του Άκη Γαβριηλίδη

Στην ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Το βλέμμα του Οδυσσέα», υπάρχει ένας μονόλογος που εκφωνεί ο οδηγός ταξί, τον οποίο υποδύεται ο Θανάσης Βέγγος, απευθυνόμενος προς τον πρωταγωνιστή Χάρβεϊ Καϊτέλ –ή πάντως παρουσία του τελευταίου, ο οποίος τον ακούει αλλά δεν λέει τίποτε. Τα λόγια αυτά φαίνεται ότι έχουν κάνει ιδιαίτερη εντύπωση στους θεατές –άλλωστε, αυτό φαίνεται να αποτελούσε επιδίωξη του σκηνοθέτη, ο οποίος «υπογραμμίζει» οπτικά τη σκηνή και εφιστά την προσοχή του θεατή σε αυτήν.

Το κείμενο του μονολόγου συνίσταται στις παρακάτω φράσεις, οι οποίες εκφωνούνται με παύσεις αρκετών δευτερολέπτων ενδιαμέσως (στα σημεία όπου αλλάζει παράγραφος):

Ξέρεις κάτι; Η Ελλάδα πεθαίνει. Πεθαίνουμε σα λαός. Κάναμε τον κύκλο μας. Δεν ξέρω πόσες χιλιάδες χρόνια ανάμεσα σε σπασμένες πέτρες και αγάλματα… και πεθαίνουμε…

(πιο φορτισμένα) Αλλά αν είναι να πεθάνει η Ελλάδα, να πεθάνει γρήγορα! Γιατί η αγωνία κρατάει πολύ και κάνει πολύ θόρυβο.

(πλησιάζει στον γκρεμό στην άκρη του δρόμου)

Μωρή φύσηηη! Μόνη σου είσαι; Μόνος μου είμαι κι εγώ… πάρε ένα μπισκότοοο! (και πετάει πράγματι ένα μπισκότο στον αέρα).

Τη σκηνή αυτή την έχουν αναπαράγει πολλοί στον κυβερνοχώρο, οπτικά ή/ και γραπτά, με ανεπιφύλακτα θετικά έως εξυμνητικά σχόλια. Κανείς όμως δεν μπήκε στον κόπο να εξηγήσει γιατί του έκανε εντύπωση και τι νόημα συνήγαγε από αυτό.

Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το δημοσίευμα με τίτλο «‘Η Ελλάδα πεθαίνει!’: Η πιο συγκλονιστική σκηνή του Βέγγου δεν είναι κωμική».

Αν η σκηνή αυτή δεν είναι κωμική, τότε νομίζω ότι ο μόνος άλλος χαρακτηρισμός που της ταιριάζει είναι «γελοία». Δηλαδή Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Grand-parental advisory: Το σημείωμα αυτό καλό είναι να μην το διαβάσουν αρθρογράφοι-πολιτικάντηδες της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς και λοιποί υπάλληλοι του Μαρινάκη, γιατί ίσως τους ανεβεί η πίεση και ταραχθεί η γαλήνη των γηρατειών τους. Σε αυτό, ανατρέχουμε στην γενεαλογία του ηθικού και καλλιτεχνικού συντηρητισμού, του πουριτανισμού, της ξενοφοβίας και του αντι-νεγρισμού στο εσωτερικό της ελληνικής αριστεράς και του αντιδικτατορικού κινήματος· και ειδικότερα σε κάποια δείγματα που μπορούν να θεωρηθούν πρόγονοι της ειρωνικής απόρριψης των «μαύρων, κίτρινων και πράσινων επαναστατών» εκ μέρους του ανανεωτή κομμουνιστή Αναγνωστάκη και της καταδίκης των «νέγρικων χου-χου» εκ μέρους του βενιζελικού Ξυλούρη. Οι οποίες δεν βρίσκονται και πολύ μακριά από την καταγγελία των «κωλόπαιδων» που «χορεύουν σέικ» από τον αντιδραστικό ριζοσπάστη Ντίνο Χριστιανόπουλο, όπως έχω ήδη επισημάνει.

Η Επιθεώρηση Τέχνης, όπως είναι γνωστό, υπήρξε ένα πρωτοποριακό για την εποχή του περιοδικό τής –ας πούμε- αντιδογματικής Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Στις 3/2, ο εν θέματι αναφερόμενος, αντιδρώντας σε προηγούμενη ανάρτηση του τραγουδοποιού Αλκίνοου Ιωαννίδη σχετική με τις κινητοποιήσεις των καλλιτεχνών, έκανε την κάτωθι εικονιζόμενη ανάρτηση.

Το περιεχόμενο αυτού του ισχυρισμού δεν θα το σχολιάσω. Φυσικά δεν έλεγε τίποτε τέτοιο ο Χίτλερ, ούτε άλλωστε ο ενδιαφερόμενος μπήκε στον κόπο να δώσει κάποιο παράδειγμα συγκεκριμένου «τέτοιου» που είπε ο Χίτλερ και να μας εξηγήσει πού το είπε. Για τις ανάγκες αυτού του σημειώματος, θα κάνω τη χάρη στο λεβεντόπαιδο Αρίστο να πάρω ως δεδομένο τον εξωφρενικό αυτό ισχυρισμό και να ασχοληθώ μόνο με το πώς διαχειρίστηκε στη συνέχεια την δημόσια διατύπωσή του.

Αμέσως μετά την ανάρτηση, ο Νίκος Σαραντάκος (πιθανόν και άλλοι χρήστες, εγώ σε εκείνον το είδα) παρατήρησε ότι η γραφή «Άρεια» είναι λάθος, αντί του ορθού Άρια (ή Αρία).

Λίγο μετά, ο τοίχος του Αρίστου παρουσίαζε την εξής εικόνα:

Θεωρώ πραγματικά απίθανο να κατέβασε το facebook την ανάρτηση. Πολύ πιθανότερο θεωρώ να την κατέβασε ο ίδιος ο αναρτήσας για να την επαναφέρει μετά διορθωμένη, νομίζοντας έτσι ότι πετυχαίνει με ένα σμπάρο δύο τρυγόνια: και αποφεύγει την κριτική (χωρίς όμως να παραδέχεται ρητά ότι έκανε λάθος), και εμφανίζεται ως δήθεν διωκόμενος από σκοτεινές δυνάμεις. (Όχι τόσο σκοτεινές δηλαδή. Φανερές, την εξής μία: τον ΣΥΡΙΖΑ, σύμφωνα τουλάχιστον με κάποιον φίλο του ο οποίος σε σχόλιό του κάτω από την ανάρτηση ερμήνευσε την φερόμενη ως λογοκρισία με το θυμόσοφο απόφθεγμα «ΣΥΡΙΖΑ Ναζί το ίδιο μαγαζί»).

Την πιθανότητα αυτή βέβαια δεν μπορώ να την αποδείξω. Μπορώ όμως να αποδείξω –ή μάλλον, απλώς να δείξω: δεν χρειάζεται κάποιο επιχείρημα, είναι σε κοινή θέα- ότι το «ΦΒ» δεν επανέφερε την αρχική ανάρτηση, αλλά μία άλλη. Όπως ο καθένας βλέπει, σε αυτή την θαυματουργή επανεμφάνιση, το Άρεια έχει αντικατασταθεί από το Αρία.

Επιπλέον τούτου, όμως, τίθεται το ερώτημα: είναι πράγματι διόρθωση η αντικατάσταση αυτή; Είναι πράγματι λάθος το Άρεια φυλή;

Aυτό συζητείται.

Εάν κοιτάξουμε το Λεξικόν της νέας ελληνικής γλώσσης, καθαρευούσης και δημοτικής και εκ της νέας ελληνικής εις την αρχαίαν του Ιωάννου Σταματάκου, έκδοση του 1952, θα δούμε ότι για το επίθετο «άρειος» δίνει δύο σημασίες, τις εξής:

ο του Άρεως, ο αναφερόμενος εις τον Άρην, ο πολεμικός, ο φιλοπόλεμος, ο μαχητικός, πολεμοχαρής, αρήιος. ‖ ο ανήκων εις την Αρίαν Φυλήν (η υπογράμμιση δική μου).

Την ίδια σημασία, με την ίδια ακριβώς διατύπωση, αναφέρει το λεξικό Δημητράκου (γ΄ έκδοση, 1970, εκδόσεις Χ. Γιοβάνη, με τον τίτλο Εκσυγχρονισμένον Νέον Λεξικόν, ορθογραφικόν και ερμηνευτικόν όλης της ελληνικής γλώσσης, αναθεώρησις, συμπλήρωσις και διόρθωσις υπό Θησέως Τζαννετάτου), όπου το λήμμα άρειος αναφέρει τα εξής:

1. ο του Άρεως, φιλοπόλεμος, κ. ουσ. πολεμιστής. 2. Άρειος Πάγος βλ.λ. 3. ο ανήκων εις την Αρίαν Φυλήν.

Ομοίως, στο Σύγχρονον ορθογραφικόν – ερμηνευτικόν λεξικόν της ελληνικής γλώσσης (καθαρευούσης-δημοτικής) σε επιμέλεια ύλης Θεόκρ. Γούλα (εκδ. Διαγόρας, Αθήναι 1961), στο λήμμα άρειος υπάρχουν οι εξής αποδόσεις: «ο του Άρεως, ο κάτοικος του πλανήτου Άρεως· άριος» (υπογραμμίζω εγώ).

Αλλά και αντίστροφα: και στα δύο αυτά λεξικά, η συνωνυμία των δύο τύπων, με το ε και χωρίς το ε, είναι αμφιμονοσήμαντη, εφόσον επισημαίνεται και στο λήμμα «άριος»! Στο λήμμα του δευτέρου, π.χ., διαβάζουμε: «άριος -ία -ιο(ν) κ[αι] άρειος ΚΔ. ο της Αρίας ή ο εξ αυτής· ο της ινδοευρωπαϊκής ομοεθνίας». Οι δύο τύποι λοιπόν εμφανίζονται ως ισοδύναμοι και συνώνυμοι.

Ο Αρίστος όμως προφανώς αγνοούσε αυτές τις λημματογραφήσεις όταν προσπαθούσε να πείσει ότι τα λεγόμενα του Ιωαννίδη έχουν σχέση με τον ναζισμό, όπως τις αγνοούσε και ο Λεωνίδας Καβάκος όταν προσπαθούσε να πείσει ότι τα δικά του λεγόμενα δεν έχουν σχέση με τον ναζισμό.

Οπότε, το πρόβλημα για τον Αρίστο είναι ότι τρέχει μόνος του και βγαίνει όχι δεύτερος, αλλά τρίτος. Πρώτα κάνει έναν άστοχο παραλληλισμό. Του επισημαίνουν ότι αυτός έχει ένα γλωσσικό λάθος· αποδέχεται ότι έκανε λάθος (αλλά από μέσα του, χωρίς να το δηλώνει δημόσια) και, για να βγει από την δύσκολη θέση να παραδεχθεί ότι δεν είναι άριστος, σκηνοθετεί μία εξαφάνιση-επανεμφάνιση που δεν πείθει κανέναν· και μετά διορθώνει το λάθος σφυρίζοντας δήθεν αδιάφορα, τη στιγμή που θα μπορούσε με πειστικά επιχειρήματα να ισχυριστεί ότι δεν είναι λάθος.

του Άκη Γαβριηλίδη

Τις δεκαετίες του 60 και του 70 ήταν πολύ της μόδας ο όρος «εθνικές κινηματογραφίες». Στο πλαίσιο τότε της αποαποικιοποίησης και των κινημάτων αλληλεγγύης στον λεγόμενο «Τρίτο Κόσμο», ως «εθνικοί» νοούνταν συνήθως όσοι κινηματογράφοι (θεωρούνταν ότι) αντιστέκονται στην «πολιτισμική ισοπέδωση» και στα «ξενόφερτα μοντέλα του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού» και αντλούσαν υλικό και θέματα από τις εκάστοτε τοπικές παραδόσεις, λαϊκές ή/ και λόγιες, για να εκφράσουν αυθεντικά τον «εθνικό χαρακτήρα».

Το ίδιο ακριβώς διάστημα, στην Ιταλία, και δευτερευόντως σε άλλες χώρες, άνθισε το φαινόμενο το οποίο κωδικοποιήθηκε με την ονομασία «ουέστερν-σπαγγέτι». Η οποία –όπως συχνά συμβαίνει- χρησιμοποιήθηκε στην αρχή ειρωνικά από τους επικριτές του φαινομένου, αλλά στη συνέχεια υιοθετήθηκε παιγνιωδώς από τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους, δηλ. τους παραγωγούς και τους καταναλωτές των σχετικών ταινιών, και σήμερα κατέληξε να χρησιμοποιείται ως ουδέτερος περιγραφικός όρος.

To ουέστερν-σπαγγέτι υπήρξε η ακριβής άρνηση και αντιστροφή του προτάγματος του εθνικού κινηματογράφου. Αντί να αντιστέκεται στα «χολλυγουντιανά πρότυπα», τα υιοθέτησε πρόσχαρα και Συνέχεια →

του Τζέισον Ρηντ

Στις συζητήσεις του με τον Φρανσουά Τρυφφώ, ο Άλφρεντ Χίτσκοκ επέμεινε ότι τα πουλιά στην ομώνυμη ταινία έπρεπε να είναι συνηθισμένα πουλιά, γλάροι, κοράκια, σπουργίτια και όχι τα πιο θεαματικά και αναμφισβήτητα πιο τρομακτικά γεράκια και αετοί. Το βιβλίο τού Jun Fujita Le Ciné-Capital επανέρχεται σε αυτό το ιδιαίτερο περιστατικό και το χρησιμοποιεί κατά κάποιο τρόπο ως άξονα που συνδέει την κατανόηση του κινηματογράφου από τον Ντελέζ, την κατανόηση του Κεφαλαίου από τον Μαρξ και την επαναστατική πολιτική.

Ως προς το πρώτο, όπως υποστηρίζει ο Ντελέζ στον πρώτο τόμο του βιβλίου του για το σινεμά, η ταινία ή ο κινηματογράφος αντιπροσωπεύει μια θεμελιώδη μεταμόρφωση του τρόπου με τον οποίο απεικονίζεται η κίνηση. Άλλοτε, στον παλαιό κόσμο, μπορούσαμε να απεικονίσουμε την κίνηση μόνο αποσπώντας μια σειρά από ακίνητες πόζες που μετέδιδαν παράδοξα την κίνηση μέσω της δικής τους Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Το γεγονός ότι η εκπομπή του «Μουσικού Κουτιού», στην οποία ήδη αναφέρθηκα μία φορά με αφορμή τα τσαλαβουτήματά της περί Μαουτχάουζεν, συνεχίζει επί μέρες να εξυμνείται ομοθυμαδόν, να προβάλλεται ως παράδειγμα προς μίμηση να αναγορεύεται μέχρι και «η καλύτερη μουσική εκπομπή στην ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης», μου γέννησε την περιέργεια και με παρακίνησε να συνεχίσω την παρακολούθησή της από την γνωστή ηλεκτρονική πλατφόρμα.

Έφτασα λοιπόν κάποια στιγμή και στο τραγούδι του Αλκίνοου Ιωαννίδη με τίτλο «Πατρίδα», το οποίο, όπως ανέφερε ο δημιουργός του, του ζήτησαν τα μέλη της ορχήστρας να παίξουν. Το τραγούδι αυτό ομολογώ ότι δεν το γνώριζα. Ακούγοντάς το λοιπόν για πρώτη φορά, με οδυνηρή έκπληξη Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Στην εκπομπή του «Μουσικού κουτιού» που προβλήθηκε στην ΕΡΤ στις 5-1 με καλεσμένους τη Μαρία Φαραντούρη και τον Αλκίνοο Ιωαννίδη, ένα από τα πρώτα τραγούδια που παίχθηκαν ήταν η «Μπαλλάντα του Μαουτχάουζεν». Αμέσως μετά την εκτέλεση του τραγουδιού, η Φαραντούρη συνομίλησε γι’ αυτό με τους παρουσιαστές της εκπομπής επί περίπου τέσσερα λεπτά. Στα τέσσερα αυτά λεπτά, είναι αξιοπερίεργο ότι δεν πρόφερε ούτε μία φορά τη λέξη Εβραίοι.

Μόνο μία φορά, αναφερόμενη σε κάποια συναυλία που έγινε περί το 2000 στο χώρο του ίδιου του στρατοπέδου και στην οποία τραγούδησε αυτό το τραγούδι, είπε ότι συμμετείχε και η Elinoar Moav Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Το 1979, ο Οδυσσέας Ελύτης, μετά την απονομή του βραβείου Νομπέλ και ενόσω βρισκόταν ακόμα στη Σουηδία, έβγαλε έναν λόγο σε Έλληνες ομογενείς της χώρας αυτής. Το κείμενο της ομιλίας είναι διαθέσιμο σε πολλά σημεία στο διαδίκτυο, μεταξύ των οποίων και στην ιστοσελίδα «Hellenic Education Office/ Ελληνόγλωσση Εκπαίδευση στη Βόρεια Ευρώπη» όπου έχει δημοσιευθεί με τον τίτλο «Οδυσσέας Ελύτης – Η πατρίδα και η γλώσσα».

Στο κείμενο αυτό περιλαμβάνονται και οι εξής φράσεις:

Είπε ένας Γάλλος ποιητής, ο Ρεμπώ, πως η πράξη για τον ποιητή είναι ο λόγος του. Και είχε δίκιο. Αυτό έκανε ο Σολωμός, που για να γράψει το αθάνατο ποίημά του ”Ελεύθεροι Πολιορκημένοι”, έσωσε και παράδωσε στη φυλετική μας μνήμη (υπογραμμίζω εγώ) το Μεσολόγγι και τους αγώνες του.

Καταρχήν, στο απόσπασμα αυτό υπάρχει μία εμφανής παραποίηση, ή πάντως ψευδής επίκληση, της φράσης του Ρεμπώ. Όπως είναι φανερό, η πρώτη φράση δεν έχει καμία απολύτως σχέση με αυτό που φέρεται να «έκανε ο Σολωμός». Η φράση «η πράξη για τον ποιητή είναι ο λόγος του» από μόνη της δεν λέει κάτι ιδιαίτερο, και πάντως σίγουρα δεν λέει τίποτε για «φυλετικές μνήμες». Αυτά τα παρεισάγει ο Ελύτης αυθαίρετα.

Η αυθαιρεσία βέβαια είναι το μικρότερο ελάττωμα αυτής της προσθήκης.

Το κυριότερο είναι ο ρατσισμός της.

Η πρωτοφανής πεποίθηση ότι υπάρχει κάποια φυλετική [sic] μνήμη των ανθρώπινων ομάδων δεν νομίζω να έχει υποστηριχθεί ρητά ούτε καν από τους ναζί. Είναι πραγματικά αξιοπερίεργη η χαλαρότητα και η αφέλεια με την οποία ξεστομίζει ανερυθρίαστα τέτοιες κουβέντες κάποιος που, στην ίδια αυτή ομιλία, ρητορεύει περί «αγώνων για τη λευτεριά». Βεβαίως, αποποιείται την ιδιότητα «του ομιλητή, του δάσκαλου, του ηγέτη», αλλά στην πράξη –που είναι ο λόγος του- επαναλαμβάνει όσα λένε κάθε χρόνο οι δάσκαλοι στα σχολεία: αυτή η «λευτεριά» έχει μόνο εθνικό περιεχόμενο –είναι η απαλλαγή από ξένους γενικώς, από μη Έλληνες, από εκείνους που «το χώμα δεν έδεσε ποτέ με τη φτέρνα τους»· όχι από ναζιστές.

Επίσης –ουδεμία έκπληξη- η λευτεριά αυτή έχει ένα σαφές έμφυλο περιεχόμενο: το έθνος, αυτό το «εμείς» στο οποίο αναφέρεται ο ομιλητής, είναι το σύνολο των Ελλήνων ανδρών. Αυτό το ξεκαθαρίζει σε ένα άλλο δακρύβρεχτο απόσπασμα το οποίο κάνει τη γνωστή παρωδία για τα πιτόγυρα, τις μουστάρδες και τα κέτσαπ να μοιάζει λιγότερο παρωδία.

Για εμάς η Ελλάδα είναι αυτές οι στεριές οι καμένες στον ήλιο κι αυτά τα γαλάζια πέλαγα με τους αφρούς των κυμάτων. Είναι οι μελαχρινές ή καστανόξανθες κοπέλες, είναι τ’ άσπρα σπιτάκια τ’ ασβεστωμένα και τα ταβερνάκια και τα τραγούδια τις νύχτες με το φεγγάρι πλάι στην ακροθαλασσιά ή κάτω από κάποιο πλατάνι. Είναι οι πατεράδες μας κι οι παππούδες μας με το τουφέκι στο χέρι, αυτοί που λευτερώσανε την πατρίδα μας και πιο πίσω, πιο παλιά, όλοι μας οι πρόγονοι που κι αυτοί ένα μονάχα είχανε στο νου τους -όπως κι εμείς σήμερα: τον αγώνα για τη λευτεριά.

Οι γυναίκες λοιπόν εντάσσονται στο έθνος μόνο ως αποκτήματα, με τους ίδιους όρους όπως τα άψυχα αντικείμενα (και αυτό μόνο αν είναι νεαρές και έχουν συγκεκριμένο χρώμα μαλλιών. Εάν είναι π.χ. κοκκινομάλλες ή ώριμες, ούτε ως αντικείμενα γίνονται δεκτές).

Δεν προξενεί καμία αίσθηση αντίφασης, ούτε στον Ελύτη ούτε στους σημερινούς έλληνες και ελληνίδες εκπαιδευτικούς που αναπαράγουν με θαυμασμό και με διδακτική πρόθεση το λόγο του, το να μιλά κάποιος για την ελευθερία μιας φυλής. Την ίδια ακριβώς αδιαφορία για την ανακολουθία άλλωστε συναντάμε και σε ένα προγενέστερο κείμενο του «ποιητή του Αιγαίου», όπου περιγράφει το σοκ από τη συνάντησή του με τα «καλοζωισμένα Ελβετόπουλα» το 1948 και τη διαφορά τους από τα δυστυχισμένα και πεινασμένα πολεμόπληκτα ελληνόπουλα, με τα παρακάτω λόγια:

έβγαινα απ’ το άτομό μου και αισθανόμουν όχι απλά και μόνο αλληλέγγυος, αλλά ταυτισμένος κυριολεκτικά με τη φυλή μου.

Σα να μην ήταν ακριβώς η πίστη σε «ανθρώπινες φυλές» αυτή που είχε αιματοκυλίσει την Ελλάδα, και όλη την υπόλοιπη Ευρώπη, λίγα μόλις χρόνια πριν.

Απ’ τη στιγμή που κάποιος λογοτέχνης καταπίνει αμάσητο και μας ξερνάει ξανά κατά πρόσωπο τον βιολογικό ρατσισμό, είναι αναμενόμενο ότι θα προσυπογράφει και όλα τα αντιεπιστημονικά κλισέ του πολιτισμικού/ γλωσσικού ελληνικού ρατσισμού (για να το πούμε με μια λέξη: του μπαμπινιωτισμού), τα οποία κάνουν λαμπρή καριέρα έκτοτε και αναπαράγονται διαρκώς, ιδίως από τη στιγμή που εμφανίστηκε το διαδίκτυο.

… αυτό είναι στο βάθος ή ποίηση: μια πάλη συνεχής με τη γλώσσα. Τη γλώσσα την ελληνική που είναι η πιο παλιά και η πιο πλούσια γλώσσα του κόσμου.

Είμαστε οι μόνοι σ’ ολόκληρη την Ευρώπη που έχουμε το προνόμιο (υπογραμμίζω εγώ) να λέμε τον ουρανό “ουρανό” και τη θάλασσα “θάλασσα” …

κ.λπ. κ.λπ.

Νομίζω ότι, αν υπήρχε κάποια υποεπιτροπή της σουηδικής ακαδημίας η οποία να έχει το δικαίωμα να ανακαλέσει την απονομή του βραβείου Νομπέλ μετά τη χορήγησή του, θα είχε κάθε λόγο να σκεφτεί σοβαρά να εφαρμόσει αυτή τη δυνατότητα εν προκειμένω με βάση αυτές τις δηλώσεις –και άλλες ανάλογες. Σίγουρα λόγω του ρατσισμού τους, και επίσης, ενδεχομένως, λόγω της ανυπόφορης κοινοτοπίας, της φλυαρίας και του ανορθολογισμού τους.

του Μόρρις Ροσάμπι

Τις μέρες εκείνες, όταν, με το θέλημα του Θεού, όλες οι γωνιές της γης είναι υπό τον έλεγχό μας και τον έλεγχο του Τζένγκις Χαν και της ένδοξης οικογένειάς του, και όταν φιλόσοφοι, αστρονόμοι, λόγιοι και ιστορικοί όλων των θρησκειών και των εθνών –Κατάι, Μα Τσιν [βόρεια και νότια Κίνα], Ινδία, Κασμίρ, Θιβετιανοί, Ουιγούροι, και από άλλα έθνη των Τούρκων, Αράβων και Φράγκων- μαζεύονται σαν κοπάδια στην ξακουστή αυλή μας, ο καθένας απ’ αυτούς κατέχει αντίγραφα από τις ιστορίες, τους θρύλους και την πίστη του δικού τους λαού.

Ρασίντ αλ Ντιν, Επιτομή Xρονικών

Η ευρέως διαδεδομένη εικόνα περί των Μογγόλων ως βάρβαρων καταστροφέων που καταγίνονταν μόνο με λεηλασίες και σφαγές βασίζεται κυρίως σε κινεζικές, περσικές και ρωσικές καταγραφές του 13^ου και του 14^ου αιώνα. Oι περιγραφές αυτές των συγχρόνων τους τονίζουν πόσο ραγδαία και ανελέητα οι Μογγόλοι, υπό την ηγεσία του φοβερού και τρομερού αρχηγού τους Τεμιουτζίν (γνωστού ως Τζένγκις Χαν, περίπου 1162-1227), διαμόρφωσαν τη μεγαλύτερη εδαφικώς συνεχή αυτοκρατορία στην παγκόσμια ιστορία. Ωστόσο, ελάχιστα προσέχθηκε η σημαντική Συνέχεια →