του Άκη Γαβριηλίδη

Στην ανακοίνωση με την οποία γνωστοποιεί ότι δεν θα εμφανιστεί στο φεστιβάλ της Σάνης, η τραγουδίστρια Γλυκερία (ή, ακριβέστερα, η «ομάδα της») προβάλλει μεταξύ άλλων τον ισχυρισμό ότι «Η μουσική της είχε και έχει στόχο να ενώνει, όχι να διχάζει». Και συνεχίζει ότι «Τέτοιες φανατικές πρακτικές δεν μπορούν να μειώσουν την αξία ούτε της διαδρομής της ούτε του μηνύματος που φέρει η τέχνη της». Ως «φανατικές πρακτικές» στην ανακοίνωση νοούνται κάποιες υποτιθέμενες «οργανωμένες πιέσεις και καλέσματα σε επεισόδια από το κίνημα BDS και τους υποστηρικτές του» –για τις οποίες δεν ανευρίσκεται καμία περαιτέρω εξήγηση και κανένα στοιχείο, είτε στην ανακοίνωση είτε οπουδήποτε αλλού.

Παρένθεση: την ίδια ακριβώς αιτιολογία προέβαλε προ ημερών ο πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καλαθοσφαίρισης ως απάντηση σε διαμαρτυρίες για τη συμμετοχή της εθνικής μπάσκετ σε τουρνουά όπου Συνέχεια →

του Siyâvash Shahabi

Ένας πολύ γενναιόδωρος φίλος με προσκάλεσε στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου για να παρακολουθήσω μια παράσταση της Αντιγόνης. Μέσα σε αυτή τη ζέστη και την απομόνωση της Αθήνας, πώς να πω όχι; Δύο ώρες στο αυτοκίνητο, με έναν παλιό φίλο, κοιτώντας την όμορφη θέα της θάλασσας και του δάσους, έδιωξαν από το μυαλό μου κάθε σκέψη πολέμου και συγκρούσεων. Όταν φτάσαμε, περπατώντας στο μονοπάτι και καθισμένοι στις ίδιες πέτρες όπου κάθονταν οι άνθρωποι πριν από 2500 χρόνια, μακριά από τον σύγχρονο κόσμο, για να παρακολουθήσουμε μουσική και θέατρο, τίποτε άλλο, ήταν κάτι μαγικό.

Ενώ το μισοφέγγαρο διέσχιζε αργά τον ουρανό από πάνω μου, βρέθηκα να κάθομαι στα σκαλιά του αρχαίου αμφιθεάτρου της Επιδαύρου. Η σκηνή του σου έκοβε την ανάσα. Στη μέση του έργου, εκεί κάτω, ανάμεσα στις πέτρες και τον άνεμο, η Αντιγόνη, με τρεμάμενη αλλά δυνατή φωνή, διακήρυξε την άρνησή της να υπακούσει στην Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Πώς ξέρουμε αν ένας καλλιτέχνης είναι σπουδαίος και τα έργα του άξια επαίνου; Το έδαφος του ερωτήματος αυτού είναι ολισθηρό, η απάντηση εξαρτάται από πολλούς άυλους και ενδεχομενικούς παράγοντες και δεν υπάρχουν πολλοί ασφαλείς μπούσουλες για να προσανατολιστούμε.

Στην ελληνική κοινωνία, ένα πολύ βολικό τέτοιο κριτήριο είναι η ικανότητά του να προλέγει το μέλλον. Η οποία είναι επίσης άυλη, αλλά κατά έναν τρόπο θεωρείται συχνά ως ένα χειροπιαστό και ελέγξιμο επίτευγμα.

Μία συνήθης έκφραση επαίνου για έναν σημαντικό καλλιτέχνη είναι ότι βρίσκεται μπροστά απ’ την εποχή του. Αν πάρουμε αυτόν τον έπαινο λίγο πιο κυριολεκτικά απ’ ό,τι χρειάζεται, οδηγούμαστε στην εικόνα του καλλιτέχνη-προφήτη.

Συχνά οι άνθρωποι οδηγούνται σε μικρές ή μεγαλύτερες διαστρεβλώσεις ή «δημιουργικές λογιστικές» με το Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Στη μεγάλη συναυλία του Διονύση Σαββόπουλου στο Ηρώδειο για τα 50 χρόνια από τη μεταπολίτευση, όπως διαβάζουμε στα ρεπορτάζ, το κύριο μέρος της βραδιάς ξεκίνησε με το τραγούδι «Για την Κύπρο», από τον δίσκο Η ρεζέρβα του 1979, το οποίο τραγούδησε συμμετέχων κατά την προσφιλή του συνήθεια ο Γιώργος Νταλάρας. Υπό την ιδιότητα του κονφερανσιέ-οικοδεσπότη της εκδήλωσης, και για να βάλει τους θεατές/ ακροατές στο κλίμα της εποχής γενικώς και του τραγουδιού ειδικότερα, ο δημιουργός του γνωστοποίησε στο κοινό μεταξύ άλλων τα εξής:

Ο κόσμος [τον Ιούλιο του 74] έπαιρνε στους ώμους του τους πολιτικούς του ηγέτες. Ο καθένας πίστευε πως τα πιο τρελά του όνειρα θα γινόντουσαν πραγματικότητα. Τότε, προσπαθώντας να βάλω τα πράγματα σε μία σειρά, έγραψα ένα τραγούδι «Για την Κύπρο».

Κατά τα λοιπά, όπως προκύπτει από το ίδιο ρεπορτάζ, η παρουσίαση της μεταπολίτευσης στη συναυλία ήταν γενικά Συνέχεια →

του  Άκη Γαβριηλίδη

Κατά την τρέχουσα φιλολογική διαμάχη με αφορμή το σημείωμα περί του αν «η πατριαρχία φύτρωσε μόνη της», οι περισσότεροι, ασχέτως της υπέρ, κατά ή ενδιάμεσης τοποθέτησής τους, φαίνεται να συμφωνούν σε ένα πράγμα: αυτό που επιχείρησε η Λούνα είναι «να αποδομήσει τον Καραγάτση».

Η χρήση του όρου αυτού ξενίζει, και είναι τόσο περισσότερο αδικαιολόγητη στο βαθμό που απαντά σε κείμενα γραμμένα με θεωρητικές αξιώσεις –για να μην πω γραμμένα με σαφή διδακτική αφ’ υψηλού πρόθεση. Αυτό ας πούμε συμβαίνει σε ένα οργίλο άρθρο του Κώστα Βούλγαρη το οποίο χαρακτηρίζει τις επικρίτριες «άμουσους ανθρώπους» και τους αποδίδει «φασίζοντα λαϊκισμό», «νευρώσεις» και «υπέρογκα εγώ». Πρόκειται για ένα bullying με κλασική ακροκεντρώα επιχειρηματολογία –ή μάλλον έλλειψη επιχειρηματολογίας, αφού ο συντάκτης ρητά διακηρύσσει ότι «Δεν χρειάζονται επιχειρήματα για την υπεράσπιση του Καραγάτση ή εν γένει της τέχνης [sic]». Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Πριν κάμποσο καιρό είχα γράψει ένα σημείωμα για περιπτώσεις τραγουδιών στα οποία ο συνθέτης, ο τραγουδιστής ή άγνωστο ποιος ακριβώς αλλοίωσε την αρχική μορφή του στίχου ώστε να μην δίνεται η εντύπωση ότι μιλά για μια ερωτική σχέση μεταξύ ομοφύλων.

Υπάρχει ένα ακόμα παράδειγμα στο οποίο θύμα ήταν, ούτε λίγο ούτε πολύ, ο μεγάλος μας (τους) ποιητής Οδυσσέας Ελύτης. Στο δίσκο Τραγούδια για τους μήνες του Δημήτρη Παπαδημητρίου με την Ελευθερία Αρβανιτάκη υπάρχει μεταξύ άλλων ένα τραγούδι που αποτελεί μελοποίηση του ποιήματος Σου το ’πα για τα σύννεφα. Το ποίημα περιέχει μεταξύ άλλων το τετράστιχο

Σου το ’πα τα μεσάνυχτα,
σου το ’πα τη στιγμή που δε μιλούσες Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Η ισχύς μιας προσέγγισης μέσω εννοιών φαίνεται όταν μπορεί να εξηγήσει πράγματα που συμβαίνουν μετά τη διατύπωσή της.

Από τότε που επελέγη το «Ζάρι» με την Μαρίνα Σάττι για την Γιουροβίζιον και μέχρι σήμερα, από το παρόν μπλογκ αφιερώσαμε σε αυτό –ή και σε αυτό- τρία σημειώματα· δύο δικά μου, στα οποία κεντρικές έννοιες ήταν η διαταραχή της αντιπροσώπευσης και το δημόσιο μυστικό αντίστοιχα, και το μεταφρασμένο σημείωμα της Σαπφούς που αντιμετώπιζε το «Ζάρι» ως κοινωνικοπολιτικό αντι-αποικιακό σχόλιο.

Όσα είπε και έκανε –ή παρέλειψε να κάνει- η τραγουδίστρια κατά τη συνέντευξη τύπου στον δεύτερο ημιτελικό της διοργάνωσης συγκεφαλαιώνουν και τις τρεις παραπάνω προσεγγίσεις, αλλά και αρκετές άλλες που επίσης έχουμε εκθέσει σε αυτό το μπλογκ –και αλλού- με άλλες αφορμές.

Κατά πρώτον: η αντίδραση –ή η αδράνεια- που επέδειξε κατά τις ερωταποκρίσεις με την Ισραηλινή τραγουδίστρια Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Εδώ και χρόνια έχουμε εξοικειωθεί με την ιδέα ότι τα τραγούδια, ιδίως τα ποπ τραγούδια, ακόμη ιδιαίτερα τα τραγούδια που προορίζονται για τον διαγωνισμό της Ευρωπαϊκής Ραδιοτηλεοπτικής Ένωσης, δεν τα ακούμε μόνο αλλά και τα βλέπουμε· μεταξύ άλλων σε βίντεο.

Λιγότερο διαδεδομένη είναι η πρακτική να προστίθενται σε αυτό το οπτικό μέρος κείμενα, γραμμένες λέξεις ή φράσεις, όπως συνέβαινε στις ταινίες του Ζαν-Λυκ Γκοντάρ, τα οποία κομίζουν νέα στοιχεία σε σχέση με όσα είχαμε δει ή ακούσει μέχρι τότε.

Η πρακτική αυτή ακολουθείται στο βίντεο που δόθηκε στη δημοσιότητα για το «Ζάρι» με την Μαρίνα Σάττι. Στο τελευταίο του πλάνο, όπου απεικονίζεται η Ακρόπολη της Αθήνας, επιπροστίθεται μια διαφάνεια η οποία περιέχει Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Απάντηση: προφανώς όχι, ο Λάνθιμος δεν «αντέγραψε» τον Λανγκ. Φαίνεται όμως ότι περί αυτού είναι ακράδαντα πεπεισμένοι αρκετές χιλιάδες άνθρωποι, αν κρίνουμε από την μεγάλη διάδοση που γνωρίζει τελευταία στον ελληνόφωνο κυβερνοχώρο μια ανάρτηση που υποστηρίζει ακριβώς αυτό. Και είναι πραγματικά συγκινητικό να πληροφορείσαι έτσι ότι υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν ακούσει τίποτε για την διακειμενικότητα στις αναπαραστατικές τέχνες.

Η ανάρτηση συγκεκριμένα συνίσταται σε ένα βιντεάκι διάρκειας 26 συνολικά δευτερολέπτων, από το οποίο υποτίθεται προκύπτει ότι το Poor Things αποτελεί «αντιγραφή πλάνο προς πλάνο» της ταινίας Metropolis του Φριτς Συνέχεια →

της Σαπφούς Παπαντωνοπούλου

Την πρώτη φορά που άκουσα το τραγούδι «Ζάρι» της Μαρίνας Σάττι, δεν μου άρεσε καθόλου.

Την επόμενη, μου φάνηκε καλύτερο.

Τώρα πλέον έχω εθιστεί σε αυτό. Όσο πιο πολύ ακούω το βίντεο, τόσο πιο πολύ το λατρεύω. Βρίσκω φοβερό ότι ταυτόχρονα ξεφτιλίζει τους Ελληναράδες και θίγει τις αστικές ελληνικές ευαισθησίες, ενώ παράλληλα σχολιάζει τη σημερινή οικονομική πραγματικότητα στην Ελλάδα και γελοιοποιεί τη Δύση και την αποικιοκρατία της τουριστικής βιομηχανίας.

Ολόκληρο το βίντεο είναι ένα σχόλιο για το πώς η οικονομική νεοαποικιοκρατία, σε μια χώρα που εξαρτάται από την τουριστική οικονομία, οδηγεί σε αυτού του είδους τις αλλοτριωμένες επιτελέσεις του εαυτού και τον επαναπροσδιορισμό της «κουλτούρας» ως εμπορεύματος.

Πραγματικά, είναι τόσο δύσκολο να πετύχεις αυτή την ισορροπία, να μιλάς ενάντια στη δυτική αποικιοκρατία χωρίς να αναπαράγεις εθνικιστικές ρητορείες –και η Σάττι το κάνει αυτό αριστοτεχνικά.

Πολλοί μη Έλληνες σχολιάζουν πόσο τους αρέσει αυτό το τραγούδι. Σε αυτούς απαντάω: κι εμένα μου αρέσει. Αλλά πολύ λίγοι φαίνεται να έχουν ιδέα τι είναι στην πραγματικότητα το τραγούδι. Αυτό το τραγούδι δεν είναι μια Συνέχεια →