του Μέτε Χατάυ

Τη νύχτα της 19ης Οκτωβρίου, η Λευκωσία ήταν σιωπηλή. Δεν ακούγονταν κόρνες αυτοκινήτων, ούτε κραυγές νίκης. Οι άνθρωποι αγκαλιάζονταν, αλλά κανείς δεν φώναζε. Πολλοί είχαν δάκρυα στα μάτια, αλλά δεν υπήρχε κάποια φρενίτιδα. Γιατί αυτή δεν ήταν μια νύχτα θριάμβου, ήταν μια στιγμή απελευθέρωσης.

Ένας λαός που για χρόνια μιλούσαν άλλοι στο όνομά του, τελικά μίλησε ο ίδιος.

Ο Τουφάν Ερχιουρμάν, με 62,8% των ψήφων, νίκησε τον Ερσίν Τατάρ, τον υποψήφιο που στήριζαν με όλο τους το βάρος ο μηχανισμοί της Άγκυρας. Το 35,8% του Τατάρ δεν ήταν απλώς ένα εκλογικό αποτέλεσμα, ήταν το πορτρέτο ενός καθεστώτος. Η προστατευτική τάξη πραγμάτων που είχε οικοδομηθεί απ’ τα πάνω επί χρόνια κατέρρευσε αυτή τη φορά στην κάλπη.

Αλλά το πιο εντυπωσιακό σε αυτή την ιστορία δεν ήταν η ήττα αυτή καθεαυτή. Ήταν η εξαφάνιση του φόβου.

 

Τα τύμπανα του πολέμου και η χορεία των επισκεπτών

Τον τελευταίο μήνα πριν από τις εκλογές, ο Βορράς φιλοξενούσε σχεδόν κάθε μέρα και έναν καινούριο μουσαφίρη.

Η μία αντιπροσωπεία από την Τουρκία έφευγε και η άλλη έφτανε: ήρθε ο Ουμίτ Αιζντάγ και μίλησε για τον «ελληνικυπριακό κίνδυνο». Μετά ανέβηκε στη σκηνή ο Σουλεϊμάν Σοϊλού και άρχισε να κραυγάζει: «λύση δύο κρατών ή θάνατος». Πρώην υπουργοί, ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου, βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος, γραφειοκράτες που παρίσταναν τους «συμβούλους» και κομματικοί αξιωματούχοι με την ετικέτα «αδελφότητα»… και η λίστα συνεχιζόταν.

Μετά ήρθαν οι ποπ σταρ, οι ποδοσφαιριστές και οι τηλεοπτικές διασημότητες. Ένας ποπ τραγουδιστής φώναξε από τη σκηνή: «Δεν υπάρχει Κύπρος χωρίς την Τουρκία», ενώ ένας πρώην υπουργός Άμυνας προειδοποίησε, σαν να έλεγε: «Χωρίς εμάς, θα σας καταβροχθίσουν». Στο τέλος βγήκε και ένας χότζας με ράσο. Από τις οθόνες μάς παρουσίασε την ψήφο στον Τατάρ σχεδόν ως θρησκευτικό καθήκον.

Τα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ στην Τουρκία κάλυψαν αυτή την παρέλαση ανελλιπώς. «Η Κύπρος χάνεται», κραύγαζαν, ντύνοντας παλιές γεωπολιτικές ανησυχίες με μια σάλτσα «ασφάλειας» στην Ανατολική Μεσόγειο. Το υπονοούμενο ήταν σαφές: αν κερδίσει ο Ερχιουρμάν, ο ελληνικός στρατός θα εισβάλει στην Κερύνεια. Το Ισραήλ έγινε η νέα απειλή. Η κατάσταση δεν έμοιαζε με εκλογές αλλά μάλλον με πολεμική επιστράτευση.

Ωστόσο, όλη αυτή η φασαρία τελικά έσβησε μόνη της. Οι άνθρωποι άρχισαν να αντιλαμβάνονται τι κρυβόταν πραγματικά πίσω από το θέαμα: οι πιο φοβισμένοι ήταν εκείνοι που χτυπούσαν τα τύμπανα.

 

Το τέλος της εποχής της κόπωσης

Επί πέντε χρόνια, ο βορράς της Κύπρου είχε γίνει ένα εργαστήριο εφαρμογής πρωτοκόλλων. Κάθε νέα αντιπροσωπεία από την Άγκυρα έφερνε μια «νέα τάξη» και κάθε πρωτόκολλο βάθαινε την εξάρτηση.

Οι κατασκευές επεκτάθηκαν, οι δημόσιοι διαγωνισμοί πολλαπλασιάστηκαν, τα τζαμιά αυξήθηκαν και η τοπική αυτενέργεια συρρικνώθηκε.

Η κοινωνία σιχάθηκε αυτή την κηδεμονία την μεταμφιεσμένη σε «αδελφοσύνη». Κάθε λεγόμενο πακέτο βοήθειας μετατρεπόταν σε ακόμη μια αλυσίδα. Η ευγνωμοσύνη έγινε υποχρέωση και η δυσαρέσκεια συσσωρευόταν σιωπηλά.

Αυτές οι εκλογές ήταν η σιωπηλή έκρηξη αυτού του θυμού. Ο Ερχιουρμάν δεν φώναξε, ούτε αποκάλεσε κανέναν προδότη. Είπε μόνο ένα πράγμα:

«Ας σεβαστούμε τους εαυτούς μας».

Απλό, αλλά βαθύ. Γιατί το ζήτημα δεν ήταν πλέον η ομοσπονδία ή τα δύο κράτη, αλλά το αν οι άνθρωποι εξακολουθούσαν να πιστεύουν στον εαυτό τους.

Ένας κοινωνικός σεισμός

Όταν άνοιξαν οι κάλπες, δεν άλλαξαν μόνο τα αποτελέσματα, αλλά και η κοινωνιολογία. Πάνω από τους μισούς ψηφοφόρους τουρκικής καταγωγής ψήφισαν τον Ερχιουρμάν.

Ναι, σωστά διαβάσατε: η ομάδα που θεωρούνταν από καιρό «εγγυημένο μπλοκ» δεν ψήφισε υπέρ του υποψηφίου της Άγκυρας, αλλά υπέρ της δικής της αίσθησης για το μέλλον.

Δεν υπάρχουν πλέον «ιθαγενείς» και «έποικοι». Υπάρχει μια νέα αίσθηση πολιτειότητας που δεν βασίζεται στον φόβο, αλλά στον σεβασμό. Στις εκλογές αυτές το ζητούμενο δεν ήταν η ταυτότητα, αλλά η αξιοπρέπεια.

Για πρώτη φορά, Τουρκοκύπριοι και πολίτες τουρκικής καταγωγής στάθηκαν σταθερά στην ίδια πλευρά:

«Είμαστε εδώ και μπορούμε να αποφασίζουμε για τη ζωή μας».

Το τείχος του φόβου κατέρρευσε

Η εκστρατεία του Τατάρ βασίστηκε εξ ολοκλήρου στον φόβο: οι Έλληνες θα επιτεθούν, ο κόσμος είναι εχθρικός, η Κύπρος μπορεί να γίνει Γάζα, αν φύγει η Τουρκία είμαστε χαμένοι.

Αλλά η κινδυνολογία του ήταν τόσο διογκωμένη, που έχασε την ισχύ της. Ο κόσμος συνειδητοποίησε ότι δεν τον απασχολούσαν πλέον ανησυχίες περί της «ασφάλειας». Ήταν ο φόβος του μήπως χάσει την εξουσία.

Τη νύχτα των εκλογών, δεν υπήρξαν ξέφρενοι πανηγυρισμοί, μόνο μία σιωπηλή υπερηφάνεια. Κανείς δεν είπε «κερδίσαμε»· όλοι είπαν «είμαστε ελεύθεροι».

Για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, αυτός ο λαός δεν ψήφισε έναν σωτήρα … ψήφισε για τον εαυτό του.

Συστημικό αδιέξοδο και ανάγκη πρόωρων εκλογών

Το βόρειο τμήμα της Κύπρου έχει ένα ημι-κοινοβουλευτικό σύστημα: ο πρόεδρος αντλεί νομιμοποίηση απευθείας από τον λαό, αλλά η κυβέρνηση εξαρτάται από τη συναίνεση του κοινοβουλίου, και το κοινοβούλιο παραμένει στα χέρια των παλαιών μπλοκ.

Αυτός ο συνδυασμός δεν μπορεί να συνεχιστεί. Η θεσμική απάντηση σε ένα τόσο σαφές μήνυμα των ψηφοφόρων πρέπει να είναι πρόωρες κοινοβουλευτικές εκλογές. Διαφορετικά, το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα του Ερχιουρμάν θα προσκρούσει στα γραφειοκρατικά εμπόδια.

Η «αίσθηση αυτενέργειας» που απέκτησε πρόσφατα η κοινωνία μπορεί να μετατραπεί σε πραγματική πολιτική μόνο μέσα από ένα ανανεωμένο νομοθετικό σώμα. Αλλιώς, άλλη μια φορά, η φωνή του λαού θα καταπνιγεί μέσα στους θεσμούς.

Συμπέρασμα: Ας μην μιλάει πια κανείς για λογαριασμό μας

Τη νύχτα της 19ης Οκτωβρίου, δεν νίκησε απλώς κάποιος ηγέτης — νίκησε ένας λαός.

Οι εκλογές αυτές έστειλαν το ίδιο μήνυμα τόσο στην Άγκυρα όσο και στην εδραιωμένη τάξη στο νότο:

«Δεν σας απορρίπτουμε, αλλά σταματήστε να μιλάτε στο όνομά μας».

Η φράση αυτή δεν είναι κάποια πράξη εξέγερσης· είναι έκκληση για ισότητα.

Για πρώτη φορά, οι Τουρκοκύπριοι το είπαν ξεκάθαρα:

Η απελευθέρωση δεν έγκειται στο να μας αναγνωρίζουν οι άλλοι, αλλά στο να αναγνωρίζουμε εμείς τους εαυτούς μας.

Οι δηλώσεις του Ερχιουρμάν μετά τις εκλογές επιβεβαίωσαν ότι αυτή η στάση θα συνεχιστεί:

«Μαζί νικήσαμε και μαζί θα δουλέψουμε».

Η φράση αυτή δεν σήμανε μόνο το τέλος μιας εποχής, αλλά και το μανιφέστο μιας ολόκληρης κοινωνίας.

Στο βόρειο τμήμα της Κύπρου, η 19η Οκτωβρίου 2025 θα μείνει στο ημερολόγιο όχι μόνο ως ημέρα εκλογών, αλλά ως η ημέρα που ένας λαός ξαναβρήκε τον εαυτό του.

Πρώτη δημοσίευση: Kıbrıslı Türkler yıllardır tepeden inşa edilen vesayet düzenini sandıkta çökertti [Οι Τουρκοκύπριοι ανέτρεψαν στην κάλπη το σύστημα κηδεμονίας που είχε οικοδομηθεί απ’ τα πάνω επί χρόνια]. Μετάφραση (μέσω της αγγλικής απόδοσης που ανήρτησε ο ίδιος ο συντάκτης στα ΜΚΔ): Α.Γ.