του Άκη Γαβριηλίδη

Στρατιώτη μου, τη μάχη θα κερδίσει,

όποιος πολύ το λαχταρά να ζήσει.

Όποιος στη μάχη πάει για να πεθάνει,

στρατιώτη μου, για πόλεμο δεν κάνει.

Ιάκωβος Καμπανέλλης

Στην πρόσφατη ανάρτηση σχετικά με την αφήγηση της ζωής και του θανάτου τού Ευαγόρα Παλληκαρίδη, ανέφερα εν συντομία ένα σημείωμα που άφησε στους «παλιούς συμμαθητάς» του μία μέρα πριν από την πρώτη του δίκη. Η επιγραμματικότητα της αναφοράς οφειλόταν στο ότι το σημείωμα αυτό αξίζει ιδιαίτερη εξέταση, διότι είναι εξαιρετικά αξιοπερίεργο και αταίριαστο με την όλη αφήγηση. (Όχι τόσο αταίριαστο βέβαια αν το δούμε από την οπτική της δικής μου ερμηνείας). Δεν ξέρω αν κανείς από όσους το μνημονεύουν ευλαβικά επί τόσες δεκαετίες κάθισε ποτέ να αναρωτηθεί για τη σημασία του ή/ και να γνωστοποιήσει δημόσια τι συμπέρασμα έβγαλε. Υποθέτω πως όχι, διότι ακριβώς η ευλάβεια αποκλείει μια τέτοια διερώτηση: οι βίοι αγίων δεν επιδέχονται κριτική, μόνο θαυμασμό και βουβή αναπαραγωγή. Ωστόσο, τα λόγια είναι εκεί, αρκετά σαφή μέσα στην αμφισημία τους, και απευθύνονται σε μας. Δεν έχουμε παρά να ανοίξουμε τα μάτια μας και να τα διαβάσουμε.

Καταρχάς, αυτό που κάνει εντύπωση στο σημείωμα είναι ότι, σε αυτό, με σπινοζικούς όρους, δεν Συνέχεια →

του Στέλιου Στυλιανού

Τρεις χιλιάδες χρόνια ελληνικού πολιτισμού, αλλά…

Τρεις χιλιάδες χρόνια ελληνικού πολιτισμού αλλά η Κύπρια Κυρά που έγινε αργότερα μητέρα της Ρώμης και του κόσμου, έλκει την καταγωγή της από την Αιγυπτιακή Αθώρ και την Φοινικική Αστορίτ (Αστάρτη).

Τρεις χιλιάδες λέμε! Αλλά ο μεγαλύτερος Κύπριος φιλόσοφος και ίσως ο πλέον παγκόσμια αναγνωρισμένος Κύπριος όλων των εποχών ήταν ο φοινικικής καταγωγής Ζήνωνας από το φοινικικό Κίτιο.

Τρεις ολόκληρες χιλιάδες, αλλά ο ιδρυτής της χριστιανικής εκκλησίας της Κύπρου ήταν ο ιουδαϊκής καταγωγής και με εβραϊκό όνομα, Κύπριος εκ Σαλαμίνας, Βαρνάβας!

Τρεις, μην σας πω και τρεισήμισι χιλιάδες… αλλά καμιά σπουδαία κυπριακή πόλη, Πάφος, Αμαθούς, Κίτιο, Σαλαμίνα, ούτε καν κι αυτό το όνομα του νησιού, δεν ετυμολογούνται στα Ελληνικά.

Εικοσιπέντε φορές αναφέρεται το Κίτιο στην παλαιά λεγόμενη διαθήκη, το εβραϊκό Ταλμούδ, ως η Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Τη δεκαετία του 1950, ο Σεφέρης επισκέφθηκε τρεις φορές την Κύπρο. Οι επισκέψεις αυτές είναι πασίγνωστες, σχεδόν όλες οι πτυχές τους έχουν σχολιαστεί και εξυμνηθεί σε άρθρα, συλλογικούς τόμους, μονογραφίες, αναγνωστικά, ομιλίες και σχολικές γιορτές, ως απόδειξη της συγκίνησης του ποιητή μπροστά στην ελληνικότητα της μεγαλονήσου.

Όμως, ακριβώς, σχεδόν όλες. Μία πτυχή συστηματικά παραλείπεται με αμηχανία, διότι διαψεύδει παταγωδώς αυτή την κωδικοποίηση: η επίσκεψη του Σεφέρη στον Τεκέ των Ντερβίσηδων της Λευκωσίας. Την επίσκεψη αυτή, και την συγκλονιστική εντύπωση που του προκάλεσε, την κατέγραψε Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Η επιτροπή «Ελλάδα 2021» έχει φτιάξει κάποια ολιγόλεπτα σποτ που παίζονται στην ελληνική τηλεόραση και ενημερώνουν το φιλοθεάμον κοινό για διάφορες πτυχές σχετικές με την επανάσταση του 21. Ένα απ’ αυτά έχει σχέση με τον εθνικό ύμνο. Μία φωνή οφφ λοιπόν διαβάζει ένα κείμενο, του οποίου η τελευταία φράση έχει ως εξής:

«η σύνθεση αυτή ορίστηκε ως εθνικός ύμνος της Ελλάδας το 1865 και της Κύπρου το 1966».

Για τον δεύτερο αυτόν ορισμό δεν αναφέρεται κανένα άλλο στοιχείο, σε αντίθεση με τον πρώτο για τον οποίο ο θεατής ενημερώνεται ότι τότε έγραψε ο Σολωμός το ποίημα, τότε το μελοποίησε ο Μάντζαρος, τότε το άκουσε ο βασιλιάς Γεώργιος και το ανακήρυξε «εθνικόν άσμα» κ.λπ.

Η λακωνικότητα αυτή δεν είναι περίεργη. Διότι ο ορισμός αυτός ήταν ελαφρώς ετσιθελικός και πολύ συζητήσιμης νομιμότητας. Έγινε με μονομερή απόφαση του Μακαρίου (τυπικώς του υπουργικού συμβουλίου, από το οποίο Συνέχεια →

της Αντριάνας Κόσσυβα

Χθες, η κόρη μου, Δανάη Μιχαήλ και η φίλη και συμμαθήτριά της Αίμηλη Γεωργίου, δέχτηκαν φασιστική επίθεση από συμμαθητές τους μέσα στο σχολείο τους, κατά τη διάρκεια εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε στο σχολείο και η οποία διοργανώθηκε από την ΠΣΕΜ [Παγκύπρια Συντονιστική Επιτροπή Μαθητών], για «καταδίκη του ψευδοκράτους.» Η επίθεση είχε εμφανώς ρατσιστικό, εθνικιστικό και σεξιστικό χαρακτήρα και περιλάμβανε άσκηση σωματικής και φραστικής βίας, απειλές ως προς τη σωματική τους ακεραιότητα, εξευτελισμό της προσωπικότητάς τους, απειλή της υγείας τους, εξύβριση και εκφοβισμό.

Πιο κάτω παραθέτω κείμενο που η κόρη μου έγραψε σχετικά: Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Πρόσφατα παρακολούθησα την ταινία του Ηλία Δημητρίου «Γράμματα χωρίς παραλήπτη», μια παραγωγή τού ΕΛΙΑ με βάση το βιβλίο της Αγάπης Μολυβιάτη-Βενέζη «Το Χρονικό των Δέκα Ημερών» γυρισμένη με πρωτοβουλία και επιμέλεια της Ειρήνης Σαρίογλου-Scott. Η ταινία (και το βιβλίο) διηγείται τη συγκινητική ιστορία του Κεμαλεττίν, ενός νεαρού Τούρκου στρατιώτη αγνώστων λοιπών στοιχείων, ο οποίος, τις άγριες μέρες του Αυγούστου και του Σεπτεμβρίου τού 22, πήρε τη νεαρή τότε Αγάπη υπό την προστασία του, αφού την μεταβάφτισε σε «Ζεχρά» από το όνομα της μικρότερης αδελφής του η οποία είχε σκοτωθεί από Έλληνες στρατιώτες, και προσπάθησε –χωρίς επιτυχία τελικά- να την βοηθήσει να απεγκλωβίσει τον αδελφό της Ηλία από τα «Τάγματα Εργασίας».

Στην ταινία εμφανίζονται διάφοροι που έχουν άλλοι πιο άμεση-βιωματική και άλλοι πιο έμμεση εμπλοκή με την ιστορία, οι οποίοι φυσικά μιλούν όλοι με τα καλύτερα λόγια για αυτή την οιονεί αδελφική «αγάπη δι’ αντιπροσώπου» που αναπτύχθηκε μεταξύ των δύο αυτών νέων και εξαίρουν πόσο οι «απλοί άνθρωποι» καμιά φορά «υπερβαίνουν» τις αντιπαλότητες και τις περιχαρακώσεις των επίσημων κρατικών πολιτικών.

Ακούγοντας όμως αυτούς τους επαίνους, κάτι δεν μου στεκόταν καλά. Ακολούθησα λίγο Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Εκατό περίπου χρόνια μετά τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, υπάρχει μία γωνιά στον κόσμο όπου το πνεύμα της παραμένει ακόμα ζωντανό:
η Κύπρος.

Η Κύπρος, ακόμα σήμερα, επισήμως είναι ένα κράτος στο οποίο συνυπάρχουν πληθυσμιακές ομάδες με διαφορετική εθνοτική καταγωγή, γλώσσα και θρησκεία, χωρίς καμία απ’ αυτές να θεωρείται «πλειονότητα». Η Κύπρος δεν έχει πλέον αυτοκρατορία, έχει όμως ακόμα μιλλέτ.

Σε όλες τις περιοχές των Βαλκανίων, από αρκετά νωρίς στον 20ό αιώνα στήθηκαν μαγαζάκια εθνικής καθαρότητας, τα οποία έκαναν συντεταγμένα και νοικοκυρεμένα τις σφαγές τους, τις εθνοκαθάρσεις τους, τις «εθελοντικές» και υποχρεωτικές ανταλλαγές πληθυσμών τους, δημιούργησαν το εθνικό τους αφήγημα που αποκλείει όλους τους άλλους και αποδεικνύει ότι εδώ «είμασταν πάντα εμείς» …

Στην Κύπρο τίποτε απ’ όλα αυτά δεν έγινε. Όχι ότι δεν επιχειρήθηκε, βέβαια· αλλά ποτέ Συνέχεια →

του Γρηγόρη Ιωάννου 

Θα ήταν καλύτερα να ήμουν εδώ για να μιλήσω για κάποιο άλλο θέμα αντί για το Κυπριακό. Όπως λέμε συχνά στη Κύπρο, «εμείς παλεύουμε για το δικαίωμα ζωής στη Κύπρο χωρίς κυπριακό πρόβλημα». Αλλά επειδή δεν το έχουμε κερδίσει ακόμα αυτό το δικαίωμα, οφείλουμε ως αριστεροί ακτιβιστές να ασχολούμαστε και να παρεμβαίνουμε στο κυπριακό για την προώθηση της υπόθεσης της ειρήνης.

Το Κυπριακό είναι ένα ζήτημα που πάει σχεδόν ένα αιώνα και έχει πολλές πτυχές και δεδομένα, κάποια από τα οποία είναι υπερβολικά γνωστά και κάποια υπερβολικά άγνωστα με αποτέλεσμα συχνά να δημιουργούνται στρεβλές εικόνες για το τι είναι το Κυπριακό και το πώς μπορεί να λυθεί. Το Κυπριακό δεν είναι πρόβλημα εισβολής και κατοχής –αυτή είναι μόνο μια από τις διαστάσεις του και όχι η κεντρική του. Το Κυπριακό είναι πρόβλημα διαμοιρασμού της εξουσίας μεταξύ των δυο κύριων κοινοτήτων που Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Διάλογος του οποίου υπήρξα αυτήκοος μάρτυς σήμερα το πρωί –εν γνώσει των συνομιλητών- από την τρίτη και τελευταία σειρά καθισμάτων στο Υπεραστικό Ταξί από Λευκωσία για Αεροδρόμιο Πάφου. Παραθέτω από μνήμης και κατά προσέγγιση.

(Ένας επιβάτης αδικαιολόγητα δεν εμφανίστηκε και φύγαμε χωρίς αυτόν).

ΑΛΛΟΣ ΕΠΙΒΑΤΗΣ (απευθυνόμενος στον ταξιτζή): Φίλε μου, οι χειρότεροι πελάτες οι Ελλαδίτες ένναι. Κι εμένα στις ξεναγήσεις μου έρχονται στο πούλμαν όλες οι φυλές του κόσμου, οι Ελλαδίτες είναι όλο ιδιοτροπίες, κάνουν παρατηρήσεις, έχουν άποψη για τα αρχαία, για το έναν, για το άλλον, γιατί τούτο έτσι, γιατί το άλλο αλλιώς … Έρχονται και Αμερικάνοι, και άλλοι, όλοι πολιτισμένοι. Εννιά η ώρα τούς λες ραντεβού, εννιά παρά Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Στο πλαίσιο της συζήτησης που διεξάγεται στην Κύπρο με αφορμή το πολλοστό «σχέδιο επίλυσης του Κυπριακού», αλλά και ειδικότερα την καθιέρωση εορτασμού της επετείου μιας συλλογής υπογραφών του 1950 μετά από πρόταση των νεοναζιστών στην ελληνοκυπριακή βουλή (την οποία ψήφισαν τα άλλα κόμματα εκτός του ΑΚΕΛ), υποστηρίχθηκε πρόσφατα σε ηλεκτρονική ανάρτηση ότι Ο εθνομηδενισμός γεννά εθνικισμό. Ανάλογες «ερμηνείες», με διαφορετικές διατυπώσεις και αφορμές, έχουν υποστηριχθεί στο παρελθόν και στην Ελλάδα για την άνοδο της Χρυσής Αυγής και για συναφή φαινόμενα.

Στο παρόν σημείωμα θα αποδείξω γιατί η απόδοση του εθνικισμού στον «εθνομηδενισμό» είναι μια εξήγηση τελείως εσφαλμένη και πρωθύστερη, χωρίς την παραμικρή ερμηνευτική αξία. Συνέχεια →