του Άκη Γαβριηλίδη

Μετά την οριστική έγκριση της συμφωνίας των Πρεσπών, διαπιστώνω ότι πολλοί συμπολίτες μας είναι συγχυσμένοι, αποπροσανατολισμένοι και ενοχλημένοι. Ενίοτε και οργισμένοι. Παρουσιάζουν όλα τα συμπτώματα ενός ανθρώπου που αισθάνεται ότι του έκλεψαν την απόλαυση, που ξυπνά έκθετος σε μια ενδεχομενικότητα εκεί που νόμιζε ότι είχε κοιμηθεί αγκαλιά με την αναγκαιότητα. Κάποιοι εξωτερικεύουν αυτή την ένταση και το άγχος εκστομίζοντας –αλλά και υλοποιώντας- απειλές εις βάρος όσων θεωρούν υπευθύνους για αυτή την κλοπή, άλλοι απλώς διαβεβαιώνουν ότι μεσοπρόθεσμα φοβερά πράγματα πρόκειται να επακολουθήσουν «αντικειμενικά», χωρίς να εννοούν ότι θα τα επιφέρουν οι ίδιοι.

Επειδή είναι καλό να βοηθάμε τους συνανθρώπους μας όταν έχουν ανάγκη, από τη θέση αυτή σπεύδω να τους καθησυχάσω και να τους διαβεβαιώσω ότι καμία κλοπή και καμία Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Το παρακάτω κείμενο αποτελεί απόσπασμα της παρέμβασης του συγγραφέα στην εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου Λένε όχι, λέω ναι. Τρία κείμενα για τον Άκη Πάνου (εκδ. Ένεκεν, Θεσσαλονίκη 2013).

Στα τρία δοκίμια του βιβλίου αυτού, και ιδίως στο δεύτερο, ο αναγνώστης θα δει ότι, ακολουθώντας μία λίγο-πολύ φιλολογική μέθοδο ανάλυσης, δείχνω πώς ο Άκης Πάνου αναπτύσσει δύο αντίθετες όψεις ή διαστάσεις του ίδιου θέματος, την κάθε μια σε ένα διαφορετικό τραγούδι, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται έτσι ζεύγη τραγουδιών που φαίνεται να απαντάνε το ένα στο άλλο, ή να προεκτείνουν το ένα το άλλο. Ενίοτε μάλιστα αυτό συμβαίνει και στο εσωτερικό του ίδιου τραγουδιού.

Ταυτόχρονα, όπως ήδη σημειώθηκε και από τους άλλους ομιλητές, αυτό το σύντομο βιβλιαράκι κάθε άλλο παρά εξαντλεί το θέμα.

Προεκτείνοντας λοιπόν αυτή τη γραμμή ανάλυσης, θα εξετάσω παρακάτω ακόμη ένα τέτοιο παράδειγμα, ένα ζεύγος «δίδυμων» τραγουδιών από τις αρχές της δεκαετίας του 70, στα οποία δεν αναφέρομαι καθόλου στο βιβλίο, και τα οποία θα μπορούσαν να είχαν αποτελέσει αντικείμενο ενός άλλου, τέταρτου μέρους. Πρόκειται για το ζεύγος που σχηματίζουν τα τραγούδια «Εγώ καλά σου τα ΄λεγα», με τον Στράτο Διονυσίου, και «Τι Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Ο λεκτικός σχηματισμός της ποντιακής γενοκτονίας, και η ανάδυσή του τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή –τα τέλη της δεκαετίας του 80, και όχι νωρίτερα ή αργότερα- θεωρώ ότι καθορίστηκε από έναν ακόμη παράγοντα, έναν ακόμη παραπόταμο ο οποίος εξέβαλε στη διαδικασία της διαμόρφωσής του. Ο παράγοντας αυτός επίσης συνδέεται με τα «φαντάσματα του σπιτιού», με την προϊστορία του τόπου όπου εγκαταστάθηκαν οι έποικοι, και ιδίως με τον τρόπο διαχείρισης αυτής της προϊστορίας από την επίσημη μνήμη.

Στην ελληνική ποίηση, αλλά και τη λογοτεχνία, την ιστοριογραφία και άλλα είδη του λόγου, αφιερώθηκε πολύς χώρος και γράφτηκαν ολόκληρες βιβλιοθήκες για να περιγράψουν τις χαμένες πατρίδες και να αναλύσουν τα συναισθήματα που γεννούν. Δεν έχει αφιερωθεί όμως ανάλογη προσοχή στο ερώτημα τι γίνεται με τις πατρίδες που βρήκαμε, τι γινόταν πριν έρθουμε εμείς, και πού πήγε αυτό που γινόταν.

Αυτό είναι αναμενόμενο όταν η ύπαρξη των προσφύγων στη νέα τους πατρίδα Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Διάλογος του οποίου υπήρξα αυτήκοος μάρτυς σήμερα το πρωί –εν γνώσει των συνομιλητών- από την τρίτη και τελευταία σειρά καθισμάτων στο Υπεραστικό Ταξί από Λευκωσία για Αεροδρόμιο Πάφου. Παραθέτω από μνήμης και κατά προσέγγιση.

(Ένας επιβάτης αδικαιολόγητα δεν εμφανίστηκε και φύγαμε χωρίς αυτόν).

ΑΛΛΟΣ ΕΠΙΒΑΤΗΣ (απευθυνόμενος στον ταξιτζή): Φίλε μου, οι χειρότεροι πελάτες οι Ελλαδίτες ένναι. Κι εμένα στις ξεναγήσεις μου έρχονται στο πούλμαν όλες οι φυλές του κόσμου, οι Ελλαδίτες είναι όλο ιδιοτροπίες, κάνουν παρατηρήσεις, έχουν άποψη για τα αρχαία, για το έναν, για το άλλον, γιατί τούτο έτσι, γιατί το άλλο αλλιώς … Έρχονται και Αμερικάνοι, και άλλοι, όλοι πολιτισμένοι. Εννιά η ώρα τούς λες ραντεβού, εννιά παρά Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Από χθες, ο χώρος της ελληνόφωνης δημοσιότητας κατακλύζεται από λόγους σχετικά με το απαίσιο τροχαίο συμβάν που, απ’ τη μια στιγμή στην άλλη, έθεσε τέρμα στη ζωή τεσσάρων ανθρώπων.

Κατά κάπως απρόσμενο τρόπο, μεγάλο μέρος των ανταλλαγών περιστρέφεται γύρω από το ζήτημα αν το συμβάν αυτό είναι «ταξικά καθορισμένο». Ίσως επειδή ένα τέτοιο γεγονός διαρρηγνύει τόσο συντριπτικά το νόημα, ώστε οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να προσφύγουν σε έννοιες και διαδικασίες που υπόσχονται να τους δώσουν έναν μπούσουλα και ένα σημαίνον ώστε να μπορέσουν να μιλήσουν κάπως γι’ αυτό, να πουν κάτι παρά τίποτα.

Έτσι ή αλλιώς, πάντως, οι λόγοι αυτοί αναπτύσσονται, και έχουν αυτό και όχι το άλλο περιεχόμενο. Φέρνουν δηλαδή στο φως μία συγκεκριμένη λογική και έναν τρόπο αντίληψης ο οποίος είναι εκεί, στα μυαλά των ανθρώπων, ακόμη και όταν δεν επιστρατεύεται για να θεραπεύσει την αφωνία μπροστά σε ένα τραυματικό συμβάν. Και μάλιστα την εκδηλώνουν πιο καθαρά απ’ ό,τι όταν οι ομιλούντες έχουν συνείδηση ότι πραγματεύονται ένα εμφανώς και αναντίρρητα «ταξικό» ζήτημα.

Στο παρόν σημείωμα, λοιπόν, θα ήθελα να «ξύσω» λίγο αυτή την αντίληψη: τι (εν)νοούμε όταν λέμε ότι ένα ζήτημα, όποιο κι αν είναι αυτό, είναι «ταξικό»; Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Oι λόγοι γύρω από την τελευταία εκλογική αναμέτρηση στις ΗΠΑ έχουν ήδη αποκτήσει έναν τέτοιο όγκο, που είναι αντικειμενικά αδύνατο να τους παρακολουθήσει κανείς στο σύνολό τους. Πάντως είναι σαφές ότι η δομή τους συγγενεύει με εκείνη των λόγων –και των σιωπών- που πυροδοτούνται από ένα γεγονός τραυματικό: μπορούμε εκεί να βρούμε τα πάντα, και τα αντίθετά τους, χωρίς όμως να έχουμε την αίσθηση ότι το θέμα κλείνει, ότι έχει προκύψει ένα σημαίνον που να το αποδίδει ικανοποιητικά.

Νομίζω ότι τον «κόμβο» που δεν μπορούν να λύσουν όλοι αυτοί οι λόγοι, το βράχο στον οποίο προσκρούουν –αλλά και γύρω από τον οποίο αναγκαστικά περιστρέφονται- τα διαδοχικά κύματα αυτής της πλημμυρίδας, συνιστά η φράση:

«Τη νίκη στον Τραμπ την έδωσε η λευκή εργατική τάξη».

Η διατύπωση αυτή εμφανίστηκε σε άρθρα από το βράδυ των εκλογών –αν όχι και πριν ακόμα τις εκλογές- και προκάλεσε αμέσως σοβαρές ενστάσεις. Ή μάλλον αρνήσεις, όπως συμβαίνει συχνά με Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Ο Θεοδόσιος Πελεγρίνης μέχρι τώρα ήταν γνωστός για διάφορες επιτελέσεις του στο ρόλο του καθηγητή φιλοσοφίας, του πρύτανη, και στον ίδιο το ρόλο του επιτελεστή ρόλων (performer) – ή του υποκριτή, για όποιον δεν γουστάρει Greeklish και προτιμά ορίτζιναλ τρισχιλιετείς διατυπώσεις.

Προχθές, ήρθε η στιγμή να τον γνωρίσουμε σε μία καινούρια υπόδυση: αποφάσισε να το κάνει όπως ο Μίκης. Να τσαλαβουτήσει δηλαδή και αυτός στα ίδια θολά νερά του αντισημιτισμού/ φιλοσημιτισμού, στα οποία κολυμπάει πανευτυχής και υπερήφανος εδώ και αρκετά ήδη χρόνια ο «συνθέτης της (αυτοθυματοποίησης της) ρωμιοσύνης».

Η δική του υπόδυση περιλάμβανε τα ίδια συστατικά με εκείνες του Θεοδωράκη: ταυτόχρονα μίσος και αγάπη, φθόνο και θαυμασμό για τους «Εβραίους» και όσα υποτίθεται ότι πέτυχαν εκείνοι με σατανικό τρόπο («τους πούστηδες! Πώς το κάνανε; Κι εγώ θέλω»). Επίσης, την μεγαλομανία και Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Σε νεότερο σημείωμά του στην Καθημερινή, ο Θεοδωρόπουλος επαναφέρει και αναπτύσσει την πρότασή του να επανέλθει η διδασκαλία της καθαρευούσης, συνοδεύοντάς την με διάφορες σκέψεις και αφηγήσεις θρυλούμενων περιστατικών οι οποίες υποτίθεται ότι την τεκμηριώνουν –πάντοτε βασισμένων στο γνωστό θέμα τού μίσους για τη δημοκρατία. Η απομάκρυνση λοιπόν (εκ) της καθαρευούσης παρουσιάζεται ως μία ολέθρια συνέπεια του εξισωτισμού και της ανομίας της μεταπολίτευσης, η οποία πρέπει να επανορθωθεί εάν «θέλουμε να αναθεωρήσουμε, μαζί με τον δικομματισμό και την ηθική επικυριαρχία της αρχαϊκής αριστεράς».

Το πρόβλημα του ισχυρισμού αυτού είναι ότι αν, στα όσα –όχι και πολλά ούτως ή άλλως- έχουν γραφεί σχετικά, υπάρχει κάτι που να θυμίζει θεωρίες της «αρχαϊκής αριστεράς», αυτό είναι ο ίδιος ο συλλογισμός του Τάκη. Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Στην Εφημερίδα των Βαλκανίων της 13-2-1921 δημοσιεύθηκε η εξής επιστολή αναγνώστη:

Κύριε Διευθυντά,

Εδιάβασα όσα εγράψατε διά το κρέας των Καυκασίων, και σας συγχαίρω διά την παρρησίαν σου!

Αλλ’ έχετε άδικον. Το κρέας δεν δίδεται χάριν των προσφύγων, αλλά δίδεται χάριν του εργολάβου, όπως τουτέστιν ενθυλακώση 15-20,000 δρ. την εβδομάδα.

Κάθε Κυριακήν εις τον συνοικισμόν Καλαμαριάς επαναλαμβάνονται αι ίδιαι σκηναί. Οι πρόσφυγες δεν δέχονται τα ψοφίμια του εργολάβου. Ο εργολάβος επικαλείται την στρατιωτικήν δύναμιν, χαρακτηρίζει τους πρόσφυγας Μπολσεβίκους, και η υπόθεσις λύεται υπέρ του εργολάβου.

O ανώνυμος εργολάβος στον οποίο το ελληνικό κράτος είχε αναθέσει τη σίτιση των εγκλείστων στο στρατόπεδο του Καραμπουρνού δεν ήταν ο μόνος ο οποίος χαρακτήρισε τους πρόσφυγας Μπολσεβίκους για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντά του. Το ίδιο έκαναν και άλλοι εκείνο το διάστημα, με αποτέλεσμα πολλοί από τους πρώην Ρωμιούς Οθωμανούς πολίτες και ήδη sans papiers να μην μπορέσουν ούτε καν να ξεκινήσουν το ταξίδι τους ως λαθρομετανάστες.

Ο επιφανέστερος από αυτούς ήταν ο γνωστός απατεώνας και δολοφόνος Χαρίλαος Φιλιππίδης, ο οποίος με την επωνυμία «Χρύσανθος» διετέλεσε μητροπολίτης Τραπεζούντας και αργότερα αρχιεπίσκοπος Αθηνών· με τις ιδιότητές του δε αυτές κατέχει σήμερα περίοπτη θέση στην εθνική μνήμη Συνέχεια →