του Άκη Γαβριηλίδη

Εκατό περίπου χρόνια μετά τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, υπάρχει μία γωνιά στον κόσμο όπου το πνεύμα της παραμένει ακόμα ζωντανό:
η Κύπρος.

Η Κύπρος, ακόμα σήμερα, επισήμως είναι ένα κράτος στο οποίο συνυπάρχουν πληθυσμιακές ομάδες με διαφορετική εθνοτική καταγωγή, γλώσσα και θρησκεία, χωρίς καμία απ’ αυτές να θεωρείται «πλειονότητα». Η Κύπρος δεν έχει πλέον αυτοκρατορία, έχει όμως ακόμα μιλλέτ.

Σε όλες τις περιοχές των Βαλκανίων, από αρκετά νωρίς στον 20ό αιώνα στήθηκαν μαγαζάκια εθνικής καθαρότητας, τα οποία έκαναν συντεταγμένα και νοικοκυρεμένα τις σφαγές τους, τις εθνοκαθάρσεις τους, τις «εθελοντικές» και υποχρεωτικές ανταλλαγές πληθυσμών τους, δημιούργησαν το εθνικό τους αφήγημα που αποκλείει όλους τους άλλους και αποδεικνύει ότι εδώ «είμασταν πάντα εμείς» …

Στην Κύπρο τίποτε απ’ όλα αυτά δεν έγινε. Όχι ότι δεν επιχειρήθηκε, βέβαια· αλλά ποτέ Συνέχεια →

του Γρηγόρη Ιωάννου 

Θα ήταν καλύτερα να ήμουν εδώ για να μιλήσω για κάποιο άλλο θέμα αντί για το Κυπριακό. Όπως λέμε συχνά στη Κύπρο, «εμείς παλεύουμε για το δικαίωμα ζωής στη Κύπρο χωρίς κυπριακό πρόβλημα». Αλλά επειδή δεν το έχουμε κερδίσει ακόμα αυτό το δικαίωμα, οφείλουμε ως αριστεροί ακτιβιστές να ασχολούμαστε και να παρεμβαίνουμε στο κυπριακό για την προώθηση της υπόθεσης της ειρήνης.

Το Κυπριακό είναι ένα ζήτημα που πάει σχεδόν ένα αιώνα και έχει πολλές πτυχές και δεδομένα, κάποια από τα οποία είναι υπερβολικά γνωστά και κάποια υπερβολικά άγνωστα με αποτέλεσμα συχνά να δημιουργούνται στρεβλές εικόνες για το τι είναι το Κυπριακό και το πώς μπορεί να λυθεί. Το Κυπριακό δεν είναι πρόβλημα εισβολής και κατοχής –αυτή είναι μόνο μια από τις διαστάσεις του και όχι η κεντρική του. Το Κυπριακό είναι πρόβλημα διαμοιρασμού της εξουσίας μεταξύ των δυο κύριων κοινοτήτων που Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Διάλογος του οποίου υπήρξα αυτήκοος μάρτυς σήμερα το πρωί –εν γνώσει των συνομιλητών- από την τρίτη και τελευταία σειρά καθισμάτων στο Υπεραστικό Ταξί από Λευκωσία για Αεροδρόμιο Πάφου. Παραθέτω από μνήμης και κατά προσέγγιση.

(Ένας επιβάτης αδικαιολόγητα δεν εμφανίστηκε και φύγαμε χωρίς αυτόν).

ΑΛΛΟΣ ΕΠΙΒΑΤΗΣ (απευθυνόμενος στον ταξιτζή): Φίλε μου, οι χειρότεροι πελάτες οι Ελλαδίτες ένναι. Κι εμένα στις ξεναγήσεις μου έρχονται στο πούλμαν όλες οι φυλές του κόσμου, οι Ελλαδίτες είναι όλο ιδιοτροπίες, κάνουν παρατηρήσεις, έχουν άποψη για τα αρχαία, για το έναν, για το άλλον, γιατί τούτο έτσι, γιατί το άλλο αλλιώς … Έρχονται και Αμερικάνοι, και άλλοι, όλοι πολιτισμένοι. Εννιά η ώρα τούς λες ραντεβού, εννιά παρά Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Στο πλαίσιο της συζήτησης που διεξάγεται στην Κύπρο με αφορμή το πολλοστό «σχέδιο επίλυσης του Κυπριακού», αλλά και ειδικότερα την καθιέρωση εορτασμού της επετείου μιας συλλογής υπογραφών του 1950 μετά από πρόταση των νεοναζιστών στην ελληνοκυπριακή βουλή (την οποία ψήφισαν τα άλλα κόμματα εκτός του ΑΚΕΛ), υποστηρίχθηκε πρόσφατα σε ηλεκτρονική ανάρτηση ότι Ο εθνομηδενισμός γεννά εθνικισμό. Ανάλογες «ερμηνείες», με διαφορετικές διατυπώσεις και αφορμές, έχουν υποστηριχθεί στο παρελθόν και στην Ελλάδα για την άνοδο της Χρυσής Αυγής και για συναφή φαινόμενα.

Στο παρόν σημείωμα θα αποδείξω γιατί η απόδοση του εθνικισμού στον «εθνομηδενισμό» είναι μια εξήγηση τελείως εσφαλμένη και πρωθύστερη, χωρίς την παραμικρή ερμηνευτική αξία. Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

 Στη (νότια) Λευκωσία τελέστηκε προχθές το οκταετές μνημόσυνο του πρώην προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Τάσσου Παπαδόπουλου. Το μνημόσυνο αυτό περιλάμβανε «επιμνημόσυνο λόγο» με ομιλητή τον αναπληρωτή καθηγητή διεθνών σπουδών Άγγελο Συρίγο. Στο λόγο αυτό, όπως δημοσιεύθηκε ηλεκτρονικά, περιλαμβανόταν και η εξής αποστροφή.

Ας υποθέσουμε, όμως, ότι η Τουρκία αποφασίζει να προβεί σε ενσωμάτωση [της βόρειας Κύπρου]. Θα είναι αναμφισβήτητα μία θλιβερή εξέλιξη που απλώς θα επιβεβαιώνει και τυπικά την πραγματικότητα που βιώνουμε στο νησί από το 1974. Βαυκαλιζόμαστε μήπως ότι συνομιλούμε τους Τουρκοκυπρίους; Μήπως οι Τουρκοκύπριοι κατέχουν την Κύπρο; Η Τουρκία την κατέχει και αυτός είναι ο πραγματικός συνομιλητής της ελληνοκυπριακής πλευράς.

Σύμφωνα με το βιογραφικό του, ο κ. Συρίγος διδάσκει σε πανεπιστήμιο της Αθήνας, όπου και σπούδασε, και κατά τεκμήριο είναι ελληνικής υπηκοότητας και καταγωγής (κάτι τέτοιο δεν λέγεται ρητά, αλλά η μη αναφορά δείχνει ακριβώς ότι μάλλον δεν είναι Κύπριος). Εξάλλου, στο παρελθόν –μέχρι το 2015- έχει υπηρετήσει το ελληνικό κράτος από διάφορες δημόσιες θέσεις.

Με βάση τα παραπάνω, η αποστροφή αυτή του λόγου του είναι ένα πραγματικά απίθανο γλωσσικό μνημείο επιτελεστικής αντίφασης, την οποία ο ομιλητής δεν συνειδητοποιεί καν –ή ίσως δεν Συνέχεια →

της Ρεμπέκα Μπράιαντ

Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί μετάφραση –με κάποιες συντομεύσεις- του κεφαλαίου με τίτλο «Discipline and freedom» από το βιβλίο Rebecca Bryant, Imagining the modern: the cultures of nationalism in Cyprus, I.B. Tauris & Co Ltd, London 2004 (σ. 166-173). Ο τίτλος και οι σημειώσεις σε αγκύλες είναι του μεταφραστή.

Ένας Τουρκοκύπριος δάσκαλος μου αφηγήθηκε ότι, όταν ήταν παιδί, και αυτός και η οικογένειά του φοβόντουσαν να βγουν από το σπίτι τις Κυριακές. Ήταν η ελληνική «εθνική ημέρα», και οι γείτονές τους μετά τη λειτουργία έβγαιναν από στις εκκλησίες έτοιμοι για σύγκρουση. Δυσκολευόταν πολύ να καταλάβει αυτή την περίεργη αλλαγή που μετέτρεπε τους γείτονες σε εχθρούς, αλλά άρχισε να την καταλαβαίνει καλύτερα αργότερα, όταν μπήκε στο Κολλέγιο Επιμόρφωσης Δασκάλων στη Μόρφου. Εκεί, μου είπε, διδάχθηκε τουρκικά τραγούδια από έναν Έλληνα δάσκαλο, και, σε αντίθεση με όσα έλεγε η ελληνική ηγεσία, είχε πάντοτε την αίσθηση ότι οι Έλληνες συμφοιτητές του ήταν περήφανοι, διότι ο συναγωνισμός για τη σχολή ήταν μεγάλος και έβλεπαν τη φοίτησή τους εκεί ως τιμή. Ταυτόχρονα, κάθε μέρα έπαιρνε το λεωφορείο μαζί με τον Μάρκο Δράκο, ο οποίος αργότερα θα γινόταν ένας από τους νεαρούς ήρωες της ΕΟΚΑ. Πάντοτε κουβέντιαζαν και συμπαθούσαν πολύ ο ένας τον άλλο, μέχρι ένα πρωί που ο Τουρκοκύπριος χαιρέτισε το συμφοιτητή του λέγοντας «Μέρχαμπα» και έλαβε την μονολεκτική απάντηση «Ένωσις».

Αυτό ακριβώς θεωρώ ότι είναι το πραγματικό αποτέλεσμα των πειθαρχικών μηχανισμών της Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Γιάννη Παπαδάκη, Η ηχώ της Νεκρής Ζώνης, Scripta, Αθήνα 2009, μτφρ. Έφη Γαβριήλ

Το 1990, σε μια περίοδο πολύ μακρινή, τόσο από χρονολογική όσο και από πολιτική άποψη, από τον ξεσηκωμό των τουρκοκυπρίων και το σπάσιμο του πλήρους μέχρι τότε απαρτχάιντ μεταξύ βόρειας και νότιας Κύπρου, ο νεαρός τότε ανθρωπολόγος Γιάννης Παπαδάκης, πολίτης της Κυπριακής Δημοκρατίας, μικτής ελληνοκυπριακής και ελληνικής καταγωγής, άρχιζε την έρευνά του και στα δύο τμήματα Συνέχεια →