του Άκη Γαβριηλίδη

Η πιο ουσιαστική και χρήσιμη κίνηση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ υπήρξε η συμφωνία των Πρεσπών, και ειδικά το θάρρος της να μην υποκύψει στον δεξιό λαϊκισμό που μιλούσε για «παράδοση του προαιώνια ελληνικού ονόματος» στους «Σκοπιανούς» και να ασκήσει πολιτική σύμφωνη με (τις δικές του) αρχές.

Γι’ αυτό ακριβώς, ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ δεν έχει κανένα λόγο να ψαρεύει εκείνος στα θολά νερά της δεξιάς-εθνικιστικής κριτικής προς την παρούσα κυβέρνηση, και ειδικά προς ένα συγκεκριμένο μέλος της από την ακροδεξιά-ελληνοβαρεμένη πτέρυγα, ούτε να επινοήσει ένα δικό του ονοματολογικό «εθνικό θέμα» για να πάρει πίσω το αίμα του.

Η ανακοίνωση λοιπόν του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ σχετικά με την κατοχύρωση του όρου TurkAegean ως κατατεθέντος σήματος αποτελεί παλινδρόμηση σε σχέση με την προηγούμενη στάση του, για λόγους Συνέχεια →

του Κερέμ Αικτέμ

Στην πρόσφατη ανάρτηση για το «κομμουνιστικό μπακάλικο», το κείμενο –ακολουθώντας φυσικά το πρωτότυπο ρεπορτάζ- αναφερόταν στην πόλη όπου βρίσκεται το κατάστημα με το «επίσημο», σημερινό της όνομα: «Τούντζελι».

Η πόλη αυτή δεν λεγόταν πάντα έτσι. Το προηγούμενο όνομα, καθώς και το παρελθόν που συνδέεται με αυτό, μάλλον δεν είναι άσχετο με το κομμουνιστικό της παρόν. Για να φωτίσουμε κάπως αυτή την προϊστορία, δημοσιεύουμε παρακάτω ένα σύντομο απόσπασμα από το βιβλίο τού Kerem Öktem Angry Nation. Turkey since 1989 (University of Chicago Press, Chicago 2011, σελ. 35-37). Μετάφραση-σημειώσεις: Μαρία Σαρρή.

Η εξέγερση στο Ντέρσιμ σημαίνει το τέλος ενός επαναλαμβανόμενου μοτίβου συγκρούσεων και αντεπιθέσεων. Στα μέσα της δεκαετίας του 30, η ορεινή περιοχή του Ντέρσιμ[1] ήταν η τελευταία περιοχή που αψηφούσε τον απόλυτο έλεγχο του κράτους. Μια επίμονα ανεξάρτητη, φυλετική [tribal] κοινωνία από 70 000 το πολύ Κούρδους Συνέχεια →

του Mεχμέτ Τσετίνγκιουλετς

Ένα μικρό μπακάλικο σε μια μικρή πόλη στην ορεινή ανατολική Τουρκία σημείωσε αστραπιαία επιτυχία και τώρα ετοιμάζεται να γίνει πανεθνική αλυσίδα. Το μαγαζί, το οποίο άνοιξε πέρυσι στο Οβατζίκ της επαρχίας Τούντζελι, κατακλύστηκε τόσο πολύ από παραγγελίες από όλη τη χώρα, που τέσσερα άλλα καταστήματα εγκαινιάστηκαν φέτος στις τρεις μεγαλύτερες πόλεις της Τουρκίας.

Τα τρόφιμα του Οβατζίκ, που παράγονται τοπικά και με φυσικό τρόπο, είναι μια ιστορία που αφορά κάτι περισσότερο από την υγιεινή διατροφή: έχει σχέση και την πολιτική.

Στις τοπικές εκλογές του 2014, οι ψηφοφόροι του Οβατζίκ, το οποίο μαζί με τα γύρω χωριά έχει πληθυσμό περίπου 8.500 κατοίκων, εξέλεξαν δήμαρχο τον Φατίχ Μεχμέτ Mάτζογλου, πράγμα που τον κάνει το πρώτο και μοναδικό μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Τουρκίας επικεφαλής αυτοδιοικητικής αρχής. Πιστός στην ιδεολογία του κόμματός του, ο Mάτζογλου έριξε βάρος στην ανάπτυξη της συνεταιριστικής γεωργίας και ξεκίνησε βιολογική καλλιέργεια σε 65 εκτάρια δημόσιας γης με στόχο την παραγωγή Συνέχεια →

του Νταγκ Σώντερς[1]

Αν ήσουν μουσουλμάνος και ζούσες στο Κάιρο, το Καράτσι ή την Ντάκα τις δεκαετίες πριν το 1950, ήσουν Βρετανός υπήκοος. Αν ζούσες στην Τύνιδα, στο Αλγέρι ή τη Βηρυτό, ήσουν Γάλλος υπήκοος· στη Τζακάρτα, η ταυτότητά σου ήταν ολλανδική. Το μόνο στοιχείο που ένωνε τον μουσουλμανικό κόσμο (αν και η ιδέα ότι υπήρχε κάποιος ξεχωριστός «μουσουλμανικός κόσμος» είχε τελείως ξεχαστεί) ήταν η αποικιοποίηση. Για σχεδόν δύο αιώνες, σχεδόν όλοι οι άνθρωποι που πίστευαν στο Ισλάμ ήταν πολίτες χωρών υπό τον έλεγχο μακρινών, κυρίως ευρωπαϊκών δυνάμεων. Μερικοί από τους πολίτες αυτούς ήταν νομιμόφρονες και ικανοποιημένοι, αλλά πολλοί ήταν δυσαρεστημένοι.

Η δυσαρέσκειά τους αυτή εκφράστηκε κυρίως με τον εθνικισμό. Όποτε μουσουλμάνοι διαμαρτυρήθηκαν ενάντια στον βρετανικό, το γαλλικό ή τον ολλανδικό ιμπεριαλισμό, συνήθως το έκαναν αγωνιζόμενοι για εθνική ανεξαρτησία και για μια εθνική –όχι θρησκευτική- ταυτότητα. Όταν η ανεξαρτησία ήρθε, τον έλεγχο των μετααποικιακών εθνών τον ανέλαβαν οι εθνικιστές αγωνιστές, στηριγμένοι άλλοτε από το στράτευμα και άλλοτε από λαϊκιστικά και σοσιαλιστικά κινήματα, και επέβαλαν στους υπηκόους τους μια νέα αυστηρή μορφή πατριωτισμού. Ο νέος αυτός πατριωτισμός περιλάμβανε σημαίες, εθνικούς ύμνους, στρατιωτικές παρελάσεις, και ανάρτηση μιας μεγάλης φωτογραφίας του ηγέτη σε κάθε δωμάτιο. Επίσης περιλάμβανε τη βίαιη καταστολή δυνάμει πολιτικών αντιπάλων, που συχνά ήταν κληρικοί του Ισλάμ.

Οι νέοι ηγέτες των πρώην αποικιών παρέμειναν στην εξουσία επί πολύ καιρό, συνήθως χωρίς δημοκρατία. Βασίστηκαν σε χρηματοδοτήσεις από τις υπερδυνάμεις του ψυχρού πολέμου και στην Συνέχεια →

του Ερίκ Φασσέν

Απέναντι στην καταστολή εις βάρος των «Πανεπιστημιακών υπέρ της Ειρήνης» στην Τουρκία, πρέπει να μιλήσουμε όχι μόνο για στήριξη αλλά και για αλληλεγγύη. Στηρίζουμε εκ των έξω –για παράδειγμα, προσκαλώντας Τούρκους συναδέλφους. Αλλά αν είμαστε αλληλέγγυοι, αυτό σημαίνει ότι τα πεπρωμένα μας συνδέονται. Οι απειλές για τη δημοκρατία δεν είναι εξωτερικές προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, ούτε ξένες προς τη Γαλλία.

Όπως όλοι παρόντες σήμερα, ανησυχώ και αγανακτώ για την καταστολή που ασκείται σήμερα στην Τουρκία, εναντίον όχι μόνο συναδέλφων, βέβαια, αλλά και αυτών: η τύχη των ερευνητών και των καθηγητών, ή ακόμη και των δημοσιογράφων και των δικηγόρων, είναι ενδεικτική μιας πολύ ευρύτερης καταστολής –που πλήττει ιδίως, και ακόμη σκληρότερα, τους Κούρδους. Δηλώνω λοιπόν κι εγώ ενεργά συμμετοχή στη δημιουργία αυτής της Διεθνούς Επιτροπής Στήριξης προς τους Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Στο εκτενές Σχόλιο στο τέλος του πρώτου μέρους της Ηθικής, ένα από τα σημαντικότερα κείμενα της ευρωπαϊκής (με κάποιες ασιατικές δόσεις) φιλοσοφίας, ο Σπινόζα εντοπίζει –και διακριτικά διακωμωδεί- την κατ’ αυτόν βασικότερη αιτία πλάνης: την βουλησιαρχική/ τελεολογική αυταπάτη, όπως θα λέγαμε σήμερα, δηλαδή την πεποίθηση ότι όλα τα φαινόμενα είναι αποτελέσματα ενός τελικού αιτίου, ενός σχεδιασμού. Η πεποίθηση αυτή οδηγεί τους ανθρώπους να φαντάζονται κάποιους rectores naturae, κάποιους «πρυτάνεις της φύσης», και να τους βλέπουν παντού ως κρυμμένη αιτία κάθε συμβάντος.

Καθώς ο Σπινόζα έγραφε πριν από τρεισήμισι αιώνες, δεν είχε ακόμα υπόψη του ένα νέο πεδίο που έμελλε να αναπτυχθεί αργότερα, ιδίως στο πλαίσιο του γερμανικού ιδεαλισμού, και να εξελιχθεί σε πραγματικό παράδεισο της βουλησιαρχίας/ τελεολογίας: την ιστορία, και (δηλαδή) την πολιτική. Εάν έγραφε σήμερα, ίσως πρόσθετε στο Σχόλιό του μια αναφορά στους rectores historiae, μια νέα παραλλαγή εκείνης της φαντασίωσης που τείνει να καταλαμβάνει σήμερα τη φαντασία του πλήθους.

Κοιτώντας κανείς όσα γράφονται στον κυβερνοχώρο γύρω από την πρόσφατη απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία, βλέπει ότι σε αυτά είναι εξαιρετικά διαδεδομένη η υπόνοια ότι «η ιστορία ήταν στημένη».

Όσοι το λεν αυτό, σπανίως εξηγούν με σαφήνεια τι ακριβώς εννοούν· ποιος δηλαδή θεωρούν ότι Συνέχεια →