Θ. Λεβαδίτης, Η επιστήμη του Κ. Τσουκαλά: Η χρεωκοπία της μπαρόκ κοινωνιολογίας, Τεύχη πολιτικής οικονομίας, τ. 13, 1993, σ. 69-150. Εύκολα προσβάσιμο στο nomadic universality.
[2] Intelektuellen, TelektUellenIn, TUI.
[3] Bertolt Brecht, Der Tuiroman, Große kommentierte Berliner und Frankfurter Ausgabe, τ. 17, Suhrkamp Verlag, 1989, σ. 11-161.
[4] Η εφημερίδα Εποχή δημοσίευσε την ομιλία Τσουκαλά ως editorial και την αποκάλεσε «ιστορική».
[5] Συμβουλευθήκαμε το κείμενο της ομιλίας που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Το Βήμα, απ’όπου και τα εντός εισαγωγικών αποσπάσματα. Υπάρχει πληθώρα γραμματικών και συντακτικών λαθών, η δε στίξη και ο τονισμός γίνονται με τρόπο που προκαλεί απορία. Παραβάλαμε το κείμενο του Βήματος με το δημοσιευθέν σε άλλες εφημερίδες και σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Συναντήσαμε τα ίδια λάθη, τα οποία αναπαράγουμε πιστά εδώ.
[6] Α.Γεωργιάδης, Λ. Παπαδήμος, Β. Ράπανος, Α. Μπενάκη-Ψαρούδα, Π. Παυλόπουλος.
[7] Αξίζει να διαβάσουμε το πρωτότυπο: «Eνα νέο ιστορικό συμβιβασμό που θα θεμελιώνεται σε μια νέα αφετηριακή παραδοχή. Την παραδοχή πως (…) το ζήτημα της ικανοποίησης των διαφορετικών αυτών επιθυμιών και αναγκών δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται πάντα με ενιαία κριτήρια (…). Και συνακολουθά, το ακόμα πιο καίριο πολιτικό ερώτημα τι, ποια αγαθά και ποιες υπηρεσίες θα «μπορούν» και θα πρέπει» να εξακολουθήσουν να παράγονται και « τι», «ποια αγαθά» και «ποιες» υπηρεσίες» θα «μπορεί και θα «πρέπει» να πάψου να παράγονται, άρα και να «εξαφανιστούν» από την ελεύθερη αγορά».
Nomadic universality 