του Άκη Γαβριηλίδη

Στις 3/2, ο εν θέματι αναφερόμενος, αντιδρώντας σε προηγούμενη ανάρτηση του τραγουδοποιού Αλκίνοου Ιωαννίδη σχετική με τις κινητοποιήσεις των καλλιτεχνών, έκανε την κάτωθι εικονιζόμενη ανάρτηση.

Το περιεχόμενο αυτού του ισχυρισμού δεν θα το σχολιάσω. Φυσικά δεν έλεγε τίποτε τέτοιο ο Χίτλερ, ούτε άλλωστε ο ενδιαφερόμενος μπήκε στον κόπο να δώσει κάποιο παράδειγμα συγκεκριμένου «τέτοιου» που είπε ο Χίτλερ και να μας εξηγήσει πού το είπε. Για τις ανάγκες αυτού του σημειώματος, θα κάνω τη χάρη στο λεβεντόπαιδο Αρίστο να πάρω ως δεδομένο τον εξωφρενικό αυτό ισχυρισμό και να ασχοληθώ μόνο με το πώς διαχειρίστηκε στη συνέχεια την δημόσια διατύπωσή του.

Αμέσως μετά την ανάρτηση, ο Νίκος Σαραντάκος (πιθανόν και άλλοι χρήστες, εγώ σε εκείνον το είδα) παρατήρησε ότι η γραφή «Άρεια» είναι λάθος, αντί του ορθού Άρια (ή Αρία).

Λίγο μετά, ο τοίχος του Αρίστου παρουσίαζε την εξής εικόνα:

Θεωρώ πραγματικά απίθανο να κατέβασε το facebook την ανάρτηση. Πολύ πιθανότερο θεωρώ να την κατέβασε ο ίδιος ο αναρτήσας για να την επαναφέρει μετά διορθωμένη, νομίζοντας έτσι ότι πετυχαίνει με ένα σμπάρο δύο τρυγόνια: και αποφεύγει την κριτική (χωρίς όμως να παραδέχεται ρητά ότι έκανε λάθος), και εμφανίζεται ως δήθεν διωκόμενος από σκοτεινές δυνάμεις. (Όχι τόσο σκοτεινές δηλαδή. Φανερές, την εξής μία: τον ΣΥΡΙΖΑ, σύμφωνα τουλάχιστον με κάποιον φίλο του ο οποίος σε σχόλιό του κάτω από την ανάρτηση ερμήνευσε την φερόμενη ως λογοκρισία με το θυμόσοφο απόφθεγμα «ΣΥΡΙΖΑ Ναζί το ίδιο μαγαζί»).

Την πιθανότητα αυτή βέβαια δεν μπορώ να την αποδείξω. Μπορώ όμως να αποδείξω –ή μάλλον, απλώς να δείξω: δεν χρειάζεται κάποιο επιχείρημα, είναι σε κοινή θέα- ότι το «ΦΒ» δεν επανέφερε την αρχική ανάρτηση, αλλά μία άλλη. Όπως ο καθένας βλέπει, σε αυτή την θαυματουργή επανεμφάνιση, το Άρεια έχει αντικατασταθεί από το Αρία.

Επιπλέον τούτου, όμως, τίθεται το ερώτημα: είναι πράγματι διόρθωση η αντικατάσταση αυτή; Είναι πράγματι λάθος το Άρεια φυλή;

Aυτό συζητείται.

Εάν κοιτάξουμε το Λεξικόν της νέας ελληνικής γλώσσης, καθαρευούσης και δημοτικής και εκ της νέας ελληνικής εις την αρχαίαν του Ιωάννου Σταματάκου, έκδοση του 1952, θα δούμε ότι για το επίθετο «άρειος» δίνει δύο σημασίες, τις εξής:

ο του Άρεως, ο αναφερόμενος εις τον Άρην, ο πολεμικός, ο φιλοπόλεμος, ο μαχητικός, πολεμοχαρής, αρήιος. ‖ ο ανήκων εις την Αρίαν Φυλήν (η υπογράμμιση δική μου).

Την ίδια σημασία, με την ίδια ακριβώς διατύπωση, αναφέρει το λεξικό Δημητράκου (γ΄ έκδοση, 1970, εκδόσεις Χ. Γιοβάνη, με τον τίτλο Εκσυγχρονισμένον Νέον Λεξικόν, ορθογραφικόν και ερμηνευτικόν όλης της ελληνικής γλώσσης, αναθεώρησις, συμπλήρωσις και διόρθωσις υπό Θησέως Τζαννετάτου), όπου το λήμμα άρειος αναφέρει τα εξής:

1. ο του Άρεως, φιλοπόλεμος, κ. ουσ. πολεμιστής. 2. Άρειος Πάγος βλ.λ. 3. ο ανήκων εις την Αρίαν Φυλήν.

Ομοίως, στο Σύγχρονον ορθογραφικόν – ερμηνευτικόν λεξικόν της ελληνικής γλώσσης (καθαρευούσης-δημοτικής) σε επιμέλεια ύλης Θεόκρ. Γούλα (εκδ. Διαγόρας, Αθήναι 1961), στο λήμμα άρειος υπάρχουν οι εξής αποδόσεις: «ο του Άρεως, ο κάτοικος του πλανήτου Άρεως· άριος» (υπογραμμίζω εγώ).

Αλλά και αντίστροφα: και στα δύο αυτά λεξικά, η συνωνυμία των δύο τύπων, με το ε και χωρίς το ε, είναι αμφιμονοσήμαντη, εφόσον επισημαίνεται και στο λήμμα «άριος»! Στο λήμμα του δευτέρου, π.χ., διαβάζουμε: «άριος -ία -ιο(ν) κ[αι] άρειος ΚΔ. ο της Αρίας ή ο εξ αυτής· ο της ινδοευρωπαϊκής ομοεθνίας». Οι δύο τύποι λοιπόν εμφανίζονται ως ισοδύναμοι και συνώνυμοι.

Ο Αρίστος όμως προφανώς αγνοούσε αυτές τις λημματογραφήσεις όταν προσπαθούσε να πείσει ότι τα λεγόμενα του Ιωαννίδη έχουν σχέση με τον ναζισμό, όπως τις αγνοούσε και ο Λεωνίδας Καβάκος όταν προσπαθούσε να πείσει ότι τα δικά του λεγόμενα δεν έχουν σχέση με τον ναζισμό.

Οπότε, το πρόβλημα για τον Αρίστο είναι ότι τρέχει μόνος του και βγαίνει όχι δεύτερος, αλλά τρίτος. Πρώτα κάνει έναν άστοχο παραλληλισμό. Του επισημαίνουν ότι αυτός έχει ένα γλωσσικό λάθος· αποδέχεται ότι έκανε λάθος (αλλά από μέσα του, χωρίς να το δηλώνει δημόσια) και, για να βγει από την δύσκολη θέση να παραδεχθεί ότι δεν είναι άριστος, σκηνοθετεί μία εξαφάνιση-επανεμφάνιση που δεν πείθει κανέναν· και μετά διορθώνει το λάθος σφυρίζοντας δήθεν αδιάφορα, τη στιγμή που θα μπορούσε με πειστικά επιχειρήματα να ισχυριστεί ότι δεν είναι λάθος.

του Άκη Γαβριηλίδη

Μετά από ενέργειες των λίγων ψεκασμένων μακονομάχων που απομένουν ακόμα στην κοινωνία, το κράτος και το παρακράτος της Ελλάδας, η εισαγγελέας Πρωτοδικών Φλώρινας, όπως δημοσιεύτηκε στον τύπο, άσκησε ανακοπή κατά της απόφασης του Ειρηνοδικείου Φλώρινας με την οποία αναγνωρίστηκε το σωματείο με την επωνυμία «Κέντρο Μακεδονικής Γλώσσας στην Ελλάδα».

Ας αναμένουμε να δούμε και τι θα γίνει στην εκδίκαση της ανακοπής, η οποία έχει οριστεί για αρκετά κοντινή ημερομηνία. Ό,τι κι αν γίνει, όμως, θεωρώ ότι η εξέλιξη αυτή συνολικά συνιστά ένα σημαντικό βήμα μπροστά για την ελληνική δικαιοσύνη ώστε να προσαρμοστεί επιτέλους στην πραγματικότητα και να μην συνεχίσει να διατυμπανίζει υπερήφανα ότι ο γάιδαρος πετάει.

Καταρχάς, το ίδιο το γεγονός ότι ασκήθηκε ανακοπή δείχνει ότι, ακριβώς, υπήρξε μια πρωτόδικη απόφαση, και μάλιστα από το Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Σε μία πολλοστή επιτέλεση της γνωστής και περιοδικά επαναλαμβανόμενης θρηνωδίας «πού βαδίζει η γλώσσα μας», «πόσο αμαθείς είναι οι νέοι», «λεξιπενία, ακηδία, αποκοπή από το παρελθόν, μπλα μπλα μπλα», η Καθημερινή, διά χειρός Απόστολου Λακασά, κρούει ακόμα μια φορά τον κώδωνα του κινδύνου: «Ζητείται ορθογραφία στο πανεπιστήμιο».

Στο κείμενο του άρθρου παρελαύνουν επώνυμοι πανεπιστημιακοί και σχολικοί δάσκαλοι οι οποίοι σκιαγραφούν με μελανά χρώματα την κατάσταση: «Πλέον είναι αδύνατον να βρεις ένα πλήρως ορθογραφημένο γραπτό στα γραπτά των φοιτητών», μας διαβεβαιώνει ο γνωστός ανιστόρητος και εθνικιστής καθηγητής της ιστορίας Βασίλης Γούναρης. Άλλοι προσυπογράφουν τη θεωρία αυτή περί χρυσής εποχής και περί του πόσο «παλιά ήταν καλύτερα»: «Οι προηγούμενες γενιές μαθητών, ακόμη και μέσω της αποστήθισης μάθαιναν ορθογραφία». «Σήμερα δεν δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να εκφραστούν γραπτώς, τα παιδιά Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Σε όλα τα ελληνόφωνα μέσα δημοσιεύεται η επίθεση που εξαπέλυσε χθες ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου κ. Ντογιάκος κατά «μερίδας του Τύπου» με αφορμή την κάλυψη της υπόθεσης Καϊλή και τις συγκρίσεις μεταξύ ελληνικής και βελγικής δικαιοσύνης.

Η επίθεση αυτή έγινε προφορικά, αλλά επρόκειτο για χαιρετισμό που απηύθυνε ο ενδιαφερόμενος στη Γενική Συνέλευση της Ένωσης Εισαγγελέων Ελλάδος. Δεν ήταν δηλαδή σε κάποια τυχαία καθημερινή συζήτηση που έτυχε να καταγραφεί, αλλά σε μια περίσταση όπου κανείς προσέχει τα λόγια του, συνήθως δε τα έχει προετοιμασμένα και γραμμένα εκ των προτέρων. Ή, αν όχι, τα ελέγχει ξανά εκ των υστέρων εάν γνωρίζει ότι θα δημοσιευθούν.

Με αυτά τα δεδομένα, τουλάχιστον μία πρόταση που περιέχει το κείμενο που δημοσιεύθηκε συνιστά ασυγχώρητη γλωσσική κοτσάνα. Η εξής:

Δεν είναι δυνατόν μια μερίδα του Τύπου (…) να στρέφεται και να βυσσοδομεί όποιον κατά την ενάσκηση των καθηκόντων του δεν Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Από το newsroom του CNN Greece (ή, Μπαμπινιωτιστί, «την αίθουσα ειδήσεων του CNN Ελλάδα» –εκτός αν υπάρχει ελληνική απόδοση και για το «CNN»), το πανελλήνιο πληροφορήθηκε χθες ότι ο γνωστός θεολόγος που παριστάνει τον γλωσσολόγο έκανε «Παρέμβαση σχετικά με την κλίση της λέξης ‘πατήρ’». Όπως όλες οι παρεμβάσεις του, και αυτή ήταν διορθωτικού-αστυνομικού χαρακτήρα.

Πριν μπούμε στην ουσία της παρέμβασης, δύο παρατηρήσεις, μία πραγματολογική και μία ηθική.

Η διόρθωση κάνει λόγο για «δεινώς κακοποιούμενο γραμματικώς πατέρα» (η τελευταία λέξη με μεγαλύτερα γράμματα στο πρωτότυπο). Τη στιγμή που ο φερόμενος ως λανθασμένος γλωσσικός τύπος χρησιμοποιείται τελευταία σε συνάρτηση με καταγγελίες για κάποιον πάτερ (/ πατέρα) που κατηγορείται για κακοποιήσεις ανηλίκων, βρίσκω τουλάχιστον κακόγουστη, αν όχι κυνική, την επιλογή να πλάθει κανείς λογοπαίγνια γύρω από τη συγκεκριμένη λέξη. Οι κακοποιήσεις δεν νομίζω ότι είναι θέμα κατάλληλο για ευφυολογήματα.

Δεύτερον: αξίζει να επισημάνουμε ότι, στο δημοσίευμα του CNN, το μικρό όνομα του τροχονόμου της γλώσσας αναγράφεται ως Συνέχεια →

της Μπαρμπαρά Κασσέν

Το άλφα και το ωμέγα της ελληνικής ως γλώσσας-και-ως σκέψης, ως σκέψης-σε-γλώσσα, μπορούμε επαρκώς να το κατανοήσουμε και να το αποδώσουμε με τον όρο λόγος[1]. Ο λόγος δηλώνει την επιλογή, τη συλλογή, την δέσμη που συνομαδώνει: τη συσχέτιση και τη σχέση μεταξύ των σχέσεων, με την αναλογία, τη συμμετρία, ως ακρογωνιαίο λίθο των λίθων. Η λέξη λέει μαζί και δένει, σε ένα αδιαμφισβήτητο συν-ανήκειν, (μαγικό σαν μια ταχυδακτυλουργία ή μία επιτέλεση), την ομιλία και τη σκέψη, αλλά το κάνει υπό τη μορφή μιας ενικής γλώσσας που μιλά και σκέφτεται τον εαυτό της ως οικουμενική, ήτοι της ελληνικής γλώσσας. Μπορούμε να εντυπωσιαστούμε ως φιλόσοφοι. «Η ελληνική γλώσσα και μόνο αυτή είναι λόγος», λέει ο Χάιντεγγερ: το προνόμιο της ελληνικής έγκειται στο ότι, «στην ελληνική λέξη ακουσμένη από ένα ελληνικό αυτί, βρισκόμαστε άμεσα παρουσία του ίδιου του πράγματος»· οπότε, προσθέτει, δεν έγκειται σε μια εξωγενή επένδυση της γλώσσας από τη φιλοσοφία, αλλά στην ίδια στη γλώσσα, η οποία φιλοσοφεί «ήδη ως γλώσσα και ως σχηματισμός γλώσσας». Μπορούμε επίσης να παραμείνουμε δύσπιστοι ως ιστορικοί: οι [αρχαίοι] Έλληνες, λέει ο Αρνάλντο Μομιλιάνο, είναι «υπερήφανα μονόγλωσσοι», και έτσι η πολυσημία του όρου λόγος μπορεί να τους Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Αμέσως μετά την έξοδό του από τις φυλακές Κορυδαλλού λόγω της αναγνώρισης ανασταλτικού αποτελέσματος στην έφεσή του κατά της εις βάρος του καταδικαστικής απόφασης, ο φιλόλογος, ηθοποιός, σκηνοθέτης και βιαστής Δημήτρης Λιγνάδης έκανε δηλώσεις στα κανάλια. Σε αυτές μεταξύ άλλων είπε και τα εξής:

Έχω περίπου ενάμιση χρόνο να μιλήσω. Δεν είναι η στιγμή να πω πολλά πράγματα· θα ΄ρθούνε κι αυτές οι στιγμές. (…) Ενάμιση χρόνο, συγνώμη για το λαϊκό της έκφρασης, έπαιζαν μόνοι τους μπάλα. Νομίζω ότι τώρα δικαιούμαι να μιλήσω κι εγώ.

Ο άνθρωπος που, μόλις προηγουμένως, είχε κριθεί από την ελληνική δικαιοσύνη ένοχος για δύο βιασμούς, ξεστόμισε τη λέξη «συγνώμη» στις δηλώσεις του, αλλά η συγνώμη αυτή δεν αφορούσε τους Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Η πιο ουσιαστική και χρήσιμη κίνηση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ υπήρξε η συμφωνία των Πρεσπών, και ειδικά το θάρρος της να μην υποκύψει στον δεξιό λαϊκισμό που μιλούσε για «παράδοση του προαιώνια ελληνικού ονόματος» στους «Σκοπιανούς» και να ασκήσει πολιτική σύμφωνη με (τις δικές του) αρχές.

Γι’ αυτό ακριβώς, ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ δεν έχει κανένα λόγο να ψαρεύει εκείνος στα θολά νερά της δεξιάς-εθνικιστικής κριτικής προς την παρούσα κυβέρνηση, και ειδικά προς ένα συγκεκριμένο μέλος της από την ακροδεξιά-ελληνοβαρεμένη πτέρυγα, ούτε να επινοήσει ένα δικό του ονοματολογικό «εθνικό θέμα» για να πάρει πίσω το αίμα του.

Η ανακοίνωση λοιπόν του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ σχετικά με την κατοχύρωση του όρου TurkAegean ως κατατεθέντος σήματος αποτελεί παλινδρόμηση σε σχέση με την προηγούμενη στάση του, για λόγους Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Οι Έλληνες εθνικιστές δεν θέλουν να χωνέψουν την πανηγυρική ήττα τους την οποία σηματοδότησε η συμφωνία των Πρεσπών και προσπαθούν να το δείξουν με κάθε ευκαιρία. To μόνο που καταφέρνουν όμως είναι να γίνονται ακόμα περισσότερο γραφικοί απ’ όσο ήταν ως τώρα.

Ούτως ή άλλως, βέβαια, οι ευκαιρίες δυστυχώς γι’ αυτούς δεν είναι πάρα πολλές. Την τελευταία βδομάδα, στο πολιτικό επίπεδο είχαμε δύο απόπειρες να ξανατεθεί το θέμα, οι οποίες πέρασαν ουσιαστικά απαρατήρητες. Η μία ήταν από τον πρώτο διδάξαντα Αντώνη Σαμαρά στο συνέδριο του κόμματός του (το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της οποίας ήταν ότι εισήγαγε στον δημόσιο λόγο τον πολύ ενδιαφέροντα, ποιητικής ομορφιάς, όρο «Πρέσπες του Αιγαίου» –μια ομολογουμένως εξαιρετική ιδέα και επί της ουσίας), ενώ η άλλη από κάποια ακροδεξιά κυρία σε περιοδεία του Αλέξη Τσίπρα στη Θεσσαλονίκη.

Υπήρξε όμως και μία πιο έμμεση, «επιστημονική» προσπάθεια να επανέλθει το θέμα. Δράστης –ποιος άλλος;- ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης, από τον βωμό τον οποίο έχει στήσει στο ΡΙΚ και στο κανάλι της Συνέχεια →