του Υγκό Κλεμάν

«Ξανά, μπαμπά!».

Η Ζιμ, δύο χρονών, κάθεται κολλημένη πάνω μου στον καναπέ. Μόλις έχω κλείσει το βιβλίο, αλλά, κατά τη συνήθειά της, θέλει να ξαναακούσει την ιστορία. Οπότε, ξαναρχίζω από την αρχή. Γυρίζοντας τις σελίδες, παρατηρούμε μαζί τις εικονίτσες διάφορων ζώων που κατοικούν στο δάσος, και ανάμεσα σ’ αυτά ένα κουνέλι που κρατά στο χέρι ένα καρότο. Το λατρεύει, και το δείχνει συστηματικά με το δάχτυλο φωνάζοντας «κουνέλι». Άλλωστε, αυτό είναι το πρώτο ζώο του οποίου κατάφερε να προφέρει το όνομα. Ίσως επειδή ένα από τα λούτρινα παιχνιδάκια της είναι κουνέλι. Καμιά φορά, την ώρα του φαγητού, το βάζει πάνω στο τραπέζι και παριστάνει ότι το ταΐζει. Για να μην αναποδογυρίσει το περιεχόμενο του κουταλιού στο πάτωμα, την διακόπτω λέγοντας: «Όχι, το κουνέλι δεν τρώει αυτό το φαγητό! Τι τρώει;». Η απάντηση έρχεται σε λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο: «Καρότα!». Που συχνά το προφέρει «κακότα». Εγώ την συγχαίρω: «Μπράβο, κούκλα μου!».

Για μένα, όπως πιθανότατα και για σας, ήταν πάντα προφανές ότι τα κουνέλια τρώνε καρότα. Σε αμέτρητα βιβλία για παιδιά, διαφημίσεις ή κινούμενα σχέδια, πηγαίνουν πακέτο με το συγκεκριμένο λαχανικό. Και όμως, όσο απίστευτο κι αν φαίνεται, στη Συνέχεια →

του Φρανς ντε Βάαλ

Η διαφορά ανάμεσα στο μυαλό του ανθρώπου και των ανώτερων ζώων, όσο μεγάλη κι αν είναι, είναι σίγουρα διαφορά βαθμού και όχι είδους

Τσαρλς Ντάργουιν (1871)

Ένα πρωί στις αρχές Νοεμβρίου, καθώς οι μέρες άρχιζαν να ψυχραίνουν, πρόσεξα ότι η Φράνγε, μία χιμπατζίνα, μάζευε όλα τα άχυρα από την κρεβατοκάμαρά της, τα έπαιρνε κάτω από το μπράτσο της και τα κουβαλούσε πάνω στο μεγάλο νησί στον ζωολογικό κήπο Burger, στην ολλανδική πόλη του Άρνεμ. Η συμπεριφορά της αυτή με αιφνιδίασε. Πρώτα απ’ όλα, αυτό η Φράνγε δεν το είχε κάνει ποτέ πριν, ούτε είχαμε δει ποτέ άλλους χιμπατζήδες να κουβαλάνε έξω άχυρα. Δεύτερον, αν ο στόχος της ήταν να μείνει ζεστή κατά την διάρκεια της ημέρας, όπως υποψιαζόμασταν, ήταν αξιοσημείωτο ότι μάζευε τα άχυρα σε μια στιγμή που βρισκόταν σε πολύ άνετη θερμοκρασία μέσα σε ένα θερμαινόμενο κτίριο. Δεν αντιδρούσε στο κρύο· εξοπλιζόταν για μια θερμοκρασία την οποία δεν ένιωθε εκείνη τη στιγμή. Η πιο εύλογη εξήγηση θα ήταν ότι έκανε προβολή με βάση την προηγούμενη μέρα, που ήταν ψυχρή, για τον καιρό που πιθανόν να είχε σήμερα. Εν πάση περιπτώσει, αργότερα έμεινε στα ζεστά μαζί με τον μικρό Φονς, το γιο της, στη φωλιά από άχυρο που είχε χτίσει.

Ποτέ δε σταμάτησα να αναρωτιέμαι σε ποιο νοητικό επίπεδο λειτουργούν τα ζώα, έστω Συνέχεια →