του Άκη Γαβριηλίδη

Στις 3/2, ο εν θέματι αναφερόμενος, αντιδρώντας σε προηγούμενη ανάρτηση του τραγουδοποιού Αλκίνοου Ιωαννίδη σχετική με τις κινητοποιήσεις των καλλιτεχνών, έκανε την κάτωθι εικονιζόμενη ανάρτηση.

Το περιεχόμενο αυτού του ισχυρισμού δεν θα το σχολιάσω. Φυσικά δεν έλεγε τίποτε τέτοιο ο Χίτλερ, ούτε άλλωστε ο ενδιαφερόμενος μπήκε στον κόπο να δώσει κάποιο παράδειγμα συγκεκριμένου «τέτοιου» που είπε ο Χίτλερ και να μας εξηγήσει πού το είπε. Για τις ανάγκες αυτού του σημειώματος, θα κάνω τη χάρη στο λεβεντόπαιδο Αρίστο να πάρω ως δεδομένο τον εξωφρενικό αυτό ισχυρισμό και να ασχοληθώ μόνο με το πώς διαχειρίστηκε στη συνέχεια την δημόσια διατύπωσή του.

Αμέσως μετά την ανάρτηση, ο Νίκος Σαραντάκος (πιθανόν και άλλοι χρήστες, εγώ σε εκείνον το είδα) παρατήρησε ότι η γραφή «Άρεια» είναι λάθος, αντί του ορθού Άρια (ή Αρία).

Λίγο μετά, ο τοίχος του Αρίστου παρουσίαζε την εξής εικόνα:

Θεωρώ πραγματικά απίθανο να κατέβασε το facebook την ανάρτηση. Πολύ πιθανότερο θεωρώ να την κατέβασε ο ίδιος ο αναρτήσας για να την επαναφέρει μετά διορθωμένη, νομίζοντας έτσι ότι πετυχαίνει με ένα σμπάρο δύο τρυγόνια: και αποφεύγει την κριτική (χωρίς όμως να παραδέχεται ρητά ότι έκανε λάθος), και εμφανίζεται ως δήθεν διωκόμενος από σκοτεινές δυνάμεις. (Όχι τόσο σκοτεινές δηλαδή. Φανερές, την εξής μία: τον ΣΥΡΙΖΑ, σύμφωνα τουλάχιστον με κάποιον φίλο του ο οποίος σε σχόλιό του κάτω από την ανάρτηση ερμήνευσε την φερόμενη ως λογοκρισία με το θυμόσοφο απόφθεγμα «ΣΥΡΙΖΑ Ναζί το ίδιο μαγαζί»).

Την πιθανότητα αυτή βέβαια δεν μπορώ να την αποδείξω. Μπορώ όμως να αποδείξω –ή μάλλον, απλώς να δείξω: δεν χρειάζεται κάποιο επιχείρημα, είναι σε κοινή θέα- ότι το «ΦΒ» δεν επανέφερε την αρχική ανάρτηση, αλλά μία άλλη. Όπως ο καθένας βλέπει, σε αυτή την θαυματουργή επανεμφάνιση, το Άρεια έχει αντικατασταθεί από το Αρία.

Επιπλέον τούτου, όμως, τίθεται το ερώτημα: είναι πράγματι διόρθωση η αντικατάσταση αυτή; Είναι πράγματι λάθος το Άρεια φυλή;

Aυτό συζητείται.

Εάν κοιτάξουμε το Λεξικόν της νέας ελληνικής γλώσσης, καθαρευούσης και δημοτικής και εκ της νέας ελληνικής εις την αρχαίαν του Ιωάννου Σταματάκου, έκδοση του 1952, θα δούμε ότι για το επίθετο «άρειος» δίνει δύο σημασίες, τις εξής:

ο του Άρεως, ο αναφερόμενος εις τον Άρην, ο πολεμικός, ο φιλοπόλεμος, ο μαχητικός, πολεμοχαρής, αρήιος. ‖ ο ανήκων εις την Αρίαν Φυλήν (η υπογράμμιση δική μου).

Την ίδια σημασία, με την ίδια ακριβώς διατύπωση, αναφέρει το λεξικό Δημητράκου (γ΄ έκδοση, 1970, εκδόσεις Χ. Γιοβάνη, με τον τίτλο Εκσυγχρονισμένον Νέον Λεξικόν, ορθογραφικόν και ερμηνευτικόν όλης της ελληνικής γλώσσης, αναθεώρησις, συμπλήρωσις και διόρθωσις υπό Θησέως Τζαννετάτου), όπου το λήμμα άρειος αναφέρει τα εξής:

1. ο του Άρεως, φιλοπόλεμος, κ. ουσ. πολεμιστής. 2. Άρειος Πάγος βλ.λ. 3. ο ανήκων εις την Αρίαν Φυλήν.

Ομοίως, στο Σύγχρονον ορθογραφικόν – ερμηνευτικόν λεξικόν της ελληνικής γλώσσης (καθαρευούσης-δημοτικής) σε επιμέλεια ύλης Θεόκρ. Γούλα (εκδ. Διαγόρας, Αθήναι 1961), στο λήμμα άρειος υπάρχουν οι εξής αποδόσεις: «ο του Άρεως, ο κάτοικος του πλανήτου Άρεως· άριος» (υπογραμμίζω εγώ).

Αλλά και αντίστροφα: και στα δύο αυτά λεξικά, η συνωνυμία των δύο τύπων, με το ε και χωρίς το ε, είναι αμφιμονοσήμαντη, εφόσον επισημαίνεται και στο λήμμα «άριος»! Στο λήμμα του δευτέρου, π.χ., διαβάζουμε: «άριος -ία -ιο(ν) κ[αι] άρειος ΚΔ. ο της Αρίας ή ο εξ αυτής· ο της ινδοευρωπαϊκής ομοεθνίας». Οι δύο τύποι λοιπόν εμφανίζονται ως ισοδύναμοι και συνώνυμοι.

Ο Αρίστος όμως προφανώς αγνοούσε αυτές τις λημματογραφήσεις όταν προσπαθούσε να πείσει ότι τα λεγόμενα του Ιωαννίδη έχουν σχέση με τον ναζισμό, όπως τις αγνοούσε και ο Λεωνίδας Καβάκος όταν προσπαθούσε να πείσει ότι τα δικά του λεγόμενα δεν έχουν σχέση με τον ναζισμό.

Οπότε, το πρόβλημα για τον Αρίστο είναι ότι τρέχει μόνος του και βγαίνει όχι δεύτερος, αλλά τρίτος. Πρώτα κάνει έναν άστοχο παραλληλισμό. Του επισημαίνουν ότι αυτός έχει ένα γλωσσικό λάθος· αποδέχεται ότι έκανε λάθος (αλλά από μέσα του, χωρίς να το δηλώνει δημόσια) και, για να βγει από την δύσκολη θέση να παραδεχθεί ότι δεν είναι άριστος, σκηνοθετεί μία εξαφάνιση-επανεμφάνιση που δεν πείθει κανέναν· και μετά διορθώνει το λάθος σφυρίζοντας δήθεν αδιάφορα, τη στιγμή που θα μπορούσε με πειστικά επιχειρήματα να ισχυριστεί ότι δεν είναι λάθος.

του Άκη Γαβριηλίδη

Κι εγώ φυσικά το καταδιασκέδασα με το πάθημα των ανοήτων δεξιών γύρω από το «χαμένο σίγμα» της Οδύσειας του Καζαντζάκη.

Από την άλλη, όμως, επειδή αγνοούσα το θέμα, για να καταλάβω τι έτρεχε χρειάστηκε να διαβάσω μερικά σχετικά δημοσιεύματα. Μέσω αυτών πληροφορήθηκα και ένα στοιχείο, άσχετο με το ζήτημα του σ, το οποίο μου προκάλεσε μια σχετική ανατριχίλα.

Όπως αναφέρεται σε ανάρτηση του Νίκου Σαραντάκου, ο Καζαντζάκης το Δεκέμβριο του 1938 –όταν το βιβλίο είχε μόλις εκδοθεί- συνέταξε ένα σημείωμα για την παρουσίασή του. Το σημείωμα αυτό άρχιζε με τη φράση:

Η νέα Οδύσσεια αρχίζει όπου τελεύει η Οδύσσεια του Ομήρου. Αποτελούμενη από 33.333 17σύλλαβους στίχους, δίκαια ονομάστηκε «το μεγαλύτερο έπος της λευκής φυλής».

Βρίσκω την τελευταία αυτή φράση πραγματικά απίστευτη. Πρώτα απ’ όλα διότι Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Στο πλαίσιο της συζήτησης που διεξάγεται στην Κύπρο με αφορμή το πολλοστό «σχέδιο επίλυσης του Κυπριακού», αλλά και ειδικότερα την καθιέρωση εορτασμού της επετείου μιας συλλογής υπογραφών του 1950 μετά από πρόταση των νεοναζιστών στην ελληνοκυπριακή βουλή (την οποία ψήφισαν τα άλλα κόμματα εκτός του ΑΚΕΛ), υποστηρίχθηκε πρόσφατα σε ηλεκτρονική ανάρτηση ότι Ο εθνομηδενισμός γεννά εθνικισμό. Ανάλογες «ερμηνείες», με διαφορετικές διατυπώσεις και αφορμές, έχουν υποστηριχθεί στο παρελθόν και στην Ελλάδα για την άνοδο της Χρυσής Αυγής και για συναφή φαινόμενα.

Στο παρόν σημείωμα θα αποδείξω γιατί η απόδοση του εθνικισμού στον «εθνομηδενισμό» είναι μια εξήγηση τελείως εσφαλμένη και πρωθύστερη, χωρίς την παραμικρή ερμηνευτική αξία. Συνέχεια →