του Άκη Γαβριηλίδη

Εμμένοντας στη αγκύρωσή του πάνω στο μεταξικό παραμύθι της τρισχιλιετούς ενότητας και του ελληνοχριστιανισμού με μια εμμονή που έχει τα χαρακτηριστικά της διαστροφής («ξέρω ότι δεν είναι αλήθεια αλλά μου δίνει νόημα και απόλαυση και γι’ αυτό το συνεχίζω»), το ελληνικό κράτος παράγει διαρκώς και νέες παραλλαγές αυτής της μυθοπλασίας, βρίσκοντας πεδίον δόξης λαμπρό και στα νέα ηλεκτρονικά (πολυ)μέσα. Και, δι’ αυτών, παράγει κάθε φορά νέα μαργαριτάρια και νέες μεταμοντέρνες παραλλαγές της αισθητικής της δικτατορίας.

Το τελευταίο εξ αυτών ήταν μία επικαιροποίηση της ημέρας της πολεμικής αρετής των Ελλήνων, η οποία εορτάσθηκε χθες 21 Νοεμβρίου, ημέρα των Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Στην ιστορικοπολιτική μας φαντασία, η λέξη «έξοδος» είναι ανεξίτηλα κωδικοποιημένη από τις αφηγήσεις της αθεράπευτης νεκροφιλίας του ριζοσπαστικού πατριωτισμού (πρβλ. «έξοδος του Μεσολογγίου» κ.λπ.) με το νόημα μίας ηρωικής θυσίας, μιας κίνησης απελπισίας που ακολουθεί έναν (αυτο)εγκλεισμό ή μία πολιορκία και που αναπόφευκτα οδηγεί σε μαρτυρικό θάνατο.

Η ίδια αυτή ελληνική λέξη, όμως, στο σύγχρονο διεθνές λεξιλόγιο της πολιτικής σκέψης και πρακτικής, και ειδικά στην ιταλική της εκδοχή[1], δηλώνει κάτι τελείως διαφορετικό, έως αντίθετο: δηλώνει την απενεργοποίηση της λογικής των στρατοπέδων, (δεν γράφω των δύο στρατοπέδων διότι αυτό είναι πλεονασμός: η στρατοπεδική λογική είναι πάντα δυική), την ακολούθηση μιας γραμμής φυγής, την πρακτική εκείνου που αναχωρεί –ή που δεν προσέρχεται.

Αυτή η έξοδος είναι που έριξε τη δικτατορία των συνταγματαρχών στην Ελλάδα το 1974.

Με αυτή την έννοια, τη χούντα, ναι, την έριξε το Πολυτεχνείο. Όπου βέβαια ως Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Η δράση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και του Δημοκρατικού Στρατού περιγράφεται συχνά ως μια απόπειρα των σκληροπυρηνικών στοιχείων της αριστεράς να κατακτήσουν την εξουσία και να εκδιώξουν τη μοναρχία, με σκοπό την υιοθέτηση ενός σύγχρονου λαϊκοδημοκρατικού μοντέλου. Συχνά χρησιμοποιείται συναφώς ο κωδικός όρος «κόκκινη βία».

Υπήρχε όμως εναλλακτική διαδρομή; και ποια θα ήταν αυτή; Μια πειστική αντίληψη διαβλέπει στην αδυναμία των πολιτικών ελίτ και των Άγγλων να λειτουργήσουν δημοκρατικά και συναινετικά στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’40 το βασικό αίτιο της ένοπλης σύγκρουσης. Στη λογική αυτή, ο ομαλός εκδημοκρατισμός ήταν ανέφικτος την εποχή εκείνη για μια σειρά λόγων και, επομένως, η ένοπλη δράση ήταν αναπόφευκτη, αλλά επίσης συνιστούσε εκ των πραγμάτων τον πιο πιθανό δρόμο προς τη δημοκρατία.

Ένα από τα πιο απλά ζητήματα που σχετίζονται με την ερμηνεία και την αποτίμηση της δράσης του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ είναι το θέμα της λαϊκής αποδοχής της. Υπάρχουν ασφαλείς δείκτες για να μετρηθεί, και όλοι οι αντικειμενικοί ή υποκειμενικοί παρατηρητές της εποχής κάνουν λόγο για μια βαθιά και ευρεία αποδοχή. Πράγματι, η περίοδος της Συνέχεια →