του Άκη Γαβριηλίδη

Πριν από καμιά δεκαπενταριά χρόνια, στον τίτλο (και στο περιεχόμενο) ενός βιβλίου μου το οποίο μιλούσε μεταξύ άλλων –ή κυρίως- για τον Θεοδωράκη, είχα χρησιμοποιήσει τον χαρακτηρισμό «νεκροφιλία». Στο μυαλό μου τότε η χρήση αυτή ήταν φυσικά μεταφορική.

Διαβάζοντας κάποια πράγματα που (ανα)δημοσιεύθηκαν με αφορμή το θάνατό του, αρχίζω να σκέφτομαι ότι τελικά ίσως είχα πέσει μέσα και με την κυριολεκτική έννοια του όρου. Αναφέρομαι ειδικότερα στο κάτωθι απόσπασμα αφήγησης που αναφέρεται στην αντίδρασή του στο θάνατο του Μάνου Χατζιδάκι:

15 Ιουνίου του 1994, μας άφησε το «δώρο των Θεών στη χώρα μας» [ενν. ο Χατζιδάκις]. Ο Μίκης σπεύδει στο Νεκροτομείο του Ευαγγελισμού και παρακαλεί την Διευθύντρια να τους αφήσει μόνους τους, ο Μάνος γυμνός στο τραπέζι του νεκροτομείου , είχε χάσει πολλά κιλά από την περιπέτεια της υγείας του και ήταν πανέμορφος, έμεινε μαζί του περίπου μισή ώρα χαϊδεύοντας του το κεφάλι, μιλώντας του τρυφερά, όλα όσα δεν του είχε πει ολόκληρες δεκαετίες. Στο τέλος «του έκλεισα τα μάτια και του είπα, Καλή Αντάμωση Μάνο μου, και έφυγα δακρυσμένος».

Το κείμενο αυτό είναι δημοσιευμένο σε πάρα πολλά σάιτ στο διαδίκτυο, τα οποία το παίρνουν το ένα από το άλλο και είναι ουσιαστικά αδύνατο να ξεχωρίσει κανείς πού πρωτοδημοσιεύτηκε, σε ποιον οφείλουμε την τριτοπρόσωπη αφήγηση και σε ποιον, πότε εμπιστεύτηκε ο ομιλητής τα λόγια που είναι μέσα σε εισαγωγικά. Πάντως κυκλοφορεί τουλάχιστον από το 2015 και κανείς δεν φαίνεται να έχει αμφισβητήσει ότι όλα αυτά συνέβησαν έτσι όπως περιγράφονται.

Η επιθυμία να μείνεις μόνος σου με ένα πτώμα στο νεκροτομείο είναι από μόνη της αρκετά ασυνήθιστη· δεν έχω υπόψη μου να περιλαμβάνεται στα ταφικά έθιμα κάποιας υπαρκτής ή παλιότερης κοινωνίας. Μου φαίνεται στα όρια της παραβιαστικής συμπεριφοράς. Η περιγραφή όμως της σκηνής που έλαβε χώρα εκεί έχει έναν πληθωρικά ερωτικό χαρακτήρα (γυμνός/ πανέμορφος/ χαϊδεύοντας/ τρυφερά …). Επιπλέον, είναι αρκετά αξιοπερίεργη η πληροφορία ότι, κατά την μισή αυτή ώρα, ο Θεοδωράκης είπε στον νεκρό φίλο του «όλα όσα δεν του είχε πει ολόκληρες δεκαετίες». Ποια είναι αυτά άραγε, και γιατί δεν του τα είχε πει; Σε όλο το προηγούμενο κείμενο, ο Θεοδωράκης αναφέρεται αναλυτικά στη στενή φιλία του με τον Χατζιδάκι, τον οποίο, όπως μας πληροφορεί, γνώριζε από το 1946 (!), συναντιόντουσαν συχνά, επισκέπτονταν τακτικά ο ένας τον άλλο ή έβγαιναν μαζί και συνέτρωγαν κ.ο.κ. Σε μία τόσο στενή επαφή μισού αιώνα, τι ήταν αυτό που δεν μπόρεσε να του πει; Η αφήγηση θεωρώ ότι υποβάλλει μία μόνο απάντηση: ότι ήταν ερωτευμένος μαζί του.