του Άκη Γαβριηλίδη

Με ιδιαίτερη υπερηφάνεια, οι υπεύθυνοι της ΕΛΑΣ ανακοίνωσαν ότι, «μετά από μεθοδική και επισταμένη έρευνα» (μία μεθοδικότητα την οποία αντιθέτως δεν επιδεικνύουν όταν πρόκειται π.χ. να οδηγήσουν στο αυτόφωρο Κρητίκαρους παρατρεχάμενους δεξιών πολιτευτών που δολοφονούν ασχέτους ανθρώπους με Πόρσε), εντόπισαν τον νεαρό ο οποίος εικονίζεται σε βίντεο να ειρωνεύεται και να φτύνει άγαλμα του Κατσαντώνη σε πλατεία του Κορδελιού στη δυτική Θεσσαλονίκη. Εις βάρος του νεαρού σχηματίστηκε δικογραφία για προσβολή συμβόλων ή τόπων ιδιαίτερης εθνικής ή θρησκευτικής αξίας.

Η διατύπωση αυτή είναι παρμένη από το άρθρο 191 ΠΚ. Σύμφωνα με αυτό, «με φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηματική ποινή […] τιμωρείται όποιος τελεί πράξεις ρύπανσης ή φθοράς σε τόπους ιδιαίτερης εθνικής ή θρησκευτικής σημασίας καθώς και σε χώρους φύλαξης νεκρών ή νεκροταφεία και προκαλεί έτσι φόβο ή ανησυχία σε αόριστο αριθμό ανθρώπων».

Από την παράθεση και μόνο γίνεται σαφές ότι το αδίκημα αυτό δεν τελέστηκε. Διότι: α) καμία πράξη ρύπανσης ή φθοράς δεν φαίνεται να τελείται στο βίντεο. β) Ένα άγαλμα του Κατσαντώνη δεν αποτελεί κατά καμία έννοια τόπο ιδιαίτερης εθνικής σημασίας (ακόμα λιγότερο θρησκευτικής), ούτε βέβαια νεκροταφείο. γ), Και κυριότερον, κανείς φόβος και καμία ανησυχία δεν προκλήθηκε σε κανέναν από τις πράξεις του νεαρού.

Τι προκλήθηκε; Καταρχάς, τα ξενοφοβικά αντανακλαστικά του «σκοτεινού Βαρδάρη», των υπερσυντηρητικών κύκλων της Θεσσαλονίκης, και συγκεκριμένα του γλύπτη που φιλοτέχνησε το άγαλμα, ο οποίος, σε οργίλη ανάρτησή του στα ΜΚΔ, αφού εξέφρασε την αγανάκτησή του για το συμβάν, απαίτησε «Να βρεθούνε αυτοί οι ………… όλοι η παρέα τους και να τιμωρηθούν παραδειγματικά ! Και να γίνει και η απέλασή τους άμεσα!!».

Αργότερα, όταν διαπιστώθηκε ότι δεν υπάρχει καμία χώρα προς την οποία να είναι δυνατό να απελαθεί ο νεαρός διότι απλούστατα είναι Έλληνας, ο ενδιαφερόμενος έσπευσε να απαλείψει από την ανάρτησή του τα περί απέλασης. Πλην όμως, δεν κατάφερε να τα απαλείψει και από όλα τα σχετικά ρεπορτάζ, τα οποία απαθανάτισαν την ανάρτηση στην αρχική της μορφή[1].

Αυτό όμως που κανείς δεν ενδιαφέρθηκε να απαλείψει από πουθενά, μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, είναι η περιγραφή του Κατσαντώνη ως «ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης» σε όλες τις σχετικές αναφοράς στα μέινστρημ μέσα. Ένα παράδειγμα βλέπουμε στο παρακάτω σκρηνσοτ από την μετάδοση της είδησης σε τηλεοπτικό δελτίο ειδήσεων, στο οποίο οι παρουσιαστές οικτίρουν την «άγνοια» στην οποία πιθανολογούν ότι οφείλονται οι πράξεις του νεαρού. Πλην όμως, οι ίδιοι, και συνολικά το κανάλι τους, και όλα τα κανάλια, δεν τα πηγαίνουν και πολύ καλύτερα από πλευράς γνώσεων. Διότι ο Αντώνης Κατσαντώνης, όπως μπορεί κανείς να διαβάσει στην Βικιπαίδεια, δεν ήταν δυνατό να είναι «ήρωας της Ελληνικής Επανάστασης», εφόσον πέθανε το 1808.

Στο ίδιο το λήμμα τόσο της ελληνόφωνης, όσο και της αγγλόφωνης Wikipedia, δεν αναφέρεται κάτι ιδιαίτερο που να προσδίδει εθνικό χαρακτήρα στη δράση του Κατσαντώνη. Αντιθέτως, με σαφήνεια προκύπτει ότι ο εθνικός αυτός χαρακτήρας προσδόθηκε σε αυτόν μεταγενέστερα, κυρίως από ποιητές και λογοτέχνες. Αναφέρεται απλώς ότι εκτελέστηκε από τον Αλή Πασά διότι ήταν κλέφτης και έκανε «επιδρομές». Συγκεκριμένα, το αγγλικό λήμμα λέει:

In 1802 he abandoned his life as a shepherd and began participating in raids by klephts; it was then that he acquired the nickname kaçak («fugitive» in Turkish).

Ο χώρος των επιδρομών αυτών δεν είχε καμία σχέση με το Κορδελιό, είτε της Θεσσαλονίκης είτε της Σμύρνης (εξάλλου το πρώτο δεν υπήρχε ακόμη τότε, φτιάχτηκε πάνω από έναν αιώνα αργότερα). Αποκλειστικό τους πεδίο ήταν «τα βουνά των Αγράφων και των γύρω περιοχών».

Με βάση αυτές ακριβώς τις αναφορές, θα ισχυριστώ ότι η δράση του νεαρού Ρομά στο Κορδελιό νο 2 αποτελεί μια πράξη κοινωνικής ποιητικής/ πολιτισμικής οικειότητας, με την έννοια την οποία προσδίδει στους όρους αυτούς ο εισηγητής τους Μάικλ Χέρτσφελντ. Με αυτήν την έννοια, η πράξη του είναι πιστή προς την παράδοση του κατσάκη/ κλέφτη των Αγράφων εξίσου όσο και την προδίδει. Κάνει ταυτόχρονα τόσο το ένα όσο και το άλλο.

Ένας ανδριάντας στο Κορδελιό δεν είναι ο ίδιος ο Κατσαντώνης· είναι μία αποικιοκρατική σηματοδότηση του χώρου, με την οποία μια επινοημένη παράδοση επιβάλλεται από το κράτος των Αθηνών στις κατακτημένες Νέες Χώρες –και γίνεται εν μέρει, γνησίως ή στρατηγικά, αποδεκτή από τους ενδιαφερομένους εποίκους/ φορείς του εξελληνισμού της «τρισχιλιετούς ελληνικής Μακεδονίας». Πράγμα που εξηγεί και την αυθόρμητη ανάδυση του αντανακλαστικού περί «απέλασης».

Για τους παραπάνω λόγους, είναι στοιχειώδες νομικό και πολιτικό καθήκον να απαιτήσουμε την απαλλαγή και την απελευθέρωση του συλληφθέντος.

[1] Επίσης, στην αναθεωρημένη μορφή έχει διορθωθεί η ανορθογραφία «όλοι η παρέα». Έχουν πάντως παραμείνει τα διπλά θαυμαστικά και ο αρχαιοπρεπής τύπος «της Ελλάδος».