του Άκη Γαβριηλίδη
Το βιβλίο που έγραψε ο μακαρίτης ο Γκρέιμπερ μαζί με τον άλλο Ντέιβιντ νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικό και χρήσιμο για αρκετούς λόγους. Σημειώνω ότι μέχρι τώρα δεν έχω διαβάσει ούτε το μισό. Ωστόσο, από τα μέχρι τώρα ήδη μου είναι σαφές ότι:
- Το βιβλίο αυτό δεν «αποαποικιοποιεί τις αποικίες» τόσο, όσο «επαρχιοποιεί την Ευρώπη» –ουσιαστικότερα ίσως απ’ ό,τι το εξαιρετικό κατά τα άλλα βιβλίο του Ντιπές Τσακραμπάρτυ με αυτόν τον τίτλο.
Μέχρι τώρα, είχαμε ως επί το πλείστον ενστάσεις για «ευρωκεντρισμό» ή για «ρατσισμό» κάθε φορά (και αυτό όχι πάντα) που κάποιος διατύπωνε απροκάλυπτα τη θέση ότι μόνο όσα έχουν παραχθεί στη «Δύση» μετράνε, είναι άξια να ληφθούν σοβαρά υπόψη, ενώ όλα τα άλλα είναι «παραδοσιακά», παρωχημένα. Οι κριτικές αυτές όμως ήταν ελαφρώς άσφαιρες, στο βαθμό που, και όσοι τις έκαναν (κάναμε), κατά βάθος δεν καταφέρναμε να κλονίσουμε την πεποίθηση ότι οι «παραδοσιακές κοινωνίες» το πολύ πολύ είναι άξιες συμπάθειας και νοσταλγίας, έστω θεωρητικής μελέτης, αλλά όσα παρήγαγαν εμείς δεν μπορούμε να τα κάνουμε τίποτα σήμερα από πρακτική πολιτική άποψη· είναι (ήταν) για αλλού, για άλλοτε, όχι για εμάς, τις «προηγμένες» και πολύπλοκες κοινωνίες του σήμερα. (Με μερικές αξιοσημείωτες εξαιρέσεις όπως των Ζαπατίστας, της Ροζάβα και ίσως κάποιων ακόμα –που και αυτές όμως ήταν έκθετες σε απόρριψη καθόσον αφορούσαν «αγροτικές κοινότητες στον Τρίτο Κόσμο» και ήταν «ανεφάρμοστες» στις μητροπόλεις).