του Άκη Γαβριηλίδη

Στους στερεότυπους λόγους για την καταστροφή του 22 που ακούμε ιδίως τέτοιες μέρες, αλλά και οποτεδήποτε, και που σίγουρα θα συνεχίσουμε να ακούμε κατά τη διάρκεια ολόκληρου του επόμενου χρόνου, το γεγονός αυτό περιγράφεται παγίως ως «το ξερίζωμα του ελληνισμού από τις εστίες του μετά από συνεχή παρουσία και τριών χιλιάδων χρόνων» στη γη της Μικράς Ασίας, όπου «μεταλαμπάδευσε τον πολιτισμό» –αν δεν τον δημιούργησε κιόλας, εφόσον στις ακτές της Ιωνίας «γεννήθηκε η φιλοσοφία». Για τον τρισχιλιετή αυτόν πολιτισμό λέγεται πάντα, ιδίως από τους απογόνους των ξεριζωμένων, ότι θα πρέπει να διατηρηθεί και να συνεχιστεί παρά τον ξεριζωμό, στις νέες πατρίδες.

Το πρόβλημα είναι ότι, όπως συμβαίνει πάντα, οι παραδόσεις, ιδίως οι τρισχιλιετείς, περιλαμβάνουν κάθε λογής στοιχεία, εκ των οποίων κάποια μπορεί να φαίνονται ένδοξα και τιμητικά για τους μεταγενεστέρους, ενώ άλλα όχι. Για παράδειγμα, ένας εξ αυτών των φιλοσόφων, ίσως ο πιο διάσημος, μας παραδίδει τη μαρτυρία ότι, για ορισμένους από τους Έλληνες αποίκους στη σημερινή Τουρκία, και ειδικότερα στον Πόντο, βασική οικονομική δραστηριότητα ήταν η πειρατεία, κατά τη διάρκεια της οποίας συνελάμβαναν ξένους ναυτικούς, ορισμένους μάλιστα εκ των οποίων … τους έτρωγαν.

Η σχετική αναφορά βρίσκεται στο 1338b 20 των Πολιτικών:

πολλὰ [20] δ᾽ ἔστι τῶν ἐθνῶν ἃ πρὸς τὸ κτείνειν καὶ πρὸς τὴν ἀνθρωποφαγίαν εὐχερῶς ἔχει, καθάπερ τῶν περὶ τὸν Πόντον Ἀχαιοί τε καὶ Ἡνίοχοι καὶ τῶν ἠπειρωτικῶν ἐθνῶν ἕτερα, τὰ μὲν ὁμοίως τούτοις τὰ δὲ μᾶλλον, ἃ λῃστρικὰ μέν ἐστιν, ἀνδρείας δ᾽ οὐ μετειλήφασιν.

Οι περί τον Πόντο Αχαιοί λοιπόν το είχαν «ψωμοτύρι», ήταν άνετοι (ευχερώς είχον) στο να σφάζουν και να τρώνε ανθρώπους.

Για το ποιοι ήταν αυτοί, μας δίνει αναλυτικές πληροφορίες ο γεωγράφος Στράβων, ο οποίος καταγόταν επίσης από τον Πόντο και οι εν Ελλάδι Πόντιοι τον επικαλούνται ως καταγωγική αναφορά[1]: οι Αχαιοί λέγεται ότι ήταν απόγονοι μελών του πληρώματος του Ιάσονα κατά την Αργοναυτική εκστρατεία, καταγόμενοι από την Αχαΐα της Φθιώτιδας, ενώ οι Ηνίοχοι από τη Λακωνία. (Η Αργώ, της οποίας η αποστολή επίσης θα μπορούσε να περιγραφεί ως πειρατική, όπως και οι Αργοναύτες, αποτελούν και αυτά σήμερα πολιτιστικές αναφορές για τους Ποντίους και υπάρχουν πολλοί σύλλογοι, χορευτικές ομάδες, κέντρα διασκέδασης κ.λπ. στην Ελλάδα, και σε όλο τον κόσμο, που φέρουν τα ονόματα αυτά).

Εάν λοιπόν όλοι εμείς που ήρθαμε στην Ελλάδα με την καταστροφή είμαστε κατά αδιάκοπη τρισχιλιετή συνέχεια φορείς του πολιτισμού των Ελλήνων αποίκων, των Αχαιών, των Αργοναυτών και των Ηνιόχων, τότε υπ’ αυτή την ιδιότητα κουβαλάμε επίσης μέσα μας τη θαλάσσια ληστεία και την ανθρωποφαγία.

Εκτός βέβαια και αν ο Σταγειρίτης πατέρας της φιλοσοφίας, και δάσκαλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, λέει ψέματα.

Αλλά τι λόγο είχε να πει ένα τέτοιο ψέμα; 

[1] Όπως γνωρίζω από προσωπική πείρα, στη Θεσσαλονίκη υπάρχει –ή τουλάχιστον υπήρχε τη δεκαετία του 90- ένας «Σύνδεσμος Ποντίων Δικηγόρων ‘ο Στράβων’».