Πολιτική,Ψυχανάλυση,αποικιοκρατία,επιστημολογία

H κληρονομιά του κορυφαίου Έλληνα πεομέτρη: πούτσες μπλε

του Άκη Γαβριηλίδη

Τα ελληνικά ΜΜΕ δεν παύουν να μας εκπλήσσουν –ή τουλάχιστο να εκπλήσσουν εμένα- με τις μετά θάνατον βαθμολογήσεις τους.

Αυτή τη φορά, σε αντίθεση με την Μαλβίνα Κάραλη, δεν χρειάστηκε να περιμένουν 20 χρόνια: την ίδια μέρα του θανάτου του (δεν ξέρω μήπως το είχα κάνει και από πιο πριν) έσπευσαν να ανακηρύξουν τον Ματθαίο Γιωσαφάτ «κορυφαίο Έλληνα ψυχαναλυτή».

Η απόφανση αυτή φυσικά είναι εσφαλμένη. Από τους τρεις χαρακτηρισμούς, μόνο ο δεύτερος ευσταθεί. Ο Ματθαίος Γιωσαφάτ ήταν πράγματι Έλληνας. Δεν ήταν όμως ο κορυφαίος ψυχαναλυτής. Πρώτον διότι κανείς ψυχαναλυτής δεν είναι «κορυφαίος», ο ίδιος ο χαρακτηρισμός δεν έχει νόημα –δεν υπάρχει κάποια βαθμολογία ψυχαναλυτών κατά την οποία κάποιοι να βρίσκονται στη κορυφή και κάποιοι στην ουρά.

Δεύτερον, διότι δεν ήταν ψυχαναλυτής.

Δεν παραγνωρίζω ότι το να διεκδικείς τη γνησιότητα και την πιστότητα σε μια πρακτική είναι Συνέχεια

Κλασσικό
Διεθνείς σχέσεις,Πολιτική

Πώς τα Βαλκάνια έλυσαν ένα βαλκανικό πρόβλημα

της Κατερίνα Κολόζοβα

 

Η διαμάχη για το όνομα της Μακεδονίας σερνόταν για τρεις δεκαετίες περίπου, και είχε γίνει η πιο μακροχρόνια διαμάχη αυτού του είδους στην πρόσφατη ιστορία. Σε έναν απληροφόρητο παρατηρητή, μπορεί να φαινόταν μια απλή παραξενιά: η Ελλάδα ισχυριζόταν με επιμονή ότι η ονομασία της νεοδημιούργητης χώρας αποτελούσε απειλή, ενώ η Μακεδονία (ή ΠΓΔΜ, όπως ήταν υποχρεωμένη να ονομάζεται) ήταν εξίσου ανένδοτη στο να διατηρήσει το όνομά της.

Όπως κι αν το δούμε, το ότι η Μακεδονία ήταν το όνομα μιας χώρας και ταυτόχρονα μιας περιοχής στην Ελλάδα δεν ακουγόταν ως σοβαρή απειλή για την ασφάλεια ή την εδαφική ακεραιότητα κανενός. Το ζήτημα απορριπτόταν με συγκατάβαση ως προϊόν της Συνέχεια

Κλασσικό
Ελληνική κρίση,Πολιτική

«Η πολιτική δεν ήταν ποτέ ζήτημα αξιών» (συνέντευξη στο Unfollow)

Μια συζήτηση για την πολιτική και το πολιτικό ανάμεσα στον Άκη Γαβριηλίδη, την Ελισάβετ Κυρτσόγλου και τον Αυγουστίνο Ζενάκο, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό  Unfollow (τεύχος Δεκεμβρίου 2017)

 

Ε.Κ.: Θεωρείς ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ πρόδωσε τα οράματα της Αριστεράς;

Α.Γ.: Όχι.

Προσωπικά, εδώ και πολύ καιρό, από τότε που το ενδεχόμενο μιας κυβέρνησης με κορμό την αριστερά ανήκε στο χώρο της επιστημονικής φαντασίας, απέφευγα με προσοχή να μιλάω με όρους «οράματος» και «πιστότητας». Δεν ήταν κάποια δική μου προσωπική προτίμηση: θεωρούσα πάντα ότι το πλήθος δεν σκέφτεται και δεν ενεργεί με βάση αυτές τις έννοιες στην πολιτική, έστω και αν μερικές φορές χρησιμοποιεί τις λέξεις.

Ακόμη περισσότερο, σε μια σειρά άρθρων και δημόσιων παρεμβάσεων λίγο πριν και λίγο μετά την εκλογική άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ, είχα αναπτύξει αυτή την ιδέα ενόψει της Συνέχεια

Κλασσικό
Διεθνείς σχέσεις,Εθνικισμός

Θύμωσε ο Κοτζιάς και δάγκασε τ’ αρχίδια του

του Άκη Γαβριηλίδη

Σύμφωνα με το ηλεκτρονικό λεξικό slang.gr, η έκφραση «θύμωσε ο αγάς και δάγκασε τ’ αρχίδια του»

Λέγεται για ατυχή αντίδραση, δήθεν επιθετική, που στην πραγματικότητα αποβαίνει βλαπτική για τον αντιδρώντα. Λεονταρισμός από ανίσχυρο που δεν έχει ορθή αντίληψη της μειονεκτικής του θέσης. Στην επιθυμία του να βλάψει τον άλλο, ενεργεί άστοχα και βλάπτει περισσότερο (ή μοναχά) τον εαυτό του. Αυτογκόλ. Τσαμπουκάς αυτοκαταστροφικός και αποτυχημένος.

Δεν μπορώ να φανταστώ καλύτερη περιγραφή για τη χθεσινή απόφαση του πρωθυπουργού και του υπουργού εξωτερικών της Ελλάδας να μην παραστούν στη Σύνοδο για την καταπολέμηση του βίαιου εξτρεμισμού, που διοργάνωνε η κυβέρνηση των ΗΠΑ στο περιθώριο της Γενικής Συνέχεια

Κλασσικό
Επιτελεστικότητα,Μετακίνηση,Πολιτική,ανθρωπολογία

(ΠΩΣ) ΝΑ ΔΙΑΛΕΞΟΥΜΕ ΦΥΛΑΡΧΟ;

του Άκη Γαβριηλίδη

Στο βιβλίο του για την «Τέχνη του να μην κυβερνάσαι», απ’ το οποίο δημοσιεύσαμε παλιότερα μεταφρασμένο απόσπασμα και το οποίο θυμηθήκαμε ξανά στο τελευταίο σημείωμα, ο Τζέιμς Σκοτ αναφέρεται στο ζήτημα των φυλών (με την έννοια του tribe, όχι του race). Λέει λοιπόν ότι δεν πρέπει να παρασυρόμαστε από μια εξελικτιστική αφήγηση κατά την οποία οι άνθρωποι στην αρχή σχημάτιζαν οικογένειες, μετά οικισμούς/ χωριά, μετά φυλές, μετά πόλεις, και στο τέλος ήρθε η αστική κοινωνία και το κράτος που είναι το επιστέγασμα και η τελειότερη μορφή συνύπαρξης. Στην ουσία, οι φυλές δεν είναι πρόπλασμα του κράτους, αλλά δημιούργημά του∙ έρχονται μετά το κράτος. Όλα τα κράτη, προνεωτερικά, αποικιακά και μετα-αποικιακά, ενδιαφέρονταν προ πάντων να έχουν απέναντί τους έναν ταξινομημένο και διαφανή λαό, χωρίς σκοτεινά σημεία. Χαμένα μπρος στην φαινομενικά άναρχη και ανυπέρβλητη πολυμορφία των κοινωνιών της ΝΑ Ασίας, οι αποικιοκράτες, και οι ανθρωπολόγοι τους, αποφάσισαν να την κατατμήσουν λίγο-πολύ με το έτσι θέλω: πήραν αυθαίρετα διάφορα πληθυσμιακά και οικιστικά σύνολα, των οποίων τα μέλη δεν είχαν ποτέ απόλυτη ομοιογένεια μεταξύ τους ή απόλυτη ετερογένεια προς τους κατοίκους των διπλανών χωριών, και τα «διόρισαν» φυλή τάδε, φυλή δείνα κ.ο.κ. Κυρίως όμως, όρισαν έναν «φύλαρχο», έναν ηγέτη για κάθε φυλή, ο οποίος να είναι υπόλογος γι’ αυτήν και να λειτουργεί ως ενδιάμεσος μεταξύ της κεντρικής/ αποικιακής εξουσίας και των ανθρώπων.

Γιατί τα αναφέρω όλα αυτά; Διότι, μια που όλοι λένε ότι «γίναμε αποικία», σκέφτηκα να πάρω το χαρακτηρισμό αυτό στα σοβαρά και να διερευνήσω μέχρι πού μπορεί να πάει, πόσο μπορεί να μας βοηθήσει να προσανατολιστούμε αναλυτικά και πολιτικά.

Το συμπέρασμα είναι: μέχρι αρκετά μακριά, πιστέψτε με.

Καταρχάς, όσον αφορά το πρώτο. Σε όλους έκανε εντύπωση η αδιαλλαξία και η απολυτότητα με την οποία ο Σόιμπλε (χρησιμοποιώ το όνομα αυτό συμβατικά, ως μία προσωποποιημένη συμπύκνωση Συνέχεια

Κλασσικό
Ελληνική κρίση,Ηθική,Πλήθος,Πολιτική

Εμείς χειραγωγήσαμε τον ΣΥΡΙΖΑ

των Άκη Γαβριηλίδη – Σοφίας Λαλοπούλου

Σε προηγούμενο σημείωμα είχαμε εξηγήσει γιατί είναι απρόσφορο να προσπαθούμε να κατανοήσουμε την πολιτική, και ακόμα περισσότερο την πολιτική των τελευταίων χρόνων στην Ελλάδα, με βάση ένα μοντέλο αντλημένο από τη νομική τεχνική –ή την τεχνική σκέτα. Ένα μοντέλο κατά το οποίο ένα μέρος υπόσχεται κάτι, ένα άλλο δέχεται την πρόταση και τότε συνάπτεται συμβόλαιο μεταξύ των μερών· εν συνεχεία το πρώτο συμβαλλόμενο μέρος οφείλει να εφαρμόσει τα υπεσχημένα, και από την πιστότητα της εφαρμογής θα κριθεί η επιτυχία ή η αποτυχία του.

Στο παρόν σημείωμα θα επιχειρήσουμε να εξηγήσουμε, με θετικό τρόπο, ποια εικόνα θα ήταν προσφορότερη.

ΑΞΙΩΜΑ 1:

Η πολιτική δεν συνίσταται σε δηλώσεις βουλήσεων, αλλά σε συναντήσεις δυνάμεων. Τις δυνάμεις όμως αυτές δεν πρέπει να τις φανταστούμε σαν Συνέχεια

Κλασσικό
Αυτονομία,Μετακίνηση

Πώς ο ΣΥΡΙΖΑ ανέτρεψε το καθεστώς (των συνόρων) στην ΕΕ

του Άκη Γαβριηλίδη

Προχθές, σε ημιεπίσημο σάιτ του ΣΥΡΙΖΑ, αναρτήθηκε τοποθέτηση «πηγών» του κόμματος με τον τίτλο «Αυτά κάναμε για το προσφυγικό, τώρα αποδίδουν καρπούς».

Όπως φαίνεται και από τον τίτλο, το κείμενο είναι συνταγμένο στην άχαρη γλώσσα της εκλογικής λογιστικής: αξιοποιήσαμε τόσα κονδύλια, κάναμε αυτά, οι άλλοι δεν τα κάνανε ή δεν θα τα κάνουνε, είμαστε καλύτεροι, ψηφίστε μας.

Αυτό από μόνο του δεν αποτελεί ιδιαίτερο πρόβλημα, ούτε έκπληξη. Η δουλειά των κομμάτων, και των «πηγών» τους, αυτή είναι, ιδίως σε περιόδους εκλογών. Και συνήθως είναι όντως άχαρη και πεζή. Ας κάνουν αυτοί τη δουλειά τους, και εμείς τη δική μας.

Κάτι λοιπόν που αντιθέτως αποτελεί πρόβλημα είναι ότι αυτή η αυτοεπαινετική εκλογική απαρίθμηση, ενώ προορίζεται να αναδείξει τα διάφορα καλά που έφερε η πολιτεία της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, παραλείπει το κυριότερο.

Το παραλείπει βέβαια διότι, προφανώς, για τις «πηγές» αυτές (ή για το ακροατήριο που επιδιώκουν να πείσουν –πράγμα που είναι ουσιαστικά το ίδιο), αυτό το κυριότερο είναι πιθανότερο μάλλον να τρομάξει και να απωθήσει, παρά να φέρει ψήφους.

Γι’ αυτό ακριβώς είναι δική μας δουλειά να το αναδείξουμε.

Και αυτό είναι ότι η διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, (όχι φυσικά από μόνη της, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες), συντέλεσε στην ανατροπή του καθεστώτος των συνόρων στην ΕΕ, ενός καθεστώτος που ίσχυε ακλόνητο τα τελευταία 20 τουλάχιστον χρόνια, και αυτές τις μέρες καταρρέει Συνέχεια

Κλασσικό
Ελληνική κρίση,Πολιτική

Ήταν τελικά ο Τσίπρας ένας «λαϊκιστής» που «αθέτησε τις υποσχέσεις του»;

του Άκη Γαβριηλίδη

Μία πολύ διαδεδομένη αφήγηση για τις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα, την οποία διακινούν με εμφανή απόλαυση και αίσθηση ανωτερότητας διάφοροι σχολιαστές από τα δεξιά και από τα αριστερά, είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ αποτέλεσε και αποτελεί το «νέο ΠΑΣΟΚ», διότι ακολουθεί και αυτός την ίδια πορεία που διήνυσε εκείνο: κατέκτησε την εμπιστοσύνη του λαού με έναν ριζοσπαστικό λόγο που «χάιδευε αυτιά» και «μοίραζε υποσχέσεις», αλλά μόλις ανήλθε στην εξουσία άσκησε μία πολύ λιγότερο ριζοσπαστική πολιτική και δεν εκπλήρωσε τις υποσχέσεις αυτές. Οι ίδιοι σχολιαστές σπεύδουν να διαγνώσουν, με εμφανή λύπη και σιωπηρή χαιρεκακία (ή το αντίστροφο), ότι εξ αυτού του λόγου έχει ήδη φτάσει, ή πρόκειται σύντομα να φτάσει, το «τέλος του ΣΥΡΙΖΑ».

Φυσικά όλα τα πράγματα, μεταξύ αυτών και οι κομματικοί σχηματισμοί, δεν είναι αιώνια. Νωρίτερα ή αργότερα, κάποια στιγμή παύουν να υπάρχουν. Ωστόσο, ο συγκεκριμένος συλλογισμός έχει μία τουλάχιστον εμφανή ανακολουθία:

το ΠΑΣΟΚ πράγματι σημείωσε εντυπωσιακή άνοδο των ποσοστών του στα τέλη της δεκαετίας του 70 και σχημάτισε κυβέρνηση το 1981. Ωστόσο, Συνέχεια

Κλασσικό
Ελληνική κρίση,Πολιτική

Ο «αντιευρωπαϊσμός» και το φάντασμα του Κύρκου

του Άκη Γαβριηλίδη

 

Είναι γενική διαπίστωση ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της 5ης Ιουλίου υπήρξε μία στρατηγική ήττα για το χώρο του «ακραίου κέντρου», δηλαδή για τον πολιτικό και ιδεολογικό χώρο του αντι-αντιμνημονίου. Όπως προκύπτει από αρκετές αναρτήσεις που έχουν γίνει μέχρι τώρα σε αυτό εδώ το μπλογκ, με τον όρο αυτό νοούμε ένα σύνολο από εκπροσώπους των υποτιθέμενων ακαδημαϊκών ή/ και δημοσιογραφικών «ελίτ» που άρχισε να συγκροτεί την ενότητά του την περίοδο των Αγανακτισμένων μέσα από την κριτική της «βίας» και του «ανορθολογισμού» που υποτίθεται ότι χαρακτήριζαν τις κινητοποιήσεις της ελληνικής κοινωνίας, (και την ίδια την ελληνική κοινωνία συνολικά), και εν συνεχεία μέσα από την αντιπολίτευση προς τον ΣΥΡΙΖΑ ήδη πριν αυτός γίνει κυβέρνηση.

Ισχυρίζομαι ότι η αποτυχία αυτή δεν είναι μόνο πολιτική, αλλά και αναλυτική. Αυτό που αποδείχθηκε ανεπαρκές δεν είναι μόνο μία τακτική, αλλά τα ίδια τα εργαλεία μέσα από τα οποία ο χώρος αυτός σκεφτόταν και οργάνωνε την πραγματικότητα στο μυαλό του.

Αυτό θα μπορούσαμε να το εκφράσουμε και ως εξής: τη στιγμή που κατηγορούσαν τους αντιπάλους τους (τους «αντιευρωπαϊστές», όπως τους ονόμαζαν) για «δογματικές αγκυλώσεις» και «εμμονές», οι ακροκεντρώοι δημοσιολογούντες ασκούσαν οι ίδιοι πολιτική με βάση μόνο την ιδεολογία, και μάλιστα μια υπερ-ιδεολογικοποιημένη και εξιδανικευμένη εκδοχή για το τι είναι η «Ευρώπη».

Στο σημείο αυτό, είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε ότι μεγάλο μέρος των ακροκεντρώων-ευρωπαϊστών, στα νιάτα τους, τις δεκαετίες του 70 και του 80, υπήρξαν μέλη τού ΚΚΕ Εσωτερικού. Ένα Συνέχεια

Κλασσικό
Ελληνική κρίση,Πολιτική,Χρέος

Grentry: ένα ρήγμα στην κυριαρχία του χρηματιστικού κεφαλαίου στην Ευρώπη

της συλλογικότητας connessioniprecarie

Τo τεχνικό δεδομένο είναι απλό: οι λεγόμενοι «θεσμοί» (το νέο όνομα που η ελληνική κυβέρνηση επέτυχε να δοθεί στην Τρόικα) έχουν πολύ περισσότερα να χάσουν απ’ ό,τι η Ελλάδα. Στις σημαντικότερες οικονομικές εφημερίδες, η αλήθεια αυτή λέγεται πλέον ξεκάθαρα και όχι μόνο μέσα απ’ τις γραμμές: σε περίπτωση ελληνικού default, και ακόμη περισσότερο σε περίπτωση Grexit, περισσότερα θα είχαν να χάσουν οι χώρες που είναι οι πιο εκτεθειμένες, ιδίως η Γαλλία και η Γερμανία, και οι άλλοι πιστωτές. Έτσι, πρόσφατα ο Βόλφγκανγκ Μούνχάου έγραψε χωρίς κανένα έλεος ότι, αν αυτό συμβεί, η Άνγκελα Μέρκελ και ο Φρανσουά Ολάντ «θα περάσουν στην ιστορία ως οι μεγαλύτεροι losers στην χρηματοπιστωτική ιστορία». Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ΕΜΣ) είναι όντως ένα κλουβί για τις χώρες που συνάπτουν και δέχονται δάνεια, αλλά είναι επίσης και ένας μηχανισμός μέσω του οποίου το πρόβλημα του απαιτητού των ώριμων πιστώσεων επιστρέφει αναπόφευκτα πάνω στο κεφάλι των πιστωτριών χωρών. Η χρεωκοπία των πρώτων είναι ένα οικονομικό πρόβλημα και για τις δεύτερες –ιδίως γι’ αυτές. Το άρθρο δημοσιεύτηκε στους Financial Times και μεταφράστηκε στην Sole24ore∙ άρα, μπορούσαν να το διαβάσουν ακόμα και εκείνοι οι Ιταλοί σχολιαστές, αναλυτές και πολιτικοί οι οποίοι συνεχίζουν να επαναλαμβάνουν σαν «μάντρα» τον τελείως αβάσιμο ισχυρισμό ότι στο επίκεντρο της διαμάχης βρίσκονται «τα λεφτά μας», ή –παραλλαγή στο ίδιο θέμα- η «αξιοπιστία» της Ελλάδας. Ο οικονομολόγος Χανς-Βέρνερ Ζινν, μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του γερμανικού υπουργείου οικονομικών, παρατήρησε επίσης ότι ένα άλλο «μάντρα», αυτό της «φυγής των ιδιωτικών κεφαλαίων» από την Ελλάδα προς άλλες χώρες, θα έπρεπε να ανησυχεί εξίσου –και ίσως περισσότερο- αυτές τις άλλες χώρες, παρά την Ελλάδα. Το σύστημα TARGET2, το οποίο ρυθμίζει τη μεταβίβαση τίτλων και κεφαλαίων μεταξύ των ευρωπαϊκών ιδιωτικών τραπεζών μέσω μιας πολύπλοκης τριγωνοποίησης μεταξύ των κεντρικών τραπεζών των εμπλεκόμενων χωρών και της ΕΚΤ, στην ουσία επιβάλλει μια δημοσιοποίηση των ιδιωτικών δανείων από τις κεντρικές τράπεζες. Για να το πούμε απλά: η μεταφορά ιδιωτικών κεφαλαίων από μία ελληνική ιδιωτική τράπεζα σε μία γερμανική ιδιωτική τράπεζα συντελείται μέσω χρέωσης της ελληνικής κεντρικής τράπεζας στην ΕΚΤ, η οποία με τη σειρά της χορηγεί τις πιστώσεις TARGET2 στην γερμανική κεντρική τράπεζα. Η προειδοποίηση του Ζινν εξηγείται λοιπόν σε αυτό το πλαίσιο: η υποτιθέμενη «φυγή κεφαλαίων» από τις ιδιωτικές ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να προκαλεί ανησυχία ιδίως στις χώρες όπου πηγαίνουν τα κεφάλαια αυτά, διότι αποτελεί έναν τρόπο με τον οποίο οι Έλληνες πολίτες προστατεύουν τις αποταμιεύσεις τους μετακυλίοντας το βάρος μιας πιθανής αθέτησης πληρωμών στις κεντρικές τράπεζες των άλλων χωρών και στην ΕΚΤ. Συνέχεια

Κλασσικό