του Φρανσουά Ζυλλιέν

Η προσεχής προεκλογική εκστρατεία στη Γαλλία, όπως λέγεται, θα στρέφεται γύρω από την «πολιτισμική ταυτότητα».

Γύρω δηλαδή από τα παρακάτω ερωτήματα: δεν πρέπει άραγε να προστατεύσουμε την «πολιτισμική ταυτότητα» της Γαλλίας απέναντι στην απειλή των κοινοτισμών; Ή μήπως πρέπει να βρούμε μια ισορροπία μεταξύ ανοχής και αφομοίωσης, αποδοχής των διαφορών και ταυτοτικής διεκδίκησης;

Η συζήτηση αυτή διαπερνά ολόκληρη την Ευρώπη· αφορά, γενικότερα, τη σχέση των πολιτισμών μεταξύ τους σε καθεστώς παγκοσμιοποίησης.

Νομίζω όμως ότι χρησιμοποιούμε τις λάθος έννοιες: δεν μπορεί να γίνει λόγος για «διαφορές» που απομονώνουν τις κουλτούρες, αλλά για αποκλίσεις οι οποίες διατηρούν στο βλέμμα, άρα σε ένταση, και προωθούν, το κοινό μεταξύ τους. Ούτε για «ταυτότητα» μπορεί να γίνει λόγος, εφόσον ίδϊον της κουλτούρας είναι να μεταλλάσσεται και να Συνέχεια →

της Nina Wegner

Μια ισχυρή πνοή νοσταλγίας για την παλιά σοβιετική εποχή πνέει ανάμεσα στους νομάδες βοσκούς οι οποίοι –πολύ μετά από τότε που η Μογγολία έπαψε να είναι κομμουνιστική, στις αρχές της δεκαετίας του 1990- προσαρμόζονται σε έναν ολοένα και πιο απειλούμενο τρόπο ζωής στα τεράστια βοσκοτόπια της μογγολικής στέπας.

«Παλιά, εκτρέφαμε και πουλούσαμε ζώα ως σοσιαλιστική κολλεκτίβα», μας είπε ο Nerguibaatar L., ένας βοσκός που ζει στην επαρχία Ιχ Tαμίρ της κεντρικής Μογγολίας. «Αλλά αυτό δεν υπάρχει πια, λόγω ελεύθερου εμπορίου. Εμείς οι κτηνοτρόφοι θα προτιμούσαμε να επιστρέψουμε σε αυτό, αν είχαμε επιλογή».

Με δεδομένη την απόλυτη αποτυχία της Σοβιετικής Ένωσης, η επιθυμία αυτή φαίνεται παράξενη. Αλλά οι κτηνοτρόφοι λένε ότι έχουν δύο πιεστικούς λόγους: καλύτερη διαχείριση των βοσκοτόπων και Συνέχεια →

Οι πολιτικοί αναλυτές θεωρούν ότι το 2009 ξεκίνησε ένας νέος κύκλος κοινωνικών εξεγέρσεων, ως απάντηση στην κατάρρευση των χρηματοπιστωτικών αγορών, την αύξηση του δημόσιου χρέους και τις πολιτικές λιτότητας. Η δεξιά, αποτελούμενη από έναν όχι πάντα ομοιογενή εσμό διαχειριστών, τεχνοκρατών, ευκατάστατων καπιταλιστών-χρηματιστών και λίγο-πολύ στερημένων μονοθεϊστών, ταλαντεύεται ανάμεσα σε μια φουτουριστική λογική που ωθεί την μηχανή των χρηματιστηρίων προς την υπεραξία και το κοινωνικό σώμα προς την κατασταλτική αναδίπλωση, επαναβεβαιώνοντας το σύνορο και τις σχέσεις συγγένειας ως θύλακες κυριαρχίας. Στη νεο-κομμουνιστική αριστερά (βλ. Σλάβοϊ Ζίζεκ, Αλαίν Μπαντιού και συντροφία) γίνεται λόγος για την επανεμφάνιση της χειραφετητικής πολιτικής σε παγκόσμια κλίμακα, από την Ουώλ Στρητ μέχρι το Κάιρο μέσω Αθήνας και Μαδρίτης, αλλά διαπιστώνεται απαισιόδοξα ότι τα υπαρκτά κινήματα δεν καταφέρνουν να μεταφράσουν μία πολλαπλότητα αιτημάτων σε μια ενιαία ανταγωνιστική πάλη. Ο Ζίζεκ επαναλαμβάνει τη φράση του Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς για να συνοψίσει την αλαζονική του διάγνωση περί της κατάστασης: «Οι καλύτεροι στερούνται κάθε πεποίθηση, ενώ οι χειρότεροι είναι γεμάτοι παθιασμένη ένταση».

Οι γκουρού της παλιάς αποικιακής Ευρώπης έχουν λυσσάξει τελευταία προσπαθώντας να εξηγήσουν στους ακτιβιστές των κινημάτων Occupy, στους Indignados, σε τρανσφεμινίστριες, σε ΑΜΕΑ-τρανς-πούστηδες-λεσβίες και postporn ότι δεν μπορούμε να κάνουμε την επανάσταση διότι δεν έχουμε ιδεολογία. Λένε «ιδεολογία», όπως η μητέρα Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Έχει πρόσφατα υποστηριχθεί ότι η σχέση της νεοελληνικής κοινωνίας με την αρχαιότητα και, ειδικότερα, με τα υλικά υπολείμματά της, έχει προσλάβει χαρακτήρα κοσμικής θρησκείας.

Ο ισχυρισμός αυτός είναι απόλυτα πειστικός. Εγώ όμως θα πρόσθετα ότι, όπως από παλιά έχει διαπιστωθεί από πολλές μεριές, σε όλες τις ανθρώπινες κοινωνίες η έννοια του ιερού είναι σύμφυτη με το μιαρό, το βέβηλο, το ασεβές, ενώ συχνά εκφράζεται και με τις ίδιες λέξεις. Πρβλ. Homo sacer, χαρέμ/ χαράμ, όπως επίσης «γαμώ την Παναγία σου» κ.ο.κ.

Παρατηρώντας τις τελευταίες μέρες όσα εξελίσσονται γύρω από τον τύμβο της Αμφίπολης (τόσο με τη γεωγραφική όσο και με την ευρύτερη έννοια του «γύρω»), δεν μπορεί κανείς να Συνέχεια →

του Yann Moulier-Boutang

Τα πλεονεκτήματα των υπέρογκων χρεών

«Αν χρωστάς δέκα χιλιάδες λίρες, έχεις ένα πρόβλημα με την τράπεζα· αν χρωστάς δέκα εκατομμύρια λίρες, η τράπεζα έχει ένα πρόβλημα με σένα». Αυτός ο ωραίος κανόνας του Κέινς είναι καθολικός. Ίσχυε τότε για το γερμανικό χρέος που προέκυψε από τη συνθήκη των Βερσαλλιών (τις επανορθώσεις), αυτό το γερμανικό χρέος το οποίο δηλητηρίασε τις διεθνείς σχέσεις από το 1922 μέχρι το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, που ήταν γνήσιο τέκνο του. Όσο μεγαλύτερο είναι το χρέος, τόσο λιγότερο είναι πιθανό να χρειαστεί να το αποπληρώσεις στο σύνολό του. Σήμερα έχουμε μεταφράσει την κεϋνσιανή διαπίστωση με το απόφθεγμα too big to fail (υπερβολικά μεγάλες για να χρεωκοπήσουν) σε σχέση με Συνέχεια →

του Paolo Virno [1]

1. Πραγματεία περί παθών

Στη βάση της κουλτούρας των μέσων ενημέρωσης υπάρχουν ψυχικές καταστάσεις, συμπεριφορές, συναισθηματικές τάσεις, με τις οποίες ο ηθικός στοχασμός έχει δια μακρών ασχοληθεί. Ο Αυγουστίνος, ο Moνταίν, ο Πασκάλ, ο Λαροσφουκώ έγραψαν σελίδες που θα μπορούσαν κάλλιστα να περιέχονται σε ένα εγχειρίδιο οδηγιών για στελέχη της τηλεόρασης. Πρόκειται όμως για σελίδες τις οποίες οι συγγραφείς αυτοί αφιερώνουν στις αδυναμίες του χαρακτήρα, στις χειρότερες πτυχές της ατομικής και συλλογικής διαγωγής: λήθη εαυτού, αστάθεια, επιπολαιότητα, ανικανότητα συγκέντρωσης και προσήλωσης κ.λπ. Η βιομηχανία της επικοινωνίας προϋποθέτει μία «πραγματεία περί παθών» γεμάτη αποχρώσεις· αλλά η πραγματεία αυτή, εκ πρώτης όψεως, φαίνεται να περιλαμβάνει μόνο ή κυρίως κακά πάθη, κατακριτέα συναισθήματα, ποταπές συμπεριφορές. Είναι πραγματικά έτσι; Συνέχεια →