του Δημήτρη Παντελακάκη

 

Η δύναμη της εικόνας είναι μεγαλύτερη από εκείνη των λέξεων, γι’ αυτό και αξιοποιείται κατά κόρον από την προπαγάνδα.

Ορισμένες εικόνες μάς είναι τόσο οικείες που τις παίρνουμε για δεδομένες. Δεν σκεφτόμαστε να τις αμφισβητήσουμε, ιδίως όταν συμφωνούν με το αφήγημά μας και το επιβεβαιώνουν. Προσωπικά, αυτό είναι κάτι που πάθαινα, για πολλά χρόνια με το δημοφιλές κολάζ που παρουσιάζει τέσσερις χάρτες της περιοχής της Παλαιστίνης, σε χρονολογική σειρά και υπαινίσσεται αφενός ότι το κράτος του Ισραήλ ξεφύτρωσε από το πουθενά και αφετέρου ότι εξαπλώνεται διαρκώς σε βάρος των παλαιστινιακών εδαφών. Ενώ ο δεύτερος υπαινιγμός έχει κάποια βάση, η έκταση της εξάπλωσης αυτής, ο ρυθμός της και ο βαθμός επιτυχίας της δεν είναι εκείνος που υποβάλλουν οι χάρτες. Ωστόσο, ενώ διαθέτω μια σχετικά καλή γνώση της ιστορίας της περιοχής, αδυνατούσα, επί δεκαετίες (!) να δω τι τεράστια παπάτζα είχα μπροστά στα μάτια μου.

Παρατηρώ ότι, τις τελευταίες μέρες, διάφορες παραλλαγές της εικόνας αυτής διαμοιράζονται πάρα πολύ συχνά και από πάρα πολλούς, όχι με στόχο να κάνουν ένα αφηρημένο πολιτικό σχόλιο ενάντια στην ισραηλινή κατοχή αλλά για να δικαιολογήσουν μία πολύ συγκεκριμένη εγκληματική ενέργεια σε βάρος άμαχων πολιτών, μία ενέργεια την οποία προφανώς και θα εργαλειοποιήσει στο εξής η κυβέρνηση Νετανιάχου και θα την στρέψει, όπως ήδη κάνει, σε βάρος των Παλαιστινίων, θάβοντας με τη σειρά της όποια βελτίωση είχε προκύψει ανάμεσα στις σχέσεις των δύο κοινοτήτων και μαζί της κάθε προοπτική ειρήνης στη Μέση Ανατολή στο ορατό μέλλον. Οι οργανώσεις που σχεδίασαν και εκτέλεσαν τα μεγάλα τρομοκρατικά χτυπήματα της 7ης και 8ης Οκτωβρίου έχουν μεγάλη ανάγκη από τέτοιου είδους προπαγανδιστικό υλικό προκειμένου η εγκληματική τους δράση να δικαιολογηθεί, έστω κατ’ ελάχιστο, στις συλλογικές συνειδήσεις.

Θα προσπαθήσω μέσα από αυτό το κείμενο να εξηγήσω τους λόγους για τους οποίους η συγκεκριμένη εικόνα είναι παραπλανητική, ελπίζοντας ότι θα βοηθήσω όποιον έχει την ικανότητα να αμφισβητεί την εξουσία των προκαταλήψεών του να το κάνει, εφόσον θέλει. Τα θέματα τα οποία ανοίγουν παράλληλα είναι πάρα πολλά και οι απαντήσεις τους δεν είναι εύκολες εκ φύσεως. Απαιτούν νηφάλια έρευνα και κριτική ματιά, ανασκόπηση σε γεγονότα περασμένων δεκαετιών και επαναξιολόγηση βιωμάτων. Όλα αυτά καθιστούν την εξαγωγή συμπερασμάτων μία υπόθεση δύσκολη, όχι ωστόσο και αδύνατη. Αδύνατη την καθιστά μόνο ο φανατισμός και η υπερβολική συναισθηματική επένδυση, η οποία δεν αποτελεί σωστό οδηγό για την κρίση.

Όταν έχουμε ταυτίσει συνειρμικά ένα σύμβολο με μία αξία, αισθανόμαστε ότι η προσβολή του συμβόλου συνιστά και προσβολή της αξίας. Σαν αποτέλεσμα, τείνουμε να θεωρήσουμε εκείνον που αμφισβητεί το σύμβολο ως αρνητή της ίδιας αξίας με την οποία εμείς το έχουμε επενδύσει και κατά συνέπεια να τον αντιμετωπίσουμε ως εχθρό του αξιακού μας συστήματος. Δεν έχει σημασία αν άλλα στοιχεία μάς επιβεβαιώνουν ότι μοιραζόμαστε μαζί του έναν κοινό ηθικό ορίζοντα, παρόμοιες αρχές και προσδοκίες για το μέλλον. Μία βαθιά οργή γεννιέται μέσα μας κάθε φορά που συναντάμε έναν εικονοκλάστη, μία οργή η οποία, στην πραγματικότητα, αντιστοιχεί στη μύχια άρνησή μας να προχωρήσουμε στο δύσκολο και ενεργοβόρο έργο του ταυτοτικού επαναπροσδιορισμού. Αποτελεί μέρος ενός ψυχο-κοινωνικού μηχανισμού διατήρησης της πίστης και διασφάλισης της λειτουργικότητας του αξιολογικού μας «χάρτη».[1] Στο ίδιο πλαίσιο, εκδηλώνεται η τάση του περιορισμού της ευρετικής διαθεσιμότητας, δηλαδή η παραγωγή νοητικών συντομεύσεων, κάθε φορά που ερχόμαστε αντιμέτωποι με μία πληροφορία, συντομεύσεων οι οποίες έχουν σκοπό να κατηγοριοποιήσουν τη νέα πληροφορία με βάση τις πιο εύκολα προσβάσιμες ερμηνείες που διαθέτουν για την πληροφορία αυτή.

Όμως ας δούμε για ποιους λόγους υποστηρίζω ότι η συγκεκριμένη εικόνα είναι προϊόν (και εργαλείο) ιστορικής παραχάραξης και ας αξιολογήσει ο καθένας το επιχείρημα, όσο μπορεί ανεξάρτητα από τα συναισθήματα που του δημιουργεί αυτή η επίθεση ενάντια στα σύμβολα/ είδωλα των αξιών του.

Ο ΠΡΩΤΟΣ ΧΑΡΤΗΣ

Πιάνοντας τους χάρτες της εικόνας από τα αριστερά προς τα δεξιά, ο πρώτος χάρτης είναι ολότελα φανταστικός. Καταρχήν το 1946, που υποτίθεται είναι το έτος αναφοράς, δεν υπήρχε στην περιοχή ούτε Ισραήλ, ούτε Παλαιστίνη. Τα εδάφη που παρουσιάζει με λευκό χρώμα είναι εκείνα τα οποία αποτελούσαν ιδιοκτησία Εβραίων. Ορισμένα από αυτά τα είχαν κληρονομήσει από τους προγόνους τους, καθώς η περιοχή διέθετε ισχυρή εβραϊκή μειονότητα με ρίζες στο βαθύ παρελθόν, η οποία ήκμαζε μάλιστα από τα μέσα του 19ου αιώνα και στο εξής. Ένα άλλο μέρος αφορά περιουσίες Αράβων και Τούρκων τις οποίες αγόρασαν οι Εβραίοι, ντόπιοι και μετανάστες, μέσα από την τυπική, νόμιμη διαδικασία. Τα εδάφη όμως που η εικόνα χρωματίζει με πράσινο χρώμα, δεν αποτελούν μόνο τα εδάφη εκείνα τα οποία ανήκαν σε Άραβες, αλλά ολόκληρη η υπόλοιπη έκταση, συμπεριλαμβανομένης της ερήμου, που φυσικά δεν ανήκε σε κανέναν. Τυπικά ήταν δημόσια έκταση ελεγχόμενη απο τη βρετανική διοίκηση της Εντολής της Παλαιστίνης.[2]

Καθώς η περίοδος των αυτοκρατοριών είχε παρέλθει και η περίοδος των εθνικισμών ήταν η νέα κανονικότητα και καθώς οι δυο κοινότητες ήταν ήδη στα μαχαίρια, επικράτησε η ιδέα να δοθεί στους Εβραίους μια περιοχή ανάλογη του ποσοστού του πληθυσμου τους στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, προκειμένου να αποφευχθεί ο εμφύλιος. Επιλέχθηκε η συγκεκριμένη περιοχή για δύο λόγους. Αφενός εκεί η εβραϊκή μειονότητα ήταν της τάξεως 30%. Αφετέρου αυτη ήταν και η επιθυμία των ιδίων των Εβραίων, οι οποίοι στο μεταξύ, μετά την άνοδο του Ναζιστικού Κόμματος στην εξουσία, μεταναστεύανε στην περιοχή με αυξανόμενο ρυθμό. Ήδη από το 1922, η Εντολή της Παλαιστίνης χωρίστηκε σε δύο τμήματα, το 77% της έκτασής της (αντιστοιχεί στη σημερινή Ιορδανία) προοριζόταν να δοθεί στον αραβικό πληθυσμό της περιοχής και το υπόλοιπο στους Εβραίους (δηλαδή η περιοχή του σημερινού Ισραήλ, μαζί με όλα τα παλαιστινιακά εδάφη). Όμως οι Άραβες δεν δέχτηκαν εκείνη την πρόταση και ζήτησαν εκ νέου διευθέτηση. Τη νέα διευθέτηση ανέλαβε ο νεοσύστατος ΟΗΕ και οδήγησε στον δεύτερο χάρτη από τα αριστερά.

Ο ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΧΑΡΤΗΣ

Η δημιουργία του Ισραήλ έλαβε λοιπόν χώρα με τη σύμφωνη γνώμη της κοινότητας των κρατών της υφηλίου μέσω του ΟΗΕ και παρουσιάστηκε τον Νοέμβριο του 1947. Την ίδια δηλαδή εποχή που δημιουργήθηκαν και τα αραβικά κράτη της περιοχής. Τα αραβικά έθνη δηλαδή δεν διέθεταν αυτοδιοίκηση μέχρι την εποχή εκείνη, καθώς επί πολλούς αιώνες ήταν τμήματα πολυεθνικών αυτοκρατοριών. Πέρα από αυτό, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η απόφαση του ΟΗΕ αυτή δεν ελήφθη εν κενώ. Το δικαίωμα των Εβραίων να αποκτήσουν δικό τους κράτος στην περιοχή κερδήθηκε μέσα από μία σειρά δικαστικών αγώνων που διήρκεσαν δεκαετίες. Σε αντίθεση με την μάλλον χοντροκομμένη προσέγγιση της βρετανικής διοίκησης στο ζήτημα, η υπεράσπιση του δικαιώματος των λαών στην αυτοδιάθεση ελήφθη ρητά υπόψη από την επιτροπή του ΟΗΕ. Γι’ αυτό άλλωστε και τα σύνορα των δύο κρατών, όπως μπορεί εύκολα μπορεί κανείς να υποπτευθεί κοιτώντας τον χάρτη, χαράχτηκαν επιμελώς, έτσι ώστε οι δύο λαοί να έχουν υπό τον έλεγχό τους τις περιοχές εκείνες στις οποίες ο πληθυσμός τους θα αποτελούσε την πλειοψηφία. Συγκρίνετε τα σύνορα αυτού του χάρτη με τις ευθείες, οριζόντιες και κάθετες γραμμές που χάρασσαν επί χάρτου οι αποικιοκράτες, στις χώρες που μοίραζαν μεταξύ τους.

Έτσι, με τη διευθέτηση του ΟΗΕ που αποτυπώνεται στον χάρτη αυτό, οι Εβραίοι θα κέρδιζαν κατά κράτος, ακόμα και αν χρειαζόταν να γίνει δημοψήφισμα. Οι Άραβες προσπάθησαν να προλάβουν αυτή την κατάσταση και κηρύξαν πόλεμο, με στόχο να «πεταξουν τους Εβραίους στη θάλασσα» και να μοιραστούν μεταξύ τους τη γη του Ισραήλ. Έτσι ο δεύτερος χάρτης ίσχυσε για μια μόλις μέρα, καθώς την επόμενη ξεκίνησε ο πρώτος αραβο-ισραηλινός πόλεμος. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η στάση των Αράβων απέναντι στον σιωνισμό (δηλαδή απέναντι στο αίτημα των Εβραίων να αποκτήσει η τοπική κοινότητα ανεξάρτητο κράτος στην περιοχή, ένα κράτος στο οποίο θα ήταν ελεύθεροι να μεταναστεύσουν όσοι ακόμα Εβραίοι ανά τον κόσμο ήθελαν) ήταν λιγότερο μονολιθική από ό,τι συχνά θεωρείται. Έτσι, ήδη από το 1937, υπήρχαν πολλοί Άραβες που υποστήριζαν τη λύση των δύο κρατών για την Παλαιστίνη. Και ενώ ο Αραβικός Σύνδεσμος αντιτάχθηκε στη λύση των δύο κρατών για την Παλαιστίνη που υποστήριξαν τα Ηνωμένα Έθνη, ακόμα κι έτσι, το πώς θα αντιδρούσαν σε αυτή την απόφαση ήταν επίμαχο μέχρι την τελευταία στιγμή. Η Αίγυπτος, για παράδειγμα, αμφισβήτησε αυτόν τον πόλεμο, ο οποίος ξεκίνησε στις 15 Μαΐου 1948, λίγες μόνο ημέρες πριν από την έναρξή του: «Δεν θα σκεφτούμε ποτέ ούτε καν να μπούμε σε επίσημο πόλεμο», δήλωσε ο στρατηγός Μοχάμεντ Χαϊντάρ, υπουργός Άμυνας της Αιγύπτου, στις αρχές Μαΐου 1948. «Δεν είμαστε τρελοί».[3]

Δεν θα πρέπει να αφαιρούμε από το κάδρο ότι ο πόλεμος αυτός κηρύχθηκε μόλις τρία χρόνια μετά την απελευθέρωση του Άουσβιτς και το κλείσιμο των στρατοπέδων εξόντωσης των Εβραίων της Ευρώπης. Στην πρώτη γραμμή του πολέμου εκείνου, μαζί με τους ντόπιους Εβραίους, πολέμησαν τα ίδια τα θύματα του Ολοκαυτώματος, όχι κάποιοι μακρινοί τους απόγονοι εμποτισμένοι με εθνικιστικά αφηγήματα του mainstream σιωνισμού της εποχής μας. Οι Άραβες εθνικιστές απαιτούσαν στα σοβαρά, από τα θύματα του Ολοκαυτώματος να επιστρέψουν και να ζήσουν (άστεγοι στην πλειοψηφία τους) στην Ευρώπη, δύο χρόνια μετά την εμπειρία της Σοά, δηλαδή την συντονισμένη, συστηματική και σε μεγάλο βαθμό επιτυχημένη οργάνωση της εξόντωσής τους. Το γεγονός αυτό υπερπροβάλεται από το Ισραήλ, με μία πρόθεση να δικαιολογήσει οποιαδήποτε αντι-αραβική ενέργεια έπραξε στις κατοπινές δεκαετίες. Όμως η αναγνώριση της εργαλειοποίησης του Ολοκαυτώματος εκ μέρους του ισραηλινού εθνικισμού δεν αποτελεί αιτία για να μην το συνυπολογίζουμε καθόλου ως παράγοντα, όταν επιχειρούμε να κρίνουμε τον χαρακτήρα της αραβο-ισραηλινής σύγκρουσης.

Ο ΤΡΙΤΟΣ ΧΑΡΤΗΣ

Ο τρίτος χάρτης παρουσιάζει τα εδάφη στα οποία εκτοπίστηκαν οι Άραβες μετά την (όχι αναμενόμενη) ήττα τους στον Πρώτο αραβο-ισραηλινό πόλεμο. Είναι και πάλι ψευδής, διότι αναφέρει τα αραβικά εδάφη της περιοχής ως «παλαιστινιακά» ενώ στην πραγματικότητα τελούσαν υπό αιγυπτιακή κατοχή (Γάζα) και υπό ιορδανική (Δυτική Όχθη).[4]

Κατά την περίοδο αυτή, ως γνωστό, το Ισραήλ εκτόπισε εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιους από εκατοντάδες χωριά στην επικράτειά του. Επίσης απαγόρευσε την επιστροφή σε εκατοντάδες ακόμα χιλιάδες πρόσφυγες, οι οποίοι είχαν φύγει από τις εμπόλεμες ζώνες, με σκοπό να επιστρέψουν στις εστίες τους όταν θα τελείωναν οι εχθροπραξίες. Ωστόσο, είναι σημαντικό να λογαριάζουμε ότι την ίδια ακριβώς περίοδο οι Άραβες εκτόπισαν τους Εβραίους που ζούσαν στις περιοχές που διατήρησαν υπό τον έλεγχό τους, δηλαδή από την Δυτική Όχθη. Στην περίπτωση του Ισραήλ, ακόμα και μετά την εκδίωξη εκατοντάδων χιλιάδων Παλαιστινίων από τις περιοχές διαμονής τους κατά τον Πόλεμο των έξι ημερών (Ιούνιος 1967) και αμέσως μετά, περίπου 300.000 Άραβες (μουσουλμάνοι κυρίως αλλά και χριστιανοί) παρέμειναν και οι περισσότεροι από αυτούς πολιτογραφήθηκαν ως ισραηλινοί πολίτες. Στην περίπτωση των κατεχόμενων από αραβικές δυνάμεις παλαιστινιακών εδαφών, έως τον πόλεμο του 1967, δεν είχε απομείνει ούτε ένας Εβραίος. Επιπλέον περισσότερες από 800.000 Εβραίοι εκδιώχθηκαν από τις γειτονικές αραβικές χώρες , από τους οποίους τουλάχιστον 650.000 μετανάστευσαν στο Ισραήλ. Ήταν αυτοί οι πρόσφυγες στους οποίους το Ισραήλ έδωσε τις περιουσίες των Αράβων που εξωθούσε παράλληλα σε μετανάστευση.

Ενώ δύο άδικα δεν φτιάχνουν ένα δίκιο, είναι σημαντικό να εξετάζουμε τη συνολική εικόνα μίας κατάστασης προτού προβούμε σε απόλυτες κρίσεις. Τα γεγονότα αυτά είναι απαραίτητο να σημειωθούν εδώ, διότι οι εικόνα που σχολιάζομε αποτελεί μέρος μίας αφήγησης περί εθνοκάθαρσης του παλαιστινιακού στοιχείου στις περιοχές που κατέχει το Ισραήλ. Όμως με το ίδιο ακριβώς κριτήριο, «εθνοκάθαρση» είχαμε και από την άλλη πλευρά και μάλιστα πιο επιτυχημένη. Αν εστιάσουμε λοιπόν στην σφαιρική εικόνα, θα δούμε ότι αντί για μία ιστορία μονόπλευρης καταπίεσης ενός πληθυσμού από έναν άλλο, ο οποίος κατά περιόδους ξεσπά σε βίαιες μεθόδους αντίστασης και πάλης, έχουμε περισσότερο μία ιστορία δύο εθνικισμών οι οποίοι ξεσκίζουν τις σάρκες τους μέσα σε έναν ανατροφοδοτούμενο κύκλο βίας.

ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΕΤΑΡΤΟΥ ΧΑΡΤΗ

Μεταξύ του 1967 και 1994, δηλαδή μεταξύ αυτού που υποτίθεται ότι δείχνει ο τρίτος και ο τέταρτος χάρτης, το Ισραήλ είχε επεκταθεί καταλαμβάνοντας όλα αυτά τα εδάφη, τα συριακά υψίπεδα του Γκολάν, όπως και όλη τη χερσόνησο του Σινά, από τους Αιγυπτίους. Μετά τον τέταρτο αραβο-ισραηλινό πολεμο του (πόλεμος του Γιομ Κιπούρ, Οκτώριος 1973) άλλα και τις πιέσεις που άσκησαν τα κράτη του Κόλπου, κλείνοντας την στρόφιγγα του πετρέλαιου τους προς τις χώρες της Δύσης, το Ισραήλ σταδιακά υποχώρησε.  Όμως οι χάρτες της περιόδου εκείνης απουσιάζουν, διότι η εικόνα αυτή είναι προπαγανδιστικό υλικό. Δεν έχει στόχο να αποτυπώσει την ιστορία της περιοχής μέσα από χάρτες, αλλά να καλλιεργήσει την εσφαλμένη εντύπωση ότι το Ισραήλ εξαπλώνεται διαρκώς, ώστε να δικαιολογεί τις τρομοκρατικές ενέργειες εναντίον του και εναντίον των κατοίκων του ως μία έσχατη και αναγκαία λύση.

Ο ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΧΑΡΤΗΣ

Ο τελευταίος χάρτης είναι ο μόνος σχετικά ακριβής. Αποτυπώνει τα πρώτα αυτόνομα παλαιστινιακά εδάφη, τα οποία προέκυψαν μετά τις συμφωνίες του Όσλο (1993 και 1995), μεταξύ της Παλαιστινιακής Διοίκησης και του Ισραήλ. Δηλαδή το αποτέλεσμα που ήρθε όταν οι μεν Παλαιστίνιοι, υπό την φωτισμένη ηγεσία του Γιασέρ Αραφάτ, πέρασαν από την τρομοκρατική «αντίσταση» στις μεθόδους της λαϊκής κινητοποίησης, το δε Ισραήλ βρέθηκε μετά από χρόνια με κυβέρνηση Σοσιαλδημοκρατών αντί Εθνικιστών, σταμάτησε να ενισχύει τους εποικισμούς στα παλαιστινιακά εδάφη και οι δύο πλευρές κάθισαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων … Αποτυπώνει λοιπόν μία πρώτη νίκη των Παλαιστινίων και όχι, όπως υποβάλουν οι προηγούμενοι, παραχαραγμένοι χάρτες, τον αργό θάνατο ενός έθνους.

Ο ΠΕΜΠΤΟΣ ΧΑΡΤΗΣ;

Οι επιτυχίες της περιόδου που αποτυπώνει ο τέταρτος χάρτης ήταν μικρές και δεν είχαν τη συνέχεια που προβλεπόταν. Τα διάφορα εποικιστικά πρότζεκτ διακόπηκαν αλλά οι ήδη υπάρχοντες εβραϊκοί εποικισμοί παρέμειναν. Κάποια κίνητρα που δόθηκαν στους κατοίκους τους για μετανάστευση, κατά τα πρώτα χρόνια μετά την υπογραφή των Συμφωνιών, δεν επαναλήφθηκαν και ο όρος για σταδιακή απομάκρυνση των ισραηλινών δυνάμεων από ολόκληρη την περιοχή, με την προϋπόθεση ότι δεν θα διαπιστώνονταν στον χρόνο αυτό προετοιμασίες για τρομοκρατικά χτυπήματα, δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Η αντίδραση των εθνικιστών τόσο στη μία πλευρά, όσο και στην άλλη ήταν τεράστια. Αμφότερες κατηγόρησαν τους πολιτικούς που υπέγραψαν τις συμφωνίες για προδοσία. Η ίδια η κυβέρνηση του Ισραήλ (Εργατικοί) κάλεσε τον λαό σε διαδηλώσεις ενάντια στους εθνικιστές σαμποτέρ. Σε μία από αυτές ο ίδιος ο Πρωθυπουργός της χώρας Yitzhak Rabin δολοφονήθηκε από ακροδεξιό εξτρεμιστή.[5] Από την άλλη πλευρά εξτρεμιστικές ισλαμιστικές οργανώσεις στην Παλαιστίνη οργάνωσαν και πραγματοποίησαν τρομοκρατικά χτυπήματα, όχι μόνο ενάντια σε ισραηλινούς στόχους, αλλά και εναντίον της δικής τους «ξεπουλημένης» ηγεσίας. Τούτο συνέδραμε στην επάνοδο της ισραηλινής Δεξιάς (και εσχάτως άκρας Δεξιάς) στην εξουσία και στο ξεκίνημα ενός νέου κύκλου βίας στην περιοχή.

Σήμερα η προσπάθεια για τη λύση των δύο κρατών έχει βαλτώσει. Η δύναμη και των δύο εθνικισμών είναι τρομαχτική και η διαφαινόμενη κατάληξη απελπιστική. Το μόνο καλό με το χάος της σύγχρονης Μέσης Ανατολής είναι η άγρια απρόβλεπτη φύση της. Η φρίκη των εγκλημάτων της «απέναντι πλευράς», όποια κι αν είναι αυτή, πωρώνει τα μυαλά των αντιπάλων εθνικιστών με εκδικητικό μίσος. Αλλά η αναπόφευκτη πλέον διαπίστωση των εξίσου φριχτών εγκλημάτων της «δικής μας πλευράς», όποια και αν είναι αυτή, σταδιακά προβληματίζει και βάζει σε υποψίες, υποψίες που γενούν σπείρες ελεύθερων συλλογισμών. Ας μην φοβόμαστε να ακολουθήσουμε τις σκέψεις που γεννούν. Οι αδέσμευτες, αυθεντικές σκέψεις είναι ένα όπλο που ούτε διαθέτουν, ούτε γνωρίζουν πώς να αντιμετωπίσουν οι Νετανιάχου και οι Χανίγε αυτού του κόσμου. Αν εδώ και τώρα αμφισβητήσουμε την εξουσία των εικόνων και τις μανιχαϊστικές αφηγήσεις που ανατροφοδοτούν, ίσως προλάβουμε να γκρεμίσουμε τα είδωλα, προτού μας γκρεμίσουν εκείνα.

[1] Baumeister, R. F.; et al, Encyclopedia of Social Psychology. Thousand Oaks, (2007). pp. 109–110

[2]  Η Εντολή της Παλαιστίνης, ήταν ένα τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το οποίο μετά την κατάρρευση της τελευταίας, με τη λήξη του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου, επιδόθηκε αρχικά, με τη Συνθήκη των Σεβρών, το 1920, ως προτεκτοράτο στη Μ. Βρετανία και κατόπιν, με απόφαση της Κοινωνίας των Εθνών ως “Εντολή”. Η εντολή της Παλαιστίνης δεν περιλάμβανε μόνο τα εδάφη που περιλαμβάνονται στην επικράτεια του σημερινού Ισραήλ, την λωρίδα της Γάζας και τη Δυτική Όχθη, αλλά επίσης ολόκληρη την Ιορδανία. Ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1920 προσπάθησαν να βρουν μία λύση η οποία, πέρα από τα δικά τους συμφέροντα, να εξυπηρετεί επίσης, κατά το δυνατόν, τον πληθυσμό της περιοχής. Η ανομοιογένεια του πληθυσμού καθιστούσε περίπλοκη την επίλυση και έτσι η αρχική σκέψη για δημιουργία ενός ενιαίου κράτους απορρίφθηκε.

[3] https://theshadesmag.wordpress.com/2023/07/12/nazis-islamic-antisemitism-and-the-middle-east/?fbclid=IwAR29nBNJT4hJ3rg99HCTIbMKyQxzV4At4M3CpdGqocea2CRYr3ik9vJP3hQ

[4]  Σε αντίθεση με την περιοχή της Γάζας, που παρέμεινε υπό αιγυπτιακή κατοχή, η στρατιωτική διοίκηση της Ιορδανίας στη Δυτική Όχθη έπαψε σύντομα και η περιοχή λειτούργησε για ένα διάστημα ως ιορδανική επαρχία, δίχως προβλήματα. Θυμίζω ότι ο αραβικός πληθυσμός της περιοχής, έτσι κι αλλιώς δεν είχε εκδηλώσει κανένα ενδιαφέρον για δημιουργία δύο αραβικών κρατών, αλλά μόνο για τη μη δημιουργία του Ισραήλ. Ενώ η πρόσφατη ιστορία φόρτωσε τον αραβικό πληθυσμό της Παλαιστίνης με ορισμένα ιδιαίτερα σκληρά, τραυματικά βιώματα, μέσα από τα οποία έχτισε τη δική του, ιδιαίτερη συνείδηση, η αλήθεια είναι ότι έως την εποχή εκείνη Ιορδανοί και Παλαιστίνιοι Άραβες ένιωθαν ότι αποτελούσαν μία ενιαία ομάδα, διακριτή βεβαίως από τους Άραβες της Αιγύπτου ας πούμε ή του Ιράκ. Το γεγονός αυτό, το οποίο σπανίως σχολιάζεται έχει κατά τη γνώμη μου επίσης μία σημαντική επίδραση στον τρόπο που η αραβο-ισραηλινή διένεξη στην Παλαιστίνη έχει επενδυθεί συναισθηματικά. Εκτιμώ δηλαδή, ότι ακόμα και αν το Ισραήλ εφάρμοζε τις ίδιες ακριβώς πολιτικές, οι διαθέσεις μας απέναντί του θα ήταν πολύ διαφορετικές αν το αφήγημά μας έβλεπε τους Παλαιστίνιους ως την εθνική μειονότητα ενός γειτονικού κράτους (το οποίο επίσης του κήρυξε πόλεμο τρεις φορές μέσα σε σαράντα χρόνια), σε σύγκριση με την κυρίαρχη αφήγηση, ότι οι Παλαιστίνιοι είναι ένας λαός ανέστιος, δίχως δικό τους κράτος.

[5] https://www.bbc.co.uk/news/av/uk-northern-ireland-34720903