Tag Archives: Κύπρος

πόλεμος,Ανάλυση λόγου,Επιτελεστικότητα,Εθνικισμός

Ποιοι συνομιλούν στην Κύπρο;

του Άκη Γαβριηλίδη

 Στη (νότια) Λευκωσία τελέστηκε προχθές το οκταετές μνημόσυνο του πρώην προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Τάσσου Παπαδόπουλου. Το μνημόσυνο αυτό περιλάμβανε «επιμνημόσυνο λόγο» με ομιλητή τον αναπληρωτή καθηγητή διεθνών σπουδών Άγγελο Συρίγο. Στο λόγο αυτό, όπως δημοσιεύθηκε ηλεκτρονικά, περιλαμβανόταν και η εξής αποστροφή.

Ας υποθέσουμε, όμως, ότι η Τουρκία αποφασίζει να προβεί σε ενσωμάτωση [της βόρειας Κύπρου]. Θα είναι αναμφισβήτητα μία θλιβερή εξέλιξη που απλώς θα επιβεβαιώνει και τυπικά την πραγματικότητα που βιώνουμε στο νησί από το 1974. Βαυκαλιζόμαστε μήπως ότι συνομιλούμε τους Τουρκοκυπρίους; Μήπως οι Τουρκοκύπριοι κατέχουν την Κύπρο; Η Τουρκία την κατέχει και αυτός είναι ο πραγματικός συνομιλητής της ελληνοκυπριακής πλευράς.

Σύμφωνα με το βιογραφικό του, ο κ. Συρίγος διδάσκει σε πανεπιστήμιο της Αθήνας, όπου και σπούδασε, και κατά τεκμήριο είναι ελληνικής υπηκοότητας και καταγωγής (κάτι τέτοιο δεν λέγεται ρητά, αλλά η μη αναφορά δείχνει ακριβώς ότι μάλλον δεν είναι Κύπριος). Εξάλλου, στο παρελθόν –μέχρι το 2015- έχει υπηρετήσει το ελληνικό κράτος από διάφορες δημόσιες θέσεις.

Με βάση τα παραπάνω, η αποστροφή αυτή του λόγου του είναι ένα πραγματικά απίθανο γλωσσικό μνημείο επιτελεστικής αντίφασης, την οποία ο ομιλητής δεν συνειδητοποιεί καν –ή ίσως δεν Συνέχεια →

Κλασσικό
Γνώση,Εθνικισμός,Πολιτική,αποικιοκρατία,εκπαίδευση

ΕΟΚΑ: απελευθέρωση χωρίς δημοκρατία

της Ρεμπέκα Μπράιαντ

 

Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί μετάφραση –με κάποιες συντομεύσεις- του κεφαλαίου με τίτλο «Discipline and freedom» από το βιβλίο Rebecca Bryant, Imagining the modern: the cultures of nationalism in Cyprus, I.B. Tauris & Co Ltd, London 2004 (σ. 166-173). Ο τίτλος και οι σημειώσεις σε αγκύλες είναι του μεταφραστή.

 

Ένας Τουρκοκύπριος δάσκαλος μου αφηγήθηκε ότι, όταν ήταν παιδί, και αυτός και η οικογένειά του φοβόντουσαν να βγουν από το σπίτι τις Κυριακές. Ήταν η ελληνική «εθνική ημέρα», και οι γείτονές τους μετά τη λειτουργία έβγαιναν από στις εκκλησίες έτοιμοι για σύγκρουση. Δυσκολευόταν πολύ να καταλάβει αυτή την περίεργη αλλαγή που μετέτρεπε τους γείτονες σε εχθρούς, αλλά άρχισε να την καταλαβαίνει καλύτερα αργότερα, όταν μπήκε στο Κολλέγιο Επιμόρφωσης Δασκάλων στη Μόρφου. Εκεί, μου είπε, διδάχθηκε τουρκικά τραγούδια από έναν Έλληνα δάσκαλο, και, σε αντίθεση με όσα έλεγε η ελληνική ηγεσία, είχε πάντοτε την αίσθηση ότι οι Έλληνες συμφοιτητές του ήταν περήφανοι, διότι ο συναγωνισμός για τη σχολή ήταν μεγάλος και έβλεπαν τη φοίτησή τους εκεί ως τιμή. Ταυτόχρονα, κάθε μέρα έπαιρνε το λεωφορείο μαζί με τον Μάρκο Δράκο, ο οποίος αργότερα θα γινόταν ένας από τους νεαρούς ήρωες της ΕΟΚΑ. Πάντοτε κουβέντιαζαν και συμπαθούσαν πολύ ο ένας τον άλλο, μέχρι ένα πρωί που ο Τουρκοκύπριος χαιρέτισε το συμφοιτητή του λέγοντας «Μέρχαμπα» και έλαβε την μονολεκτική απάντηση «Ένωσις».

Αυτό ακριβώς θεωρώ ότι είναι το πραγματικό αποτέλεσμα των πειθαρχικών μηχανισμών της Συνέχεια →

Κλασσικό
Εθνικισμός,Λογοτεχνία,αποικιοκρατία

Πώς η Κύπρος παντρεύτηκε τον κόσμο

του Άκη Γαβριηλίδη

Πριν από λίγα χρόνια, είχε καταγγελθεί ότι ένας (μη κατονομαζόμενος) διευθυντής Λυκείου της Λευκωσίας παρενέβη και υπέδειξε στους μαθητές του να μη χρησιμοποιήσουν ποιήματα του Ρίτσου στη γιορτή του σχολείου τους, διότι «ήταν συμμορίτης», σε αντίθεση με τον Παλαμά και τον Σεφέρη οι οποίοι «δεν συγκρίνονται» μαζί του και πάντως ενδείκνυνται περισσότερο για εθνικές εορτές.

Η παρέμβαση ήταν φυσικά απαράδεκτη. Πέρα όμως από τη δεοντολογική διάσταση, νομίζω ότι καλό θα ήταν να εξετάσουμε και την ουσιαστική. Εάν το κάναμε, θα διαπιστώναμε ότι ο κ. διευθυντής, εκτός του ότι δεν είχε δικαίωμα, επιπλέον δεν είχε ούτε δίκιο. Στους στίχους που έγραψε ο Ρίτσος για την Κύπρο, δεν υπάρχει τίποτε το ιδιαιτέρως «συμμορίτικο» –με όποια έννοια και αν νοήσουμε τον όρο. Το πιο γνωστό σχετικό ποίημα του Ρίτσου, και αυτό που είναι πιθανότερο να ήθελαν να απαγγείλουν οι μαθητές, είναι το «Ύμνος και θρήνος για την Κύπρο»: ένα στιχούργημα του 1974 από πέντε οκτάδες ομοιοκατάληκτων δεκαπεντασύλλαβων αμέμπτου εθνικοφροσύνης, με χαρακτήρα πανηγυρικό και ηθικοπλαστικό, πραγματικά ιδανικό για σχολικές τελετές, αναγνωστικά και γενικά για κάθε χρήση στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού ιδεολογικού μηχανισμού του κράτους. Τουλάχιστον Συνέχεια →

Κλασσικό
agency,Ιστορία,Μετα-αποικιακές σπουδές,Οικονομία,Πολιτική,έξοδος,αποικιοκρατία,νεωτερικότητα,νομαδισμός

Οθωμανικές γενεαλογίες του κυπριακού «όχι»

του Άκη Γαβριηλίδη

H απόρριψη του πλάνου της Ευρωομάδας για κούρεμα των καταθέσεων σε κυπριακές τράπεζες από τη βουλή της Κυπριακής Δημοκρατίας αποτελεί ένα γεγονός με τεράστιες και ανυπολόγιστες ακόμη συνέπειες. Δεν αναφέρομαι σε οικονομικές, αλλά σε πολιτικές συνέπειες, ή μάλλον, ακριβώς, στη βασική εξόχως πολιτική συνέπεια ότι, με το συμβάν αυτό, η πολιτική ξαναδιεκδίκησε τα δικαιώματά της από την «οικονομία». Την οικο-νομία νοούμενη ως management, ως ένα σύνολο τεχνικών διαχείρισης ανθρώπων και πραγμάτων, επί του οποίου δεν τίθεται ζήτημα διαφωνίας (mésentente), αντιπαράθεσης και ανταγωνισμού· τίθεται μόνο ζήτημα επιστημονικής γνώσης και εφαρμογής της. Για την επιστημονική γνώση, ως γνωστόν, το πράγμα «είναι έτσι»· δεν ενδέχεται άλλως έχειν.

Η πολιτική, από την άλλη, είναι αυτό που διακόπτει, αυτό που έρχεται από κει που δεν το περιμένουμε[1].

Όταν σου έρχεται κάτι από κει που δεν το περιμένεις, είναι αναμενόμενο ότι προσπαθείς να το σκεφτείς με βάση αυτά που ήδη ξέρεις, να αναζητήσεις προηγούμενα. Στην περίπτωσή μας, οι συνειρμοί έμοιαζαν τόσο κραυγαλέοι και αυτονόητοι που όλοι έσπευσαν να τους κάνουν –με πρώτο και καλύτερο τον κ. Γιώργο Νταλάρα: πριν από ούτε δέκα χρόνια, στην Κύπρο υπήρξε ένα άλλο αρνητικό αποτέλεσμα σε ψηφοφορία, το οποίο είχε θεωρηθεί ως ηρωική αντίσταση στα απειλητικά σχέδια των ξένων –η απόρριψη του σχεδίου των Ηνωμένων Εθνών για λύση του πολιτικού προβλήματος του νησιού. Μια απόρριψη που έγινε στο όνομα της επιθυμίας όσων παρέλαβαν κράτος και δεν ήθελαν να παραδώσουν κοινότητα.

Στο παρόν κείμενο επιθυμώ να αμφισβητήσω αυτή την αυτονόητη σύνδεση και να Συνέχεια →

Κλασσικό
Γλώσσα,Εθνικισμός,Ιστορία,Μετάφραση,Μετα-αποικιακές σπουδές,ανθρωπολογία

Η «Ελλάδα» ως ξένη γλώσσα

του Άκη Γαβριηλίδη

Γιάννη Παπαδάκη, Η ηχώ της Νεκρής Ζώνης, Scripta, Αθήνα 2009, μτφρ. Έφη Γαβριήλ

Το 1990, σε μια περίοδο πολύ μακρινή, τόσο από χρονολογική όσο και από πολιτική άποψη, από τον ξεσηκωμό των τουρκοκυπρίων και το σπάσιμο του πλήρους μέχρι τότε απαρτχάιντ μεταξύ βόρειας και νότιας Κύπρου, ο νεαρός τότε ανθρωπολόγος Γιάννης Παπαδάκης, πολίτης της Κυπριακής Δημοκρατίας, μικτής ελληνοκυπριακής και ελληνικής καταγωγής, άρχιζε την έρευνά του και στα δύο τμήματα Συνέχεια →

Κλασσικό