του Άκη Γαβριηλίδη

ΟΜΟΛΟΓΩ ΟΤΙ δεν μου άρεσαν κάποια πράγματα στο άρθρο του Ηλία Ιωακείμογλου της 25-9-2015 σχετικά με την «πολιτική κουζίνα της Θεανώς Φωτίου». Και συγκεκριμένα, δύο τουλάχιστον πράγματα, όχι άσχετα άλλωστε μεταξύ τους.

Το πρώτο είναι ότι σπεύδει εξαρχής να επικροτήσει ανεπιφύλακτα την «θυμηδία που προκάλεσαν» οι δηλώσεις τής Φωτίου περί γεμιστών, και να την χαρακτηρίσει «προφανώς δικαιολογημένη» (άνευ άλλης εξήγησης –ό,τι είναι προφανές δεν χρειάζεται εξήγηση). Η θυμηδία όμως αυτή εκφράστηκε και με αρκετά προβληματικούς τρόπους, ενίοτε στα όρια της διαπόμπευσης και του μισογυνισμού. Χρησιμοποιώντας στον πρώτο πληθυντικό την έκφραση «γελάσαμε αρκετά», ο συντάκτης αποφεύγει να πάρει οποιαδήποτε απόσταση από όλους τους άλλους οι οποίοι «γέλασαν» και κινδυνεύει να τους χρεωθεί άθελά του.

Όχι όμως μόνο γι’ αυτό.

Μετά τα γέλια, το άρθρο περνάει σε ένα «σοβαρό» μέρος, στο οποίο υπόσχεται να αποκαλύψει «ποιο είναι το σημαινόμενο πίσω από το γελοίο σημαίνον». Το σημαινόμενο λοιπόν αυτό, το οποίο και συνιστά τη «σκοτεινή πλευρά» των γεμιστών, είναι μία απολογία της λιτότητας. Στο πλαίσιο μιας τυπικά εργαλειακής αντίληψης της ιδεολογίας, τα γεμιστά είναι ένα εποικοδόμημα της οικονομικής βάσης∙ είναι μία ιδέα, ένας κανόνας Συνέχεια →

Οι πολιτικοί αναλυτές θεωρούν ότι το 2009 ξεκίνησε ένας νέος κύκλος κοινωνικών εξεγέρσεων, ως απάντηση στην κατάρρευση των χρηματοπιστωτικών αγορών, την αύξηση του δημόσιου χρέους και τις πολιτικές λιτότητας. Η δεξιά, αποτελούμενη από έναν όχι πάντα ομοιογενή εσμό διαχειριστών, τεχνοκρατών, ευκατάστατων καπιταλιστών-χρηματιστών και λίγο-πολύ στερημένων μονοθεϊστών, ταλαντεύεται ανάμεσα σε μια φουτουριστική λογική που ωθεί την μηχανή των χρηματιστηρίων προς την υπεραξία και το κοινωνικό σώμα προς την κατασταλτική αναδίπλωση, επαναβεβαιώνοντας το σύνορο και τις σχέσεις συγγένειας ως θύλακες κυριαρχίας. Στη νεο-κομμουνιστική αριστερά (βλ. Σλάβοϊ Ζίζεκ, Αλαίν Μπαντιού και συντροφία) γίνεται λόγος για την επανεμφάνιση της χειραφετητικής πολιτικής σε παγκόσμια κλίμακα, από την Ουώλ Στρητ μέχρι το Κάιρο μέσω Αθήνας και Μαδρίτης, αλλά διαπιστώνεται απαισιόδοξα ότι τα υπαρκτά κινήματα δεν καταφέρνουν να μεταφράσουν μία πολλαπλότητα αιτημάτων σε μια ενιαία ανταγωνιστική πάλη. Ο Ζίζεκ επαναλαμβάνει τη φράση του Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς για να συνοψίσει την αλαζονική του διάγνωση περί της κατάστασης: «Οι καλύτεροι στερούνται κάθε πεποίθηση, ενώ οι χειρότεροι είναι γεμάτοι παθιασμένη ένταση».

Οι γκουρού της παλιάς αποικιακής Ευρώπης έχουν λυσσάξει τελευταία προσπαθώντας να εξηγήσουν στους ακτιβιστές των κινημάτων Occupy, στους Indignados, σε τρανσφεμινίστριες, σε ΑΜΕΑ-τρανς-πούστηδες-λεσβίες και postporn ότι δεν μπορούμε να κάνουμε την επανάσταση διότι δεν έχουμε ιδεολογία. Λένε «ιδεολογία», όπως η μητέρα Συνέχεια →

του Άκη Γαβριηλίδη

Στα λατινικά, η λέξη proles/ proletis σημαίνει «τέκνο, απόγονος».

Στην αρχαία Ρώμη, η λέξη αυτή αποτέλεσε τη ρίζα για έναν άλλο όρο που έμελλε να διαγράψει μακροχρόνια καριέρα στο ευρωπαϊκό λεξιλόγιο των κοινωνικών και πολιτικών θεσμών. Στη δημοκρατία [respublica], και μετέπειτα στην αυτοκρατορία, proletarii αποκαλούνταν οι πολίτες οι οποίοι δεν είχαν καμία φορολογήσιμη περιουσία και, έτσι, το μόνο που μπορούσαν να εισφέρουν στην πολιτεία ήταν να γεννήσουν απογόνους.

Οι πολίτες αυτοί συνιστούσαν χωριστή κατηγορία φορολογουμένων. Το ομώνυμο λήμμα τής wikipedia αρχίζει ως εξής:

Η προέλευση του ονόματος συνδέεται μάλλον με την απογραφή, την οποία πραγματοποιούσαν κάθε πέντε χρόνια οι ρωμαϊκές αρχές προκειμένου να συντάξουν ένα μητρώο των πολιτών και της περιουσίας τους, από το οποίο θα καθορίζονταν οι στρατιωτικές υποχρεώσεις και τα δικαιώματα Συνέχεια →

Το 2011, ο Ιταλός πολιτικός φιλόσοφος Τζόρτζιο Αγκάμπεν παραχώρησε συνέντευξη στο τρίτο κανάλι της Ελληνικής Τηλεόρασης (και ειδικότερα στην εκπομπή «Τόποι ζωής, τόποι ιδεών» του Γιώργου Κεραμιδιώτη). Στην εκπομπή, η οποία προβλήθηκε από την ΕΤ3 (και μπορεί κανείς να την παρακολουθήσει εδώ) χρησιμοποιήθηκαν ορισμένα μόνο αποσπάσματα από τη συνέντευξη, περίπου το μισό από το συνολικό υλικό. Το κείμενο που ακολουθεί περιλαμβάνει το σύνολο των ερωτήσεων και των απαντήσεων, στα ελληνικά. Επιμέλεια/ μετάφραση: Άκη Γαβριηλίδη.

Καθηγητή Αγκάμπεν, κάνουμε ένα ντοκιμαντέρ πάνω στη βιοπολιτική και απευθυνόμαστε σε σας ως έναν από τους βασικούς φιλοσόφους που έχουν ενδιαφερθεί γι’ αυτή την έννοια. Η οποία προέρχεται από τον Φουκώ, αλλά εσείς την πραγματευθήκατε διαφορετικά, εισάγοντας τις έννοιες της κατάστασης εξαίρεσης και του στρατοπέδου. Τι είναι αυτό που σας έκανε να ενδιαφερθείτε για τη βιοπολιτική, και τι διαφορετικό εισάγετε σε σχέση με τον Φουκώ, ή με άλλους που αναφέρθηκαν σε αυτήν;

Ο όρος «βιοπολιτική» και ο όρος «κατάσταση εξαίρεσης» για μένα συνδέονται, πράγμα που ίσως δεν συμβαίνει στον Φουκώ. Ασφαλώς ο όρος αυτός προέρχεται Συνέχεια →

του Τζόρτζιο Αγκάμπεν[1]

1. Το 1943, σε ένα μικρό εβραϊκό περιοδικό, το The Menorah Journal, η Χάννα Άρεντ δημοσίευσε ένα άρθρο με τίτλο «Εμείς oι πρόσφυγες». Σε αυτό το σύντομο αλλά σημαντικό δοκίμιο, η Άρεντ, αφού σκιαγραφήσει κατά πολεμικό τρόπο ένα πορτρέτο του κ. Cohn, του αφομοιωμένου Εβραίου που είχε γίνει 150 τοις εκατό Γερμανός, 150 τοις εκατό Βιεννέζος και 150 τοις εκατό Γάλλος, αλλά τελικά διαπιστώνει με πίκρα ότι «on ne parvient pas deux fois»*, αντιστρέφει τη κατάσταση του πρόσφυγα και του προσώπου χωρίς χώρα –στην οποία η ίδια ζούσε- και προτείνει την κατάσταση αυτή ως υπόδειγμα Συνέχεια →