του Άκη Γαβριηλίδη
Στην εκπομπή του «Μουσικού κουτιού» που προβλήθηκε στην ΕΡΤ στις 5-1 με καλεσμένους τη Μαρία Φαραντούρη και τον Αλκίνοο Ιωαννίδη, ένα από τα πρώτα τραγούδια που παίχθηκαν ήταν η «Μπαλλάντα του Μαουτχάουζεν». Αμέσως μετά την εκτέλεση του τραγουδιού, η Φαραντούρη συνομίλησε γι’ αυτό με τους παρουσιαστές της εκπομπής επί περίπου τέσσερα λεπτά. Στα τέσσερα αυτά λεπτά, είναι αξιοπερίεργο ότι δεν πρόφερε ούτε μία φορά τη λέξη Εβραίοι.
Μόνο μία φορά, αναφερόμενη σε κάποια συναυλία που έγινε περί το 2000 στο χώρο του ίδιου του στρατοπέδου και στην οποία τραγούδησε αυτό το τραγούδι, είπε ότι συμμετείχε και η Elinoar Moav που τραγούδησε το τραγούδι στα εβραϊκά (όπως και η Γκίζελα Μάυ στα γερμανικά).
Μιλώντας γι’ αυτή τη συναυλία, η τραγουδίστρια ανέφερε ότι ήταν παρών και ο στιχουργός του τραγουδιού Ιάκωβος Καμπανέλλης, ο οποίος μετά, όπως λέει,
μας ξενάγησε στη σκάλα του θανάτου, εκεί που πεθαίνανε … ο Αντώνης, ο Έλληνας, ε;
Ποιοι πεθαίνανε;
Ο Αντώνης ο Έλληνας, απ’ ό,τι φαίνεται. Κανείς άλλος.
Στο διάστημα αυτό πάντως η Φαραντούρη βρήκε χρόνο να μας διαβεβαιώσει κατ’ επανάληψη ότι «γνώριζε» τι ήταν το Μαουτχάουζεν και τι συνέβη εκεί, ήδη πριν την καλέσει ο συνθέτης του τραγουδιού να το ερμηνεύσει, αλλά το γνώρισε ακόμη καλύτερα μετά.
Για την ακρίβεια, λέει:
πληροφορίες όλοι είχαμε από το σχολείο για αυτό το κακό που είχε συμβεί με τους Γερμανούς, με τους [κοντοστέκεται] Ναζί, και αυτά … Όμως, με βόηθησε πάρα πολύ και ο πατερούλης μου που ήξερε την ιστορία (…) και μου εξήγησε. Αμέσως μετά, με προσέγγισαν διάφοροι δημοσιογράφοι (…) η Ολυμπία Καράγιωργα με πλησίασε και μου εξήγησε όλες τις λεπτομέρειες. Ε, μετά διάβασα και το βιβλίο και κατάλαβα.
Από όλες αυτές τις «λεπτομέρειες» λοιπόν που «κατάλαβε» η τότε 17χρονη τραγουδίστρια δεν έκρινε σκόπιμο να μεταφέρει στους σημερινούς 17χρονους μία αρκετά κρίσιμη: ποια θύματα είχε αυτό το «κακό» που συνέβη εκεί «με τους Γερμανούς και τους Ναζί»;
Θεωρώ απίθανο η παράλειψη αυτή να οφείλεται σε βιασύνη ή απροσεξία. Προφανώς είναι ηθελημένη.
Καταρχάς, η Μαρία Φαραντούρη είναι ένα πρόσωπο πολιτικοποιημένο από τα γεννοφάσκια του. Διετέλεσε και βουλεύτρια του ελληνικού κοινοβουλίου. Έχει τεράστια πείρα δημόσιων εμφανίσεων και ομιλιών.
Στην παρουσία της αυτή, το πρώτο πράγμα που λέει μόλις τελειώσει είναι ότι το τραγούδι αυτό είναι «οικουμενικό». Χωρίς καμία επεξήγηση για το πώς εννοεί αυτή την «οικουμενικότητα».
Το ίδιο επίθετο επαναλαμβάνει στο τέλος του τετραλέπτου, σημειώνοντας με νόημα:
είναι ένα τραγούδι που το αφιερώνω σε όλους τους λαούς που υφίστανται διωγμούς, βαρβαρότητες, εξορίες … Για μένα είναι όπως σας είπα ένα οικουμενικό τραγούδι, και έχει τέτοιο μήνυμα.
Όμως, το ολοκαύτωμα δεν ήταν «οικουμενικό». Ούτε αφορούσε «όλους τους λαούς» Το μήνυμά του ήταν σαφώς εστιασμένο.
Κατά τις διαδηλώσεις του κινήματος Black lives matter, η αμερικανική ριζοσπαστική δεξιά βρέθηκε και αυτή στους δρόμους, (όπως και στα ΜΚΔ), και βασικό της αντισύνθημα ήτανε Αll lives matter.
Εκείνοι όμως λέγανε ανοιχτά ότι ήταν ρατσιστές.
Nomadic universality 
Δεν έχει πρόθεση ή σκοπιμότητα να κρύψει την αληθινή ιστορία που λέει ότι τα θύματα ήσαν Εβραίοι. Άλλωστε αναφέρει ότι το έχει τραγουδήσει με την συμφωνική του Ισραήλ, όπως και μια τραγουδίστρια από το Ισραήλ που το τραγούδησε την ίδια βραδιά μαζί της μέσα στον χώρο του Μαουτχάουζεν.
Αλλά και οι συντελεστές της εκπομπής κινούνται στο πνεύμα της Φαραντούρη.
1 θεωρούν αυτονόητο ότι όλος ο κόσμος ξέρει πως στο Μαουτχάουζεν υπέφεραν και εξοντώθηκαν Εβραίοι, συνεπώς δεν νιώθει την ανάγκη να το επισημάνουν.
2 Σε αυτού του είδους τις εκπομπές συνήθως οι πρωταγωνιστές περί τον οποίων γίνεται ο λόγος, είναι ο τραγουδιστής που προσπαθεί να δείξει πως η καλλιτεχνική του καριέρα έχει κάτι σημαντικό να μας πει, ο μουσικός των τραγουδιών και ο συνθέτης ή ποιητής τους.
Αυτό συνέβη και σε αυτή την εκπομπή, ακόμα περισσότερο που εδώ έχουμε μεγάλα ονόματα όπως Μ. Θεοδωράκης, Ι. Καμπανέλλης.
Για Λακεδαιμονίους να μιλούμε τώρα!
3 Η Φαραντούρη ανακαλεί την μνήμη της και δεν μας λέει «φρέσκα πράγματα». Βίωσε το γεγονός κυρίως καλλιτεχνικά και ιδεολογικά και όχι ιστορικά. Αυτό σημαίνει πως κάθε φορά που μιλάει για αυτά τα τραγούδια του Ι. Καμπανέλλη σε μουσική Μ. Θεοδωράκη – τονίζω για δεύτερη φορά τα «βαριά» ονόματα – ανακαλεί ότι έμαθε στα χρόνια της πρώτης νιότης της, και πέραν τούτων ουδέν έμαθε.
Πώς βίωσε την γνώση εκείνης της περιόδου; Ως μια νεαρή Αριστερή επαναστάτρια ανάμεσα σε «μυθικά» αντιστασιακά ονόματα της Αριστεράς και υπό την επιρροή των πολύ βασικών αρχών της (της Αριστεράς).
Που σημαίνει: ο κακός και άδικος ιμπεριαλισμός, που στην ακραία μορφή του είναι ο ναζισμός, επιτέθηκε εναντίων των λαών του κόσμου και θέλησε να τους κυριαρχήσει, να τους στερήσει απόλυτα την ελευθερία. Φυσικά, πρωτοπόρος στη αντίσταση εναντίον του ναζισμού ήσαν οι Αριστεροί και οι κομμουνιστές με κορυφή την Σοβιετικοί Ένωση που συνέτριψε τους φασίστες, μάλιστα με ανθρώπινο κόστος 20 εκ. ανθρώπων.
Αυτοί οι νεκροί μετράνε: αυτοί που πέθαναν στον ταξικό αγώνα. Ενώ οι Εβραίοι που είχαν σαφώς λιγότερα θύματα, πέθαναν καθαρά εξ αιτίας της καταγωγής τους και όχι για το όραμα της ισότητας, της δικαιοσύνης και του σοσιαλισμού. Επομένως, έστω και υποσυνείδητα οι νεκροί στα στρατόπεδα συγκεντρώσεων είναι βέβαια σημαντικό γεγονός, αλλά ανεξαρτήτως αν ήσαν Εβραίοι ή κάποιοι άλλοι
Κατά συνέπεια το ξεκλήρισμα των Εβραίων δεν μπορεί να εντυπωσιάσει ιδιαίτερα τον Αριστερό.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, η νεαρότατη Φαραντούρη σχημάτισε μια εικόνα για το Μαουτχάουζεν και την φοβερή ιστορία του. Την είδε με την ματιά ενός Αριστερού, και αυτά έσωσε στη μνήμη της.
Και φυσικά θα αναφερθεί η οικουμενικότητα, γιατί όπως είπα αυτό που μετράει είναι τα βάσανα των λαών όλου του κόσμου – εκτός του ελληνικού και της Σ.Ε που τυγχάνουν ιδιαίτερης προσοχής – ο Αντώνης, ο Έλληνας ε; – για ευνόητους λόγους.
Μέσω της οικουμενικότητας θα επέλθει – υποτίθεται – ο θρίαμβος της Αριστεράς, συνεπώς η επίμονη αναφορά συγκεκριμένα στο ολοκαύτωμα των Εβραίων, δεν επηρεάζει θετικά την προοπτική της. Όλα αυτά ήσαν στο φόρτε τους την εποχή που ήταν μια αρχόμενη 17χρονη τραγουδίστρια..
Και έτσι, η Φαραντούρη πάνω στην εκφορά του λόγου της, ούτε που διανοείται να αναφερθεί στις λεπτομέρειες. Δεν το κάνει όμως – νομίζω – εξ αιτίας κάποιας ρατσιστικής αντίληψης προς αυτούς.
Όλοι αυτοί οι προβληματισμοί είναι βάσιμοι. Πάντως εγώ δεν έγραψα ότι το κάνει από πρόθεση. Το κάνει όμως από φόβο να πει την «κακιά λέξη» Εβραίοι. Τα λόγια της, και το ύφος της όταν τα λέει, μου δημιουργούν πολύ έντονα αυτή την αίσθηση. Π.χ. όταν λέει «το κακό που έγινε με τους Γερμανούς, με τους …» και εδώ κοντοστέκεται, εγώ προσδοκούσα ότι λογικά μετά το δεύτερο «τους» θα ακολουθούσε η λέξη «Εβραίους». Ωστόσο, μετά τη σύντομη ταλάντευση, έρχεται η λέξη «Ναζί» και μετά «και αυτά» (? – ποια αυτά;).
Όντας και εγώ ομοθρησκος του κ Άκη Γαβριηλιδη συμμερίζομαι απόλυτα τις επιφυλάξεις του για την οικουμενοποιηση του Ολοκαυτώματος για όλους τους λόγους που αυτός αναφέρει, οφείλω όμως να υπενθυμίσω ότι σχεδόν ταυτόχρονα με την λήξη του Β.Π.Π διαπιστώθηκε ανυπαρξια Δικαίου για τη δίωξη των εγκληματιών πολέμου και η νομική λύση που δόθηκε ήταν να κατηγορηθούν για”εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που πρακτικά σημαίνει πλήρη οικουμενικοποιηση των εγκλημάτων του Ολοκαυτώματος και την περαιτερω σχετική συζήτηση αλυσιτελη (=καταχρηστική και άρα περιττή),εννοείται κατά βίαιη καταπάτηση των συναισθημάτων του εβραϊκού λαού.
Καθόσον με αφορά πάντως θα ήθελα να διευκρινίσω ότι δεν τυχαίνει να ανήκω σε κάποια θρησκεία.
Στο Ματχάουζεν του Ιάκωβου Καμπανέλλη αναφέρεται πέρα απ’ τους Εβραίους και σε Ισπανούς δημοκρατικούς, Ρώσσους αιχμαλώτους πολέμου, Σέρβους παρτιζάνους, Πολωνούς αντιστασιακούς και τόσους άλλους που σφαγιάστηκαν από τα ές- ές, δεν πρέπει να ξεχνάμε όλους αυτούς τους ανθρώπους. Δε μιλάμε για αριστερά και δεξιά αλλά για την προσφορά των λαών στον αγώνα κατά του κακού.
Καταρχάς, το ΜαΟΥτχάουζεν (και όχι «Ματχάουζεν») το οποίο τραγουδά η Φαραντούρη, για το οποία μιλάει το άρθρο, δεν θυμάμαι να μιλάει για καμία από τις κατηγορίες που αναφέρετε. Έχει βέβαια μία γενική αναφορά σε «αντάρτες», στον Αντώνη.
Από την άλλη, όμως, ακριβώς αυτά τα παραδείγματα που αναφέρετε συνδέονται με την αριστερά και μόνο μ’ αυτή. Οι Εβραίοι είναι που δεν συνδέονται με τη διάκριση αριστερά/ δεξιά, διότι εξοντώθηκαν όλοι αδιακρίτως. Αλλά οι όποιοι Ισπανοί δημοκρατικοί, Ρώσοι αιχμάλωτοι, Σέρβοι παρτιζάνοι και οι «τόσοι άλλοι» που σφαγιάστηκαν από τα Ες-Ες, σφαγιάστηκαν επειδή συνδέονταν με την αριστερά, και δη την κομμουνιστική ή -για τους Ισπανούς- την αναρχική.
Επίσης, σφαγιάστηκαν ομοφυλόφιλοι και Ρομά.
Αυτοί όλοι όμως σφαγιάστηκαν όχι λόγω «οικουμενικότητας», αλλά επειδή δεν χωρούσαν στο ζουρλομανδύα της ρατσιστικής παραφροσύνης. Δηλαδή για έναν ιστορικά και γεωγραφικά περιορισμένο λόγο.