του Άκη Γαβριηλίδη

Αν, με όσα είχαν έρθει στη δημοσιότητα, είχαν δημιουργηθεί σοβαρές αμφιβολίες αν ο Γιώργος Πατούλης έχει οποιαδήποτε ουσιαστική σχέση με την επιστημονική έρευνα, η απάντηση του ενδιαφερομένου διέλυσε κάθε αμφιβολία και έπεισε κάθε ουδέτερο τρίτο ότι η απάντηση το ερώτημα αυτό είναι αρνητική.

Κάποιος που είναι επιστήμονας, (έστω κι αν έχει επίσης άλλες ιδιότητες, ή μάλλον ιδίως τότε), όταν αμφισβητείται με συγκεκριμένα –και μάλιστα ποσοτικοποιημένα- στοιχεία και επιχειρήματα η πρωτοτυπία της έρευνάς του, το πιο εύλογο θα ήταν να απαντήσει με αντεπιχειρήματα και να προσπαθήσει να ανασκευάσει τις επικρίσεις με επιστημονικούς όρους, υπερασπιζόμενος το όποιο έργο του.

Απολύτως τίποτε τέτοιο δεν συναντάμε στην εξαιρετικά εκτενή –και φλύαρη- δήλωση του περιφερειάρχη που δόθηκε στη δημοσιότητα. Σε αυτήν, η απάντηση επιχειρείται να δοθεί σε τρία άλλα επίπεδα, που είναι όχι μόνο ξένα αλλά και αντίθετα προς την επιστημονική πρακτική: στο πολιτικό –ορθότερα, στο κομματικό-, στο νομικό και στο διοικητικό επίπεδο. Και με τα τρία, με το πολιτικό ύφος της αναίδειας και της εριστικότητας, επιχειρείται η προσωποποίηση/ εξατομίκευση της διαφοράς, σαν να πρόκειται για μικροκαυγάδες συνδικαλιστών σε αμφιθέατρα και όχι για διαφορές ως προς την αμερόληπτη και απροσωπόληπτη αναζήτηση της αλήθειας, η οποία υποτίθεται ότι είναι το καθήκον ενός επιστήμονα.

Έχουμε δηλαδή: α) μια εκτενή και επίμονη αναφορά στην κομματική ένταξη όσων έκαναν την κριτική (λες και ορισμένες κομματικές εντάξεις αποκλείουν τη διατύπωση ορθών επιστημονικά απόψεων), β) την εκτόξευση απειλών για μηνύσεις εις βάρος τους (λες και οι δικαστές είναι αρμόδιοι και ικανοί να επιλύουν επιστημονικές διαφορές), και, κυρίως, γ) μία … γραφειοκρατική βεβαίωση, με υπογραφές, σφραγίδες και όλους τους τύπους, (αλλά με ελάχιστη ουσία), ότι «το ειδικό μέρος της διατριβής του είναι πρωτότυπο».

Η μόνη δηλαδή αναφορά στην ουσία του ζητήματος που βρίσκουμε στη δήλωση δεν είναι του ίδιου του Πατούλη, και δεν είναι παράθεση ορθολογικών επιχειρημάτων και συλλογισμών προορισμένων να πείσουν· είναι απλώς ένα argumentum ex auctoritate. Ακόμα και αυτός ο χαρακτηρισμός είναι πολύ επιεικής. Διότι οι σχολαστικοί του Μεσαίωνα, όταν προέβαλαν μια τέτοια επιχειρηματολογία, ως «auctoritas» εννοούσαν π.χ. τον Αριστοτέλη, ή κάποιον άλλο στοχαστή κύρους, ο οποίος γίνεται δεκτό από όλους ότι έχει ήδη αποδείξει κάποια πράγματα άρα δεν χρειάζεται να επαναλαμβάνουμε την απόδειξη· όχι κάποιον που έχει μια σφραγίδα στα χέρια του και εκδίδει υπεύθυνες δηλώσεις διανθισμένες με κοινοτοπίες.

Οι πραγματικοί επιστήμονες, όπως προσπαθούν να μας μάθουν τόσα χρόνια διάφοροι Καλύβες και άλλοι Χαρβαρντοσπουδαγμένοι κουνώντας μας το δάχτυλο, εξαρτώνται από την κρίση των ομοτίμων τους. Their peers. H αυθόρμητη όμως αντίδραση του Πατούλη όταν ζορίστηκε δεν ήταν καθόλου να επικαλεστεί κάποιους ομοτίμους. Ήταν να προσφύγει στην φαντασμαγορία των ανωτέρων. Πράγμα που δείχνει ότι σκέφτεται την γνώση ιεραρχικά, όχι εξισωτικά.

Όμως, επιπλέον, αυτοί οι «ανώτεροι», η auctoritas που βεβαιώνει την «πρωτοτυπία» της «διατριβής» του Πατέλη, είναι απλούστατα … η τριμελής εποπτική επιτροπή της ίδιας αυτής διατριβής[1]! Δηλαδή είναι οι ίδιοι τρεις που την είχαν –υποτίθεται- επιβλέψει και είχαν εισηγηθεί την έγκρισή της, οι οποίοι τώρα απλώς αλλάζουν καπέλο και ενεργούν ως κριτές του εαυτού τους, ως παίκτες και διαιτητές ταυτόχρονα. Οπότε, το γραφειοκρατικό επιχείρημα του Πατούλη είναι απλώς του τύπου «ρώτα και τον μπάρμπα μου τον ψεύτη». Διότι δεν θα περίμενε κανείς από τους τρεις καθηγητές να βγουν και να παραδεχθούν ότι είναι απατεώνες.

Ο διασυρμός κάθε έννοιας επιστημονικής αξιοκρατίας, αλλά και κάθε έννοιας αξιοπρέπειας, που ανέδειξε, και συνεχίζει να αναδεικνύει, αυτή η υπόθεση, φέρνει ακόμα μια φορά στο φως πόσο η κλίκα όσων αυτοανακηρύχθηκαν «άριστοι» και άξιοι να μας κυβερνούν ισοβίως είναι ένα δίκτυο αλληλοεξυπηρετήσεων και ρουσφετιών, το οποίο πεντάρα δε δίνει για την παραγωγή γνώσης· απλώς την εργαλειοποιεί κυνικά και την μετατρέπει σε ακόμα ένα φτερό στο καπέλο της, σε ένα ακόμα νόμισμα που μπορεί να κυκλοφορεί, να ανταλλάσσεται (μεταξύ μυημένων πάντα), χρησιμεύοντας και σαν μετάλλιο, ή σαν παράσημο, στην εξυπηρέτηση της αναπαραγωγής μιας άρχουσας τάξης η οποία κατά τα λοιπά ομνύει στον «εκσυγχρονισμό», στην «αξιοκρατία» και την «πάταξη των πελατειακών δικτύων».

[1] Κατ’ αυτή την έννοια, η ανακοίνωση του Πατούλη έχει και ένα μικρό ψεματάκι που είναι και αυτό ενδεικτικό της νοοτροπίας του –εκτός κι αν απλώς δεν κατάλαβε τι διάβασε. Αναφέρομαι στη φράση: «με έγγραφο- βεβαίωση που χορηγήθηκε μετά από αίτησή μου, ο Πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής Αθηνών , Καθηγητής κ. Γεράσιμος Σιάσος, χαρακτηρίζει ως ‘πρωτότυπη  και αυθεντική η αξιολόγηση του ειδικού μέρους της διδακτορικής  διατριβής’ μου». Ωστόσο, τουλάχιστον από το έγγραφο που ο ίδιος έδωσε στη δημοσιότητα, προκύπτει ότι ο χαρακτηρισμός αυτός δεν είναι του κ. Σιάσου. Η φράση μέσα στα εισαγωγικά («πρωτότυπη και αυθεντική ..» κ.λπ.) είναι σε εισαγωγικά και στο ίδιο το κείμενο της βεβαίωσης. Και είναι σε εισαγωγικά διότι αποτελεί παράθεση όσων λέει η τριμελής επιτροπή. Ο κ. Σιάσος απλώς υπογράφει το διοικητικό έγγραφο ως αρμόδιος υπάλληλος· δεν κάνει όμως κάποια δική του αξιολόγηση για το αν το όποιο έργο του Πατούλη είναι πρωτότυπο ή όχι.

Η σύγχυση αυτή, ηθελημένη ή όχι, είναι ενδεικτική για τη σύγχυση του επιστημονικού και του διοικητικού επιπέδου στο μυαλό του «ερευνητή».