Διεθνείς σχέσεις,Πολιτική,Στρατηγική

Η συμφωνία των Πρεσπών είναι ένα αριστούργημα πολιτικής τέχνης

του Άκη Γαβριηλίδη

 

Έναν καιρό, (κατά προτίμηση από αύριο), η διαδικασία που οδήγησε στη συμφωνία των Πρεσπών θα έπρεπε να περιλαμβάνεται σε όλα τα εγχειρίδια (μη στρατηγικής) στρατηγικής, εάν υπήρχαν τέτοια, και να διδάσκεται σε όλες τις σχολές πολιτικών και συναφών επιστημών.

Είναι μακράν το καλύτερο παράδειγμα που μπορώ να σκεφτώ για το πώς μπορεί να επιτευχθεί το μάξιμουμ αποτέλεσμα με τα μίνιμουμ μέσα· πώς μπορεί κάποιος που εκ πρώτης όψεως βρίσκεται στριμωγμένος στον τοίχο ενός δυσμενέστατου συσχετισμού δυνάμεων να παίξει σωστά τα ελάχιστα χαρτιά που έχει και, τελικά, να κερδίσει φαινομενικά ισχυρότερους αντιπάλους.

Πριν από έναν μόλις χρόνο, η σχεδόν τριακονταετής κυριαρχία της «μακεδονομαχικής» γραμμής στο πολιτικό και ιδεολογικό προσωπικό του ελληνικού κράτους, καθώς και στην ελληνική κοινωνία, φαινόταν αδιατάρακτα εδραιωμένη. Η κυβέρνηση Τσίπρα –όπως και, για άλλους λόγους, η κυβέρνηση Ζάεφ- φαινόταν εξαιρετικά αδύναμη και πιεσμένη, χωρίς πολλές δυνατότητες να πάρει πρωτοβουλίες, να ανοίξει καινούρια μέτωπα δυσαρεστώντας ψηφοφόρους και να διαταράξει εύθραυστες ισορροπίες. Όμως, αποδείχθηκε ότι οι φαινομενικά επίφοβοι μακεδονομάχοι ήταν χάρτινες τίγρεις. Άρκεσε μία απλή τολμηρή κίνηση για να ξεδοντιαστούν και να βρεθούν σε αδυναμία να αντιδράσουν.

Βεβαίως, όταν λέμε «απλή», αυτό αναφέρεται στη στιγμιαία και εστιασμένη δράση της κίνησης αυτής στη συγκυρία, στην θυελλώδη απεδαφικοποίηση που επιφέρει στο πεδίο της σύγκρουσης. Ως προς την προετοιμασία της, η συμφωνία η ίδια δεν ήταν καθόλου απλή, αλλά αποτέλεσμα μακράς, επίπονης και ευφυούς εργασίας, ώστε να «οχυρωθεί» το κείμενο και να είναι όσο το δυνατόν λιγότερο ευπρόσβλητο από τα βέλη του αντιπάλου.

Αυτό που πρέπει να κρατήσει όποιος πραγματικά ενδιαφέρεται να σκεφτεί σοβαρά την πολιτική, και όχι να κλαψουρίζει ή να ηθικολογεί, είναι ότι στην πολιτική, όπως και στον πόλεμο, δεν κερδίζει όποιος έχει συσσωρεύσει ποσοτικά περισσότερες δυνάμεις από τον αντίπαλό του, αλλά όποιος καταφέρνει να αξιοποιήσει καλύτερα αυτές τις δυνάμεις του –όσο και, ιδίως, τις δυνάμεις του αντιπάλου. Με όρους Ντελέζ-Γκουατταρί, η συμφωνία είναι ο θρίαμβος του μειονοτικού γίγνεσθαι (devenir minoritaire) έναντι του πλειοψηφικού γεγονότος (fait majoritaire).

Για παράδειγμα: ένα από τα φαινομενικά αξεπέραστα μειονεκτήματα που αντιμετώπιζε πριν τη συμφωνία η κυβέρνηση Τσίπρα ήταν ότι, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, η δημοτικότητά της βρισκόταν σε χαμηλό σημείο, ενώ όλοι οι παρατηρητές εμφανίζονται πεπεισμένοι ότι η θητεία της δεν πρόκειται να ανανεωθεί στις επόμενες εκλογές. Με την υπογραφή της συμφωνίας, όμως, η κυβέρνηση μετέτρεψε αυτό το μειονέκτημα σε πλεονέκτημα. Αντί να υποχωρήσει προς τα πίσω, προέκρινε μία αιφνιδιαστική φυγή προς τα εμπρός, και μάλιστα με τέρμα γκάζι, σκεπτόμενη ίσως ότι «ο βρεμένος τη βροχή δε φοβάται» και ότι, με μία τέτοια κίνηση, δεν μπορεί να της συμβεί τίποτε χειρότερο· άρα απ’ αυτήν έχει να κερδίσει πολλά, και να χάσει λίγα. Σύμφωνα με τις συμβάσεις με τις οποίες διεξάγεται στις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες το πολιτικό παιχνίδι, μια διεθνής –ή και εσωτερική, άλλωστε- πράξη την οποία υπογράφει η νόμιμα εκλεγμένη κυβέρνηση, δεσμεύει τη χώρα, ασχέτως εάν τη συγκεκριμένη στιγμή η κυβέρνηση αυτή είναι ψηλά ή χαμηλά στις δημοσκοπήσεις. Οι κυβερνήσεις δεν κρατάνε για πάντα· οι διεθνείς συμφωνίες όμως κρατάνε. Ή πάντως, κρατάνε μέχρι να αναιρεθούν με νέα συμφωνία και των δύο ή περισσότερων μερών· αλλιώς, με πόλεμο.

Η κυβέρνηση Τσίπρα λοιπόν έβαλε τη δυσμενή εσωτερική συγκυρία να δουλέψει γι’ αυτήν· το ίδιο ακριβώς έκανε και με την ευρωπαϊκή και γενικότερα τη διεθνή συγκυρία. Σε μια φάση εντάσεων, καχυποψίας, εθνικών περιχαρακώσεων και οικοδόμησης τοίχων, όπου διεθνώς υπήρχε «ζήτηση» για καλές ειδήσεις, ειδήσεις για συνεννόηση και επίλυση συγκρούσεων, ήταν πολύ απλό να σκεφτεί κανείς ότι η προσπάθεια να λυθεί μια διακρατική διαφορά τριάντα χρόνων θα συγκέντρωνε την καθολική αποδοχή όλων των υπόλοιπων χωρών του πλανήτη, οι οποίες ούτως ή άλλως εδώ και καιρό έβρισκαν τη διαφωνία γελοία και κυριολεκτικά ακατανόητη γι’ αυτές.

Είναι κωμικό, και δείγμα πολιτικής ανοησίας και αναλφαβητισμού, να υποστηρίζεται ότι τη συμφωνία «την επέβαλαν οι ξένοι» και ότι «ο Τσίπρας υποτάχθηκε στο ΝΑΤΟ». Όσοι το λένε αυτό, είτε εκ δεξιών είτε εξ αριστερών –άλλωστε μερικές φορές είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις τους μεν από τους δε-, κάνουν το εξής παιδαριώδες λάθος ανάγνωσης της συγκυρίας: στο πλαίσιο ενός μεθοδολογικού εθνικισμού/ ολοκληρωτισμού, φαντάζονται ότι και οι άλλοι επιθυμούν (και οφείλουν να επιθυμούν) ό,τι και αυτοί. Όταν λέμε ότι κάποιος «υποτάσσεται», προϋποθέτουμε ότι επιθυμεί το Α αλλά κάποιος άλλος παρεμβαίνει και του επιβάλλει να ακολουθήσει το Β. Εδώ, όμως, αυτό το Α –την ζηλότυπη διαφύλαξη της αποκλειστικότητας στη χρήση του «πανάρχαιου ελληνικού ονόματος»- το επιθυμούσαν, και το επιθυμούν, οι επικρίνοντες, όχι οι επικρινόμενοι. Η ελληνική κυβέρνηση δεν υποτάχθηκε στην ανώτερη ισχύ άλλων κυβερνήσεων και διεθνών οργανισμών· την αξιοποίησε, την έβαλε να δουλέψει για το δικό της σκοπό. Όσοι λένε το αντίθετο είναι βυθισμένοι στη διανοητική και πρακτική ανημπόρια και τη μνησικακία τους.

Μετά τη χθεσινή έγκριση των τροποποιήσεων από τον αντισυμβαλλόμενο, το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω. Ο τερματισμός της διαμάχης, τουλάχιστον σε επίπεδο κρατών, είναι πλέον διεθνές κεκτημένο. Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι η παρούσα κυβέρνηση αύριο πέφτει και στη θέση της έρχεται μία άλλη υπό την νυν αξιωματική αντιπολίτευση, τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει. Πρώτον διότι είναι σαφές ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης, στην περίπτωση που εκλεγεί, δεν πρόκειται να υπαναχωρήσει από τη συμφωνία· απλώς τώρα προβαίνει σε διάφορες επιτελέσεις ρουτίνας για να ψαρεύει στα θολά νερά του (ακρο)δεξιού λαϊκισμού. Αλλά δεύτερον, και κυριότερον, ακόμη και αν –ιδίως εάν- η ελληνική κυβέρνηση υπαναχωρήσει ενώ η άλλη πλευρά έχει συμφωνήσει, τότε απλούστατα θα γίνει διεθνώς περίγελος, χωρίς ούτε καν να καταφέρει να αποτρέψει το ουσιαστικό αποτέλεσμα: όλες οι χώρες της υφηλίου, ευλόγως, θα της επιρρίψουν την ευθύνη και θα αναγνωρίσουν αμέσως τη γειτονική χώρα ως Βόρεια Μακεδονία –αν όχι ως απλώς Μακεδονία, όπως είχαν κάνει ήδη οι περισσότερες.

Εκτός από το κρατικό επίπεδο, βέβαια, υπάρχει και το κοινωνικό. Σε αυτό, οι μακεδονομάχοι μπορούν να συνεχίσουν να γαυγίζουν και να γκρινιάζουν για την «πανάρχαια ελληνική κληρονομιά που μας κλέβουν» κ.ο.κ. Πέρα από αυτή τη γκρίνια, όμως, δεν φαίνεται να μπορούν να κάνουν και πολλά πράγματα. Πάντως ό,τι δοκίμασαν όλο αυτό το διάστημα, όπως έχουμε ήδη γράψει εδώ και καιρό, σημείωσε παταγώδη αποτυχία. Στα υποτιθέμενα «συλλαλητήρια» ο κόσμος δεν ήρθε στο ραντεβού, ενώ οι καταλήψεις που επιχείρησαν να στηθούν με χουντικά συνθήματα, όπου έγιναν, δεν κράτησαν παραπάνω από μια μέρα και έχουν ήδη ξεχαστεί.

Το χαρμόσυνο μήνυμα λοιπόν από τη συμφωνία των Πρεσπών είναι το εξής: τα πράγματα αλλάζουν. Ο μετασχηματισμός είναι δυνατός. Και ο πιο δυσμενής συσχετισμός ανατρέπεται, εάν βρεις το κουμπί του.

Image result for το λιβάδι που δακρύζει

Κλασσικό

17 σκέψεις σχετικά με το “Η συμφωνία των Πρεσπών είναι ένα αριστούργημα πολιτικής τέχνης

  1. Παράθεμα: Η συμφωνία των Πρεσπών είναι ένα αριστούργημα πολιτικής τέχνης - iNotos.gr

  2. Ο/Η Ιάκωβος λέει:

    Πως μπορεί να γίνει αποδεκτή μία συμφωνία της οποίας ο χρονικός όρος υποχρέωσης της in toto τροποποίσης του συντάγματος του ενός μέρους έχει παραβιαστεί; Ή μήπως, στον βωμό των ιδεολογικών πεποιθήσεων ή της πολιτικής σκοπιμότητας πρέπει να κάνουμε τα στραβά μάτια στην νομιμότητα;

    Μου αρέσει!

  3. Ο/Η Giorgos λέει:

    Οι εκατέρωθεν εθνικιστικες μωρό φιλοδοξίες υποχώρησαν προσωρινά με απαίτηση του μεγάλου αφεντικού. Των ΗΠΑ. Με απαίτηση αυτών που είναι οι φονιάδες των λαών και καθόλου ειρηνοφιλοι και αντιεθνικιστές. Γι αυτό η Ειρήνη τους είναι προσωρινή και επισφαλής.
    Μία μικρότερη εθνικιστική αντιπαραθεση συμπιεστηκε για να υπηρετήσει μια μεγαλύτερη αντιπαραθεση. Για να κυκλωθει και να αποκλειστεί η Ρωσία, ο βασικός ανταγωνιστής των ΗΠΑ. Μακάρι να ήταν αλλιώς, αλλά δεν ειναι

    Μου αρέσει!

    • Ο/Η Α.Γ. λέει:

      Είσαι ηλίθιος και μαζοχιστής.
      Ηδονίζεσαι να είσαι δυστυχισμένος και να κλαψουρίζεις, και έχεις πολιτική σκέψη νηπιαγωγείου. Γι’ αυτό και δεν έχεις καταφέρει ένα ορατό πολιτικό αποτέλεσμα εδώ και δεκαετίες.
      Η ιστορία προχωράει και σε αφήνει πίσω της.

      Μου αρέσει!

      • Ο/Η iannis63 λέει:

        Να ξεκαθαρίσω από την αρχή ότι δεν με ενδιαφέρει όπως και να λέγεται η γειτονική μας χώρα -ακόμη και σκέτο Μακεδονία. Όχι διότι οι γείτονες είναι «καθαροί» απόγονοι του Αλέξανδρου -ας γελάσω…- αλλά διότι ο κάθε λαός έχει το δικαίωμα στον αυτοπροσδιορισμό του.
        Όμως η κυβέρνηση Τσίπρα έπαιξε τον ρόλο που ήθελαν η ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Το πρόβλημα για τον συριζα ήταν ότι οι σύμμαχοι τον στήριξαν για να κάνει την δουλειά που ήθελε αλλά δεν μπορούσε να κάνει η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ αλλά, ξέρεις, οι ξένοι δεν ψηφίζουν…

        Μου αρέσει!

  4. Εμένα με ενδιαφέρει πάρα πολύ πώς θα λέγεται η γειτονική χώρα.
    Ή μάλλον, με ενδιαφέρει να κοπεί ο βήχας σε όσους στην Ελλάδα νομίζουν ότι τους πέφτει λόγος για το πώς θα ονομαστεί.
    Το ζήτημα του σημειώματος αυτό είναι. Όποιος «δεν τον ενδιαφέρει» το ζήτημα αυτό αλλά άλλα, δεν βλέπω τι λόγο έχει να συμμετέχει στη συζήτηση.

    Μου αρέσει!

  5. Ο/Η iannis63 λέει:

    «Ο/Η Α.Γ. λέει:
    Μάλιστα. Με άλλα λόγια, «εγώ δεν είμαι ρατσιστής, απλώς αυτοί είναι μαύροι»»

    Που είδες να γράφω για «μαύρους»; Εγώ λέω ότι έχουν δικαίωμα να αυτοπροσδιορίζονται όπως θέλουν, άρα και ως Μακεδόνες (εγώ πάντα έτσι τους έλεγα), χωρίς ανταλλάγματα και συμφωνίες με τους ιμπεριαλιστές των ΗΠΑ και της ΕΕ. Να στο πω πιο λιανά, το πρόβλημα (μου) δεν είναι ότι ο συριζα αποδέχτηκε την ονομασία Μακεδόνες (φυσικά δεν είχε κότσια να το κάνει και να σταματήσει εκεί) αλλά ότι το έκανε στο τραπέζι των ιμπεριαλιστικών διαπραγματεύσεων.

    Μου αρέσει!

    • Η φράση αυτή δεν αναφέρεται κατά κυριολεξία στους μαύρους. Λέγεται παροιμιωδώς για όποιον δηλώνει φραστικά ότι είναι υπέρ του αυτοπροσδιορισμού και της ανοχής, αλλά στην πράξη τοποθετείται εναντίον τους με διάφορες προφάσεις.

      Μου αρέσει!

      • Ο/Η iannis63 λέει:

        Και που είδες να είμαι εναντίον του αυτοπροσδιορισμού των γειτόνων ως Μακεδόνες; Ξεκαθάρισα: επιστημονικά δεν είναι «καθαροί» απόγονοι του Αλέξανδρου όπως λέει η εθνικιστική τους προπαγάνδα αλλά έχουν το δικαίωμα να λέγονται Μακεδόνες/Μακεντόνετς (όπως και εμείς δεν είμαστε «καθαροί» απόγονοι του Περικλή -όπως λέει η δική μας εθνικιστική προπαγάνδα για να αποκτά ο ελληνικός καπιταλισμός δικαιώματα στον χώρο και στην Ιστορία- αλλά αυτοπροσδιοριζόμαστε ως Έλληνες).

        Εναντίον του αυτοπροσδιορισμού των άλλων είναι εκείνοι που συνδέουν τον αυτοπροσδιορισμό με ανταλλάγματα και παζάρια με τον ιμπεριαλισμό (και συγκεκριμένα αναφέρθηκα στον συριζα)

        Μου αρέσει!

      • Το είδα στο «αλλά».
        Όποιος είναι υπέρ κάποιου πράγματος, λέει απλώς «είμαι υπέρ – τελεία». Δεν λέει «είμαι υπέρ, ΑΛΛΑ αν είναι και κάποιος άλλος υπέρ τότε είμαι κατά».

        Μου αρέσει!

  6. Ο/Η iannis63 λέει:

    «Δεν λέει «είμαι υπέρ, ΑΛΛΑ αν είναι και κάποιος άλλος υπέρ τότε είμαι κατά»».

    Συριζαίικες σοφιστείες… Είμαι υπέρ του αυτοπροσδιορισμού των γειτόνων χωρίς «αλλά» γι’ αυτό και δεν θα έμπαινα σε διαπραγματεύσεις για το όνομα ΤΟΥΣ. Ο συριζα έκανε διαπραγματεύσεις διότι είχε να πάρει και να δώσει υπό την επίβλεψη του ιμπεριαλισμού και για τα συμφέροντα τόσο των ΗΠΑ/ΕΕ όσο και του ελληνικού κεφαλαίου.
    Εν ολίγοις είμαι υπέρ του αυτοπροσδιορισμού και κατά της Συμφωνίας ένταξης της ΒΜακεδονίας στα σχέδια του ΝΑΤΟ.

    Μου αρέσει!

    • Ο/Η Α.Γ. λέει:

      Aντισυριζαίικες σοφιστείες.
      Και κυρίως, ιδεαλιστικές και ανέξοδες.
      Δηλώνεις υπέρ του αυτοπροσδιορισμού, αλλά είσαι κατά της συμφωνίας που τον υλοποιεί έστω ατελώς προβάλλοντας μία μαξιμαλιστική θέση για το τι ΘΑ έκανες εσύ αν ήσουν το ελληνικό κράτος, η οποία ευτυχώς ή δυστυχώς δεν μπορεί να δοκιμαστεί διότι δεν είσαι ούτε θα γίνεις ποτέ. Οπότε, ως προπονητής της εξέδρας απορρίπτεις την υπαρκτή ήττα του ελληνικού εθνικισμού εν ονόματι μίας φανταστικής πιο συντριπτικής ήττας, η οποία δεν θα έρθει ποτέ.

      Μου αρέσει!

  7. Ο/Η Γεώργιος-Χαράλαμπος Κατρακίλης λέει:

    Χαίρετε φίλτατοι συνέλληνες καί φίλτατες συνελληνίδες. Φαίνεται ότι δεν απαντάτε στην ουσία του θέματος. Καί η ουσία του θέματος είναι όλως ευρυτέρα καί διάφορος.
    Απλώς πρέπει να διερωτηθείτε τα συγκεκριμένα κατωτέρω κρίσιμα ερωτήματα καί θα βρείτε την ουσίαν του θέματος.
    (1) Ποιοί έθεσαν το θέμα της ονομασίας;
    (2) Ποιό είναι το διακύβευμα μέσω της επιμάχου ονομασίας;
    (3) Ποιό είναι το σχετικό πολιτικό σκεπτικό;
    (4) Γιατί ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. – Π.Σ. καί η εν γένει “αριστερά” παρέδωσε το συγκεκριμένο όνομα;
    (5) Ποιό είναι το χρονικό εύρος των των εξελίξεων ως προς το συγκεκριμένο όνομα;
    (6) Ποιό θα είναι το μελλοντικό αντίτιμο των υπογραψάντων την συμφωνία των Πρεσπών πολιτικάντηδων της Ελλάδος;
    Εάν απαντήσετε στα έξι (6) συγκεκριμένα παρατιθέμενα κρίσιμα ερωτήματά μου, τότε θα κατανοήσετε πλείστα όσα δεδομένα.-

    Μου αρέσει!

    • Ο/Η Α.Γ. λέει:

      Xαιρετούμε τον φίλτατο Μακονομάχο.
      Κατωτέρω, παραθέτουμε τις ορθές απαντήσεις:
      1) Οι Έλληνες εθνικιστές.
      2) Κανένα.
      3) Ο ελληνικός εθνικισμός και η εκ νέου νομιμοποίηση της ακροδεξιάς στον μέινστρημ πολιτικό λόγο.
      4) Κανείς δεν παρέδωσε κανένα όνομα, ούτε είναι δυνατό κανείς να «παραδώσει» ονόματα. Η Μακεδονία πάντοτε λεγόταν από όλους Μακεδονία.
      5) 1991-2018.
      6) Κανένα.
      Απαντήσαμε, και κατανοήσαμε ότι είσαι διανοητικά και πολιτικά νεκρός, απλώς δεν το έχεις καταλάβει ακόμα.

      Μου αρέσει!

  8. Παράθεμα: Η κυβέρνηση λογοκρίνει ευχές στο Twitter –και ο ΣΥΡΙΖΑ πλειοδοτεί εθνικιστικά – Shades online

Σχολιάστε

Ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για την εξάλειψη των ανεπιθύμητων σχολίων. Μάθετε πως επεξεργάζονται τα δεδομένα των σχολίων σας.