του Άκη Γαβριηλίδη

ο Φουκώ τονίζει ότι ούτε η δομή ούτε ο σκοπός ενός λόγου αρκούν για να εντοπίσουμε αν είναι παρρησιαστικός, ότι η παρρησία είναι «ένας τρόπος να λέγεται η αλήθεια». Η ιδιαιτερότητα αυτού του τρόπου μπορεί να έρθει στο φως μόνο με την εστίαση στο υποκείμενο του λόγου, κάτι που σημαίνει επίσης στη σχέση του με αυτόν στον οποίο απευθύνεται, στις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η αληθολογία στον ακροατή και, κατ’ επέκταση, στις συνέπειές της για τον ίδιο τον ομιλητή. Η αλήθεια που λέγεται είναι μια αλήθεια που μπορεί να πληγώσει ή να εξεγείρει τον ακροατή, να προκαλέσει το θυμό ή ακόμη και την έχθρα του. Η παρρησία συνίσταται επομένως στην ανάληψη μιας διακινδύνευσης που κυμαίνεται από την καταστροφή της σχέσης με αυτόν στον οποίο απευθύνεται ο λόγος μέχρι τον θάνατο του ίδιου του ομιλητή. (…) Η παρρησία συνεπώς είναι μια πράξη θάρρους. Ωστόσο υπάρχει ή, μάλλον θα πρέπει να υπάρχει θάρρος και από την πλευρά του ακροατή: το θάρρος να ακούσει την αλήθεια και να είναι έτοιμος «να τη δεχτεί».

Ιακώβου (2019), σ. 176

Λίγους μήνες πριν τη δολοφονία του Ζακ, στις 19 Μαΐου 2018, είχε σημειωθεί στη Θεσσαλονίκη ακόμη ένα περιστατικό σωματικής βίας με ρατσιστικά/ ανδροκρατικά χαρακτηριστικά: τη μέρα εκείνη, («επέτειο της ποντιακής γενοκτονίας»), οργανωμένη ομάδα παρακρατικών, υπό την ανοχή –ή την εκ των υστέρων λεκτική απλώς διαφοροποίηση- του μεγαλύτερου μέρους του λεγόμενου «οργανωμένου ποντιακού χώρου», επιτέθηκε εναντίον του τότε δημάρχου Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη και τον ξυλοκόπησε (Γαβριηλίδης 2018β).

της Aβάιβα Ουίττενμπεργκ-Κοξ

Ψάχνετε για παραδείγματα πραγματικής ηγεσίας σε μια κατάσταση κρίσης; Από την Ισλανδία ως την Ταϊβάν και από τη Γερμανία ως τη Νέα Ζηλανδία, οι γυναίκες βγαίνουν μπροστά για να δείξουν στον κόσμο πώς να διαχειριστεί έναν σοβαρό πονοκέφαλο που βρήκε την ανθρώπινη οικογένειά μας. Αν προσθέσουμε τη Φινλανδία, την Ισλανδία και τη Δανία, η πανδημία αυτή αποκαλύπτει ότι οι γυναίκες έχουν ό,τι χρειάζεται όταν η θερμοκρασία ανεβαίνει στα ανώτατα διαμερίσματα της εξουσίας. Πολλοί θα πουν ότι πρόκειται για μικρές χώρες, νησιά ή άλλες εξαιρέσεις. Αλλά η Γερμανία είναι μεγάλη και έχει ηγετική θέση, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο είναι νησί αλλά έχει πολύ διαφορετικά αποτελέσματα.

Αυτές οι ηγέτιδες μας δίνουν έναν ελκυστικό εναλλακτικό τρόπο άσκησης εξουσίας. Τι Συνέχεια →

της Σάρα Χαλίλ

Καθώς οι εικόνες και τα βίντεο από τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις του Λιβάνου κατακλύζουν τις πλατφόρμες των κοινωνικών μέσων, κάποια ΜΜΕ και επιφανείς προσωπικότητες του αραβικού κόσμου υφίστανται κριτικές για το ότι αντικειμενοποιούν τις διαδηλώτριες αυτού του κινήματος.

Δημόσια άρθρα και σχόλια σε κορυφαίες ημερήσιες εφημερίδες, αλλά και πρωταγωνιστές της αραβικής πολιτικής ελίτ, έχουν διατυπώσει κρίσεις για την εμφάνιση των γυναικών που συμμετέχουν στις διαμαρτυρίες. Ένα κύμα καταδίκης χαρακτήρισε αυτές τις κρίσεις σεξιστικές και δηλωτικές των έμφυλων ανισοτήτων στην περιοχή.

Την Τρίτη, η σαουδαραβική εφημερίδα Okaz κάλυψε τα γεγονότα στο κεντρικό της άρθρο με τον τίτλο «Λιβανέζες κούκλες: Όλες οι όμορφες γυναίκες είναι επαναστάτριες».

Το ίδιο το άρθρο ήταν ουσιαστικά ένα μοντάζ με φωτογραφίες από τις διαδηλώτριες που Συνέχεια →

Συλλογικό κείμενο

Τις τελευταίες μέρες παρακολουθούμε με συγκίνηση και οργή τις εξελίξεις σχετικά με τον βίαιο, αδόκητο και άδικο θάνατο του Ζακ Κωστόπουλου στο κέντρο της Αθήνας.

Οι ρατσιστικές και ομοφοβικές θέσεις, οι ακραία προσβλητικές για τη μνήμη του νεκρού απόψεις που διατυπώθηκαν από συμπολίτες μας δημόσια, καθώς και η αρχική τουλάχιστον παραπληροφόρηση και αντιδεοντολογική κάλυψη των γεγονότων από κάποια ΜΜΕ, πρέπει να γίνουν για μια ακόμα φορά αντικείμενο καταδίκης. Έχουν πάντως ήδη απαντηθεί από την άμεση αντίδραση της LGBTQI κοινότητας στην οποία ανήκε και πρωταγωνιστούσε ο Ζακ, άλλων συλλογικοτήτων, πρωτοβουλιών, ομάδων, και ατόμων που εξέφρασαν δυναμικά το θρήνο, αλλά και την απαίτησή τους για πλήρη Συνέχεια →

της Τζόαν Ουάλλαχ Σκοτ

 Στη Γαλλία, η ανησυχία που εκδηλώνεται επίσημα για τη μαντίλα υπερβαίνει κάθε άλλη χώρα στη Δυτική Ευρώπη. Στον αγγλο-αμερικανικό κόσμο, ακόμα και μετά την 11/9, η μαντίλα δεν εκλαμβάνεται ως η σημαία κάποιας εξέγερσης· ούτε η κατάργηση των εθνοτικών, φυλετικών και θρησκευτικών διαφορών αποτελεί προϋπόθεση για ένταξη στο έθνος. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν τρομερά και διαρκή προβλήματα διακρίσεων με βάση τις διαφορές (κυρίως τις φυλετικές) στις ΗΠΑ· απλά οι διαφορές εδώ αναγνωρίζονται ως μέρος της εθνικής κληρονομιάς. Καταγράφονται στις απογραφές, τεκμηριώνονται στις επίσημες συλλογές δεδομένων και γίνονται αντιληπτές ως τμήμα του πολιτιστικού μας πλούτου. Η χρήση δύο προσδιορισμών με μια παύλα στη μέση (Αφρο-αμερικανός, Ιταλο-αμερικανός, Εβραιο-αμερικανίδα, Μουσουλμανο-αμερικανίδα) σηματοδοτούν την αποδοχή του γεγονότος ότι πολιτικές και πολιτισμικές ταυτότητες μπορούν να συνυπάρχουν χωρίς να βλάπτουν την ουσιώδη ενότητα του έθνους. Εάν, όπως δείχνουν και οι τωρινές προκριματικές εκλογές, υπάρχουν μείζονες διαιρέσεις στο εκλογικό σώμα στις ΗΠΑ, αυτές βασίζονται μάλλον σε οικονομικές παρά σε θρησκευτικές διαφορές: στις τεράστιες ανισότητες του πλούτου, και όχι σε κοινοτικές εντάξεις.

«Πολιτική υστερία»

Για τους λόγους αυτούς, η γαλλική εμμονή με τη μαντίλα φαίνεται σε πολλούς από μας να έχει πάρει τη μορφή της «πολιτικής υστερίας» την οποία είχε διαγνώσει ο Εμμανυέλ Τερραί το 2004. Το 1989 Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Χθες, παρακολούθησα στον «Ιανό» της Θεσσαλονίκης την παρουσίαση του βιβλίου τού Δημήτρη Παπανικολάου για τον Καβάφη. Το βιβλίο το ξέρω βέβαια, το έχω διαβάσει, έχω γράψει γι’ αυτό και επίσης είχα ο ίδιος μιλήσει λίγες μέρες πριν σε αντίστοιχη εκδήλωση στην Αθήνα. Επειδή όμως μερικές αντιδράσεις του αθηναϊκού κοινού μού είχαν φανεί αρκετά περίεργες, και επειδή ούτως ή άλλως τύχαινε να βρίσκομαι στην πόλη για άλλο λόγο, όταν είδα ότι υπάρχει άλλη μια παρουσίαση αποφάσισα να πάω και εκεί από περιέργεια για να δω τι θα συνέβαινε.

Αποδείχθηκε ότι είχα δίκιο. Από τη συνδυασμένη παρακολούθηση των δύο εκδηλώσεων μπορώ να πω με ακόμη μεγαλύτερη βεβαιότητα δύο πράγματα: α) ευτυχώς που βγήκε αυτό το βιβλίο, και που βγήκε στα ελληνικά και όχι στα αγγλικά, και β) ευτυχώς που μερικοί άνθρωποι, όπως ο Δημήτρης, ή όπως ο Γιάννης ο Χαμηλάκης, έφυγαν από την Ελλάδα και πήγαν σε αγγλικά πανεπιστήμια, όπου κατάφεραν να παραγάγουν ένα έργο το οποίο, αν είχαν Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Η φράση «Είμαστε όλοι καθαρίστριες» αποτελεί τον τίτλο σημειώματος του Τάκη Θεοδωρόπουλου που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Καθημερινή τής 30.07.2014 και ειδικότερα στην κατηγορία «ΠΟΛΙΤΙΚΗ» –προφανώς από παρεξήγηση, διότι δεν έχει ιδιαίτερη σχέση με την πολιτική. Το σημείωμα εξηγεί ότι δανείστηκε τον τίτλο από δήλωση που έκανε η Χάρις Αλεξίου στη συναυλία της υπέρ των καθαριστριών του υπουργείου οικονομικών, οι οποίες διεκδικούν την επαναπρόσληψή τους. Πριν καν τελειώσει η πρόταση, ο Θεοδωρόπουλος σπεύδει να εκφράσει την ετεροκανονιστική δυσφορία του για τη «σφαλιάρα» που, κατ’ αυτόν, συνιστά για τη γλώσσα αυτή η queer ασυμφωνία γένους ανάμεσα στο υποκείμενο και το κατηγορούμενο.

Τόσο πριν, όσο και μετά από το σημείο αυτό, σε όλο το υπόλοιπο σημείωμα, ο λεπταίσθητος χειριστής του λόγου δεν κάνει και τίποτε άλλο: γκρινιάζει –όχι, δεν ειρωνεύεται· ούτε καν σαρκάζει. Απλώς γκρινιάζει- για κάθε λεκτική ή άλλη πρακτική η οποία απειλεί να αναταράξει τις έμφυλες και (δηλαδή) τις κοινωνικές ιεραρχίες. Γκρινιάζει για το δικαίωμα της απεργίας, γκρινιάζει για τις συναυλίες, γκρινιάζει για την αλληλεγγύη στη Γάζα, και για ό,τι άλλο βρει στο δρόμο του. Και γκρινιάζοντας αστυνομεύει.

Δεν ξέρω αν υπερβάλλω, αλλά ώρες ώρες έχω την εντύπωση ότι η ιστορία δεν έχει καταγράψει άλλη συγκυρία στην οποία οι οπαδοί της ανισότητας και της τάξης να έβγαιναν τόσο Συνέχεια →

 του Άκη Γαβριηλίδη

Πρόσφατα, οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς δημοσίευσαν «αποκαλύψεις» σχετικά με τη σύνοδο κορυφής τής ΕΕ το 2011, και ειδικότερα με την ιδέα για δημοψήφισμα που είχε προτείνει εκεί ο Γ. Παπανδρέου και η οποία είχε απορριφθεί σκαιώς από λίγο-πολύ όλους, με τα γνωστά αποτελέσματα.

Οι σχετικές πληροφορίες ήταν εδώ και καιρό γνωστές, ίσως όχι σε τόση λεπτομέρεια αλλά πάντως ως προς τα ουσιώδη, μεταξύ άλλων μέσα από τις σχετικές αναφορές σε βιβλίο που εξέδωσε προ μηνών ο Χοσέ Λουίς Θαπατέρο. Ωστόσο, ο γνωστός συνωμοσιολόγος δημοσιογράφος Γιώργος Δελαστίκ, λίγες μέρες πριν τις εκλογές στις οποίες κατέρχεται υποψήφιος με έναν συνασπισμό που αυτοτοποθετείται στην «συνεπή αριστερά» και μάλιστα βασίζει την καμπάνια του σε διαρκείς κατηγορίες προς άλλους ότι δεν είναι αρκετά αριστεροί, είδε το δημοσίευμα αυτό ως μια χρυσή ευκαιρία που δεν πρέπει να πάει χαμένη. Αφιέρωσε λοιπόν ολόκληρο άρθρο στο Έθνος –με τίτλο «Γιατί αποκαλύπτουν τώρα το παρασκήνιο της πτώσης Γιώργου;»- σε αυτά ακριβώς τα στοιχεία, τα οποία χαρακτηρίζει απ’ την πρώτη φράση «πραγματικά συγκλονιστικά».

Το όλο κείμενο του Δελαστίκ είναι γραμμένο στο σύνηθες απολίτικο και εντυπωσιοθηρικό ύφος που έχουν μάθει να αναμένουν από αυτόν οι αναγνώστες του, με αποκλειστική γραμμή ερμηνείας των εξελίξεων την πάλη των εθνών και με αποκλειστικό μέσο επιχειρηματολογίας τις «γεμάτες νόημα» ρητορικές ερωτήσεις («είναι Συνέχεια →