του Άκη Γαβριηλίδη

Το τραγούδι Τα νέα της Αλεξάνδρας, του Κώστα Γιαννίδη/ Γιάννη Κωνσταντινίδη, προσωπικά το είχα ακούσει για πρώτη (και μόνη) φορά από μία επανεκτέλεση με την «Αθηναϊκή Κομπανία», τη δεκαετία του 1980. Δεν μου είχε κάνει καμία ιδιαίτερη αισθητική ή άλλη εντύπωση. Μου είχε φανεί ψιλομέτριο, και τεχνικά κάπως αδέξιο όπως αναμένεται να είναι ένα ζεϊμπέκικο γραμμένο από κάποιον ο οποίος μέχρι τότε δεν είχε γράψει ποτέ στη ζωή του ζεϊμπέκικο αλλά ασχολιόταν με την κλασική και την ελαφρά μουσική.

Με σχετική έκπληξη είδα, εδώ και ένα-δυο χρόνια, το τραγούδι αυτό να επανέρχεται στην επικαιρότητα και να επενδύεται με ιδιαίτερη φόρτιση, τόση όση σίγουρα δεν είχε προκαλέσει την εποχή που πρωτοκυκλοφόρησε, ούτε οποιαδήποτε άλλη στιγμή ενδιαμέσως. Η αναζωπύρωση αυτή του ενδιαφέροντος οδήγησε και στη δημιουργία ακόμη μίας επανεκτέλεσης-δια(ανα)σκευής, την οποία οι δημιουργοί της ανέβασαν στο Youtube προσδιορίζοντάς την ακριβέστερα με τον αγγλικό όρο reclaim. Δεν πρόκειται Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Τον Μωρίς Μπαρρές ομολογώ ότι μέχρι τώρα τον ήξερα ουσιαστικά μόνο ως όνομα· ως το όνομα ενός λίγο περίεργου συγγραφέα που αποτέλεσε έναν από τους προπάτορες του εθνικισμού.

Διαβάζοντας το εξαιρετικό, και πλούσια τεκμηριωμένο, πρόσφατο βιβλίο που αφιέρωσε σε αυτόν –και, ιδίως, στην επίδρασή του- ο Παρασκευάς Ματάλας, έχει κανείς την ευκαιρία να μάθει ή/ και να συνειδητοποιήσει αρκετά αξιοπρόσεκτα πράγματα γι’ αυτόν. Τα οποία είναι δυνατό να αξιοποιηθούν περαιτέρω προς αρκετές κατευθύνσεις.

Τις κατευθύνσεις αυτές δεν σκοπεύω βέβαια, και ούτε είναι δυνατό, να εξαντλήσω σε αυτό το σημείωμα. Εδώ θα ακολουθήσω μόνο μία.

Πρώτα απ’ όλα, αυτό που συνειδητοποιεί κανείς από το βιβλίο είναι ότι ο Μπαρρές στην εποχή του υπήρξε κάτι σαν προφήτης, ή, καλύτερα, σαν αρχηγός σέκτας, σαν ιδρυτής και αρχιερέας μιας λατρείας.

Το βιβλίο, μέσα από μία ανάλυση της πλούσιας αλληλογραφίας του, ανιχνεύει την παγκόσμια απήχηση που είχε στην εποχή του ο γάλλος εθνικιστής συγγραφέας σε ανθρώπους από πολλές άλλες χώρες οι οποίες δεν είχαν εκ πρώτης όψεως καμία ιδιαίτερη σχέση με τη Γαλλία, ενώ κάποιες κατά καιρούς είχαν και αντιπαλότητα μαζί της. Εξ ου και το παράδοξο που επιλέγει ως τίτλο.

Οι ανταλλαγές αυτές, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, ξεκινούσαν με πρωτοβουλία των αλληλογράφων του. Άνθρωποι οι οποίοι μέχρι τότε του ήταν άγνωστοι, και μιλάμε πολλοί άνθρωποι, Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Το ποίημα «Θα ’ρθεί καιρός» της Κατερίνας Γώγου είναι ένα από εκείνα στα οποία βασίζεται η αμείωτη υστεροφημία της, αν κρίνουμε από το γεγονός ότι δημοσιεύεται και διακινείται ευρέως στα ΜΚΔ, συχνά διανθισμένο με καρδούλες και λουλουδάκια, κάθε φορά που είναι η επέτειος της γέννησης ή του θανάτου της, ή και χωρίς κάποια αφορμή.

Το ποίημα αυτό είναι διατυπωμένο ως μια απεύθυνση της ποιήτριας στην κόρη της. Φυσικά πρόκειται για επιτελεστική χειρονομία: η απεύθυνση αυτή είναι δημόσια –περιλαμβάνεται σε μια συλλογή που τυπώνεται σε βιβλίο και κυκλοφορεί. Άρα, αποδέκτης των λεγομένων είναι το κοινό, όχι στενά η κόρη.

Από αυτή την άποψη, η χειρονομία αυτή είναι συγκρίσιμη με την αντίστοιχη του Γιάννη Ρίτσου στο «Πρωινό άστρο», για την οποία είχα γράψει παλιότερα –ένα ποίημα επίσης με μεγάλη διασημότητα και Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Ένα πράγμα έχει πιάσει σωστά η Έλενα Ακρίτα στο σημείωμά της περί σεξισμού: πράγματι, στο ζήτημα αυτό έχει μπλέξει –δεν ξέρω ποιους άλλους περιλαμβάνει αυτό το «έχουμε», αλλά αυτή σίγουρα έχει- τα μπρόκολα με τις μπαλαντέζες. (Όχι ως προς τον ορισμό, διότι αυτόν τον δίνει ορθά. Στην εφαρμογή τού ορισμού είναι που τα θαλασσώνει).

Επίσης, και σε ένα άλλο έχει δίκιο: ότι υπάρχουν γυναίκες που είναι ηλίθιες και εμπαθείς.

(Φυσικά, όπως συμβαίνει πάντοτε σε τέτοιες περιπτώσεις, αυτό στο μυαλό της αφορά μόνο τις άλλες, όχι την ίδια. Αλλά αυτό εμάς δεν μας δεσμεύει).

Πράγματι λοιπόν, υπάρχουν γυναίκες που διακατέχονται από πάθη, και ιδίως, εν προκειμένω, από το πάθος του φθόνου, του ανταγωνισμού και της μνησικακίας. Το οποίο τις οδηγεί να κρίνουν αυστηρότερα τις (άλλες) γυναίκες. Και ειδικότερα, να καθιερώνουν γι’ αυτές ένα τεκμήριο ενοχής και να τις καλούν, με τον πιο φυσικό τρόπο του κόσμου, να Συνέχεια →

του Πέτερ Σέντυ

Το σύντομο άρθρο περί φετιχισμού που δημοσιεύει το 1927 ο Φρόιντ διαπερνάται από προβληματισμούς σχετικά με την όραση και την ορατότητα[1]. Έτσι, η πρώτη «περίπτωση» που αναφέρεται είναι εκείνη «ενός νέου άντρα ο οποίος είχε αναδείξει σε προϋπόθεση του φετίχ μια ορισμένη λάμψη πάνω στη μύτη, δηλαδή στα γερμανικά: Glanz auf der Nase. Πράγμα που η ανάλυση κατάφερε να αναμεταφράσει στην ξεχασμένη μητρική γλώσσα του ασθενούς, ήτοι τα αγγλικά, ως ένα «βλέμμα (glance) πάνω στη μύτη». Παρακάτω, μπορούμε να διαβάσουμε έναν μεταξύ των γραμμών διάλογο με τον Γάλλο ψυχίατρο Ρενέ Λαφόργκ για το θέμα του «σκοτισμού», ο οποίος δηλώνει τη δημιουργία ενός τυφλού σημείου στην όραση[2]. Αν λοιπόν το ορατό και το αόρατο είναι μοτίβα που επανέρχονται στο κείμενο, αυτό που εντούτοις πρέπει να συγκρατήσει την προσοχή μας είναι η σχεδόν κινηματογραφική περιγραφή που δίνει ο Φρόιντ για τη γένεση του φετίχ.

Αφού παρατηρήσει ο ίδιος ότι υπάρχει κίνδυνος να «απογοητεύσει» ορίζοντας το φετίχ Συνέχεια →

του Μπράντον Αμπροζίνο

Το ιατρικό λεξικό Dorland του 1901 όριζε την ετεροφυλοφιλία ως «ανώμαλη ή διεστραμμένη όρεξη προς το αντίθετο φύλο». Πάνω από δυο δεκαετίες αργότερα, το 1923, το λεξικό Merriam Webster την όριζε ομοίως ως «νοσηρό σεξουαλικό πάθος για ένα άτομο του αντίθετου φύλου». Μόλις το 1934 αξιώθηκε η ετεροφυλοφιλία το νόημα με το οποίο είμαστε εξοικειωμένοι σήμερα: «εκδήλωση σεξουαλικού πάθους για ένα άτομο του αντίθετου φύλου· ομαλή σεξουαλικότητα».

Όποτε το λέω αυτό σε κάποιους, αρνούνται κατηγορηματικά να το πιστέψουν. Δεν είναι δυνατόν! Σίγουρα, δεν συμφωνεί με την αίσθησή τους· την αίσθηση ότι η ετεροφυλοφιλία «ήταν πάντα εκεί».

Πριν λίγα χρόνια, κυκλοφόρησε ένα ερασιτεχνικό βίντεο, όπου ο δημιουργός ρωτούσε διάφορους Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Όταν, τον περασμένο Ιούνιο, σε ένα σύντομο σημείωμα γραμμένο εντός δέκα λεπτών, είχα υποστηρίξει ότι κάτι δεν πάει καλά με το ποίημα του Ρίτσου «Πρωινό άστρο», δεν είχα φανταστεί ότι μέσα σε λίγους μήνες θα είχα την πιο πανηγυρική επιβεβαίωση του ισχυρισμού μου: από τα κατά τεκμήριο πιο έγκυρα χείλη πληροφορηθήκαμε πρόσφατα ότι το ίδιο ακριβώς έκρινε και ο ποιητής, ο οποίος αφαίρεσε μόνος του τους επίμαχους στίχους –αυτούς οι οποίοι εύχονταν (;) στο κοριτσάκι να «παντρευτεί τον κόσμο» και «να γίνει ό,τι ζητάει η ευτυχία του κόσμου»- και δεν τους συμπεριέλαβε στις πολλές μεταγενέστερες εκδόσεις του ποιήματος.

Έτσι μας διαβεβαίωσε η ίδια η κόρη του ποιητή, Έρη Ρίτσου, με σχόλιό της στη δεύτερη σχετική ανάρτηση που είχα κάνει σχετικά.

Η πληροφορία αυτή καταρχάς επιλύει τελεσίδικα –υπέρ εμού- το ζήτημα της διαφοράς ανάμεσα Συνέχεια →

συνέντευξη του Χάιντς Βίσμανν[1]

Πώς ανακαλύψατε το πρώτο επεισόδιο του Star Wars;

Όταν βγήκε για πρώτη φορά στις αίθουσες, μετά από επίμονες συμβουλές κάποιων φίλων φιλοσόφων που είχαν βρει πλούσιο υλικό για σκέψη. Όσο για μένα, πρώτα απ’ όλα εντυπωσιάστηκα από την αντίθεση ανάμεσα στη σχετική απλότητα της υπόθεσης και την αξιοσημείωτη πολυπλοκότητα της εικονογράφησης. Σκέφτηκα ότι μας παρακινεί να αναρωτηθούμε για την παράδοξη εγγραφή του μύθου στη σύγχρονη κοινωνία.

Ποια είναι η αγαπημένη σας σκηνή;

Δεν θα πρωτοτυπήσω ιδιαίτερα: η τελική μάχη ανάμεσα στον Νταρκ Βέιντορ και τον Λιουκ Σκάιγουώκερ. Θα θέλαμε να ταχθούμε με την καλή πλευρά, την πλευρά του φωτεινού ξίφους, μόνο που αντιλαμβανόμαστε ότι το φως αυτό τρέφεται από κάτι πολύ σκοτεινό και ότι, ακόμα και αν ο γιος νικάει τον πατέρα, και οι δύο εμψυχώνονται από την ίδια δύναμη, η οποία εν τέλει σταθεροποιείται ως καθαρή βία. Σε αυτή την κομβική σκηνή, όπου ανακαλύπτουμε ότι υπάρχει ισοδυναμία ανάμεσα στη δύναμη του γιου και εκείνη του πατέρα, αγγίζουμε μία από τις πιο κρίσιμες πτυχές του προβληματισμού πάνω στο Καλό και το Κακό, που στοιχειώνει τη θρησκευτική σκέψη μέχρι και στις ψυχαναλυτικές της προεκτάσεις. Αλλά καθώς μου αρέσει και η πλάκα, απόλαυσα επίσης τις σκηνές Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Το 1952, η «τραγουδίστρια της νίκης» Σοφία Βέμπο ηχογράφησε το τραγούδι «Το χαστούκι», γραμμένο από το στιχουργικό δίδυμο Γιαννακόπουλου – Τραϊφόρου. Εκ των οποίων ο δεύτερος ήταν επί δεκαετίες σύζυγός της και εταίρος της σε μια ενσάρκωση του ετεροκανονιστικού και ελληνοκανονιστικού ζευγαριού «στη ζωή και στην τέχνη». Στους στίχους αυτούς μιλά μια ταλαιπωρημένη γυναίκα και καλεί έναν άντρα να της δώσει το εν λόγω «χαστούκι». Όπως και η Άντζελα Δημητρίου στη γνωστή διαφήμιση πολυκαταστήματος παιχνιδιών.

Από το τραγούδι εκείνο δεν φάνηκε να πολυενοχλήθηκε κανείς. Πάντως δεν ζητήθηκε ποτέ η απόσυρσή του.

Ως ένα βαθμό, πιθανολογώ ότι με βάση τις βιογραφικές λεπτομέρειες των συντελεστών του, οι οποίες ήταν γνωστές σε όλους, το τραγούδι διαβάστηκε ως μία μελοδραματική υπερβολή και όχι ως ενθάρρυνση για σωματική βιαιοπραγία στην πραγματική ζωή. Εξάλλου, στην ίδια τη διατύπωση η Συνέχεια →