του Άκη Γαβριηλίδη

 

Ακριβώς το διάστημα που ετοιμάζεται να γιορτάσει το επαναστατικό γεγονός που υποτίθεται ότι αποτέλεσε τη βάση της ύπαρξής του, το ελληνικό κράτος, όπως όλα δείχνουν, ετοιμάζεται να δολοφονήσει διά παραλείψεων, πανηγυρίζοντας μάλιστα γι’ αυτό, τον Δημήτρη Koυφoντίνα.

Η σύμπτωση αυτή είναι εξόχως ειρωνική. Διότι, αν εξετάσουμε συγκριτικά την ύπαρξη και τη δράση του Κυριάκου Μητσοτάκη, ή π.χ. της επικεφαλής των εορτασμών Γιάννας Αγγελοπούλου, με εκείνη του Koυφoντίνα, θα δούμε ότι μεγαλύτερη σχέση με όσα έγιναν το 1821, και με όσους τα έκαναν, έχει φυσικά ο δεύτερος, όχι οι πρώτοι.

Το 1821 έδρασαν τα κουμπούρια. Τα κουμπούρια αυτά τα κρατούσαν ως επί το πλείστον άτακτοι, αντάρτες. Όχι πάντως τακτικός στρατός. Και τα χρησιμοποίησαν εναντίον όχι μόνο τακτικού στρατού, αλλά και αμάχων, όλων των φύλων και των ηλικιών, τους οποίους βίασαν, διαμέλισαν και σκότωσαν επί σκοπώ, όχι ως παράπλευρες απώλειες. Τις σφαγές αυτές ύμνησε ο Διονύσιος Σολωμός σε ένα ποίημα με πολλές στροφές, εκ των οποίων οι δύο πρώτες μελοποιήθηκαν και έγιναν ο εθνικός ύμνος του κράτους του Κούλη και της Γιάννας. Τόσο το ποίημα, όσο και το τραγούδι διδάσκονται στα ελληνόπουλα από τα δημοτικά σχολεία, οι τοίχοι των οποίων είναι διακοσμημένοι με προσωπογραφίες σπουδαίων ανδρών, και κάποιων γυναικών, που πρωταγωνίστησαν σε αυτές τις σφαγές, ως παραδείγματα προς μίμηση. Ένας εξ αυτών φέρει και το προσωνύμιο «ο Τουρκοφάγος».

Σε ένα τέτοιο σχολείο πήγε και ο Koυφoντίνας, και πήρε κατά γράμμα το μήνυμα ότι όποιος τρώει Τούρκους είναι εθνικός ήρωας. Αυτό θέλησε να κάνει κι αυτός. Και για να το πετύχει, αξιοποίησε άλλο ένα δίδαγμα του εθνικού-φρονηματιστικού λόγου περί 21 και περί αντίστασης του ελληνισμού: ότι οι πρωταγωνιστές της εθνεγερσίας ήταν κλέφτες· δηλαδή παράνομοι οι οποίοι συγκροτούσαν ένοπλες ομάδες και δρούσαν εκτός της καθώς πρέπει κοινωνίας, αλλά ενίοτε μετατρέπονταν και σε αρματολούς, δηλαδή σε υπηρέτες του κράτους που απένεμαν δικαιοσύνη και τιμωρούσαν τους εγκληματίες.

Οι κλέφτες του 21 λοιπόν έρχονταν σε συναλλαγή με την εξουσία και στρατολογούνταν στην υπηρεσία της, ή ίσως (πίστευαν ότι) την έθεταν εκείνοι στην δική τους υπηρεσία. Έτσι και η 17Ν, κάποια στιγμή στην πορεία της δράσης της, υπερήφανα μετονομάστηκε προσωρινά σε «κομάντο Θεόφιλος Γεωργιάδης» από το όνομα ενός πράκτορα της τότε ΚΥΠ, και δολοφόνησε δύο Τούρκους, καταγγέλλοντας, με ένα σκεπτικό υβρίδιο μεταξύ Ίωνος Δραγούμη και Γιάνη Κορδάτου, τους «γραικύλους» κυβερνήτες που ήταν ανάξιοι να κυβερνούν την Ελλάδα και κατάλληλοι μόνο για το εξαρτημένο και ξενόδουλο λματ ελλαδικό κράτος[1].

Νομίζω ότι η ελληνική δεξιά έχει λυσσάξει κατά του Koυφoντίνα, και θέλει το κεφάλι του, όχι επειδή εκείνος εκπροσωπεί ό,τι της είναι αντίθετο, ό,τι αναιρεί τις βάσεις της ελληνικής πολιτείας και της κοινωνικής συμβίωσης, αλλά ακριβώς αντίθετα επειδή προσωποποιεί, και μάλιστα καλύτερα απ’ αυτήν, τις ιδέες που (υποτίθεται ότι) συγκροτούν τις βάσεις ύπαρξης του έθνους. Ο Koυφoντίνας υπήρξε ένας οπλαρχηγός που πήρε τα όπλα και έδρασε μυστικά, συντονισμένα και με επιτυχία, μαζί με τα παλικάρια του, ενάντια στους Τούρκους, και γενικά τους ξένους, και τους ντόπιους συνεργάτες τους που υποδούλωναν και απειλούσαν την πατρίδα. Στην δε δίκη του, έκλεισε την απολογία του με μία τρομερά φορτισμένη παράθεση ενός πατριωτικού ποιήματος του ανθρώπου που μας συνέστησε να «μεθύσουμε με το αθάνατο κρασί του Εικοσιένα». Το οποίο πιθανότατα είχε επίσης διδαχθεί στο σχολείο.

Ακόμα και σήμερα, κάθε μέρα από τα δελτία ειδήσεων ακούμε δέκα φορές τη μέρα για την «τουρκική προκλητικότητα». Όλοι εμείς οι υπόλοιποι λίγο πολύ ξέρουμε ότι αυτή η ρητορεία έχει καθαρά τελετουργική σημασία, ότι λέμε καμιά μαλακία για να φτιαχνόμαστε και να περνά η ώρα. Κάποια στιγμή όμως βρέθηκε και κάποιος που την πήρε κυριολεκτικά και αποφάσισε να περάσει στην πράξη, να κάνει κάτι ενάντια στην τουρκική προκλητικότητα. Η ελληνική δεξιά, όταν βρέθηκε μπροστά σε αυτό το πέρασμα στην πράξη, δεν το άντεξε, και δεν του το συγχώρησε ποτέ.

[1] Για τη γενεαλογία αυτών των ρευμάτων ιδεών και τις υπόγειες –ή ενίοτε όχι τόσο υπόγειες- επικοινωνίες μεταξύ τους, μία χρήσιμη επισκόπηση μπορεί να βρει κανείς στο πρόσφατο Άγνωστη χώρα. Ελλάδα και Δύση στις αρχές του 20ού αιώνα της Έφης Γαζή (Πόλις, Αθήνα 2020).