του Άκη Γαβριηλίδη

Eδώ και αρκετά χρόνια «τρέχει» ένα κοινό ερευνητικό/ εκπαιδευτικό πρότζεκτ μεταξύ του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου και του Καποδιστριακού, με θέμα «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα», βασισμένο στη μέθοδο της προφορικής ιστορίας και των συνεντεύξεων.

Η μέθοδος της προφορικής ιστορίας, όπως άλλωστε κάθε άλλη μέθοδος προσέγγισης του παρελθόντος, μπορεί να ενέχει κινδύνους και υπόκειται σε συζητήσεις και κριτική από επιστημολογική άποψη –ή από οποιαδήποτε άλλη άποψη. Η ανακοίνωση όμως που εξέδωσε σχετικά η ΟΛΜΕ –τα αρχικά θυμίζω ότι σημαίνουν ομοσπονδία λειτουργών μέσης εκπαίδευσης-, ως τύπος λόγου δεν εντάσσεται στο πεδίο ούτε της κριτικής, ούτε της συζήτησης. Εντάσσεται στο είδος της εθνικιστικής-ξενόφοβης καταγγελιολογίας, από δε λογική άποψη αποτελεί ένα μεγαλοπρεπές και διαρκές non sequitur.

Μία από τις πιο βασικές λειτουργίες των λειτουργών μέσης εκπαίδευσης στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι η εξέταση και η βαθμολόγηση. Εάν ένα τέτοιο κείμενο υποβαλλόταν σε εξετάσεις, ο μόνος βαθμός που θα μπορούσε και θα έπρεπε να πάρει είναι ένα στρογγυλό μηδέν.

Για να το αντιληφθεί κανείς αυτό, δεν χρειάζεται να γνωρίζει τίποτε για το τι είναι και τι κάνει το πρόγραμμα. Η ανακολουθία και η ανυπαρξία οποιασδήποτε επιχειρηματολογίας προκύπτει από το ίδιο το κείμενο της ανακοίνωσης.

Το μόνο σημείο της όπου επιχειρείται να διατυπωθεί κάτι σαν συλλογισμός, είναι το παρακάτω.

Μέσα από το πρόγραμμα αυτό, η γερμανική κυβέρνηση επιχειρεί με ύπουλο τρόπο να παρέμβει στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και ιδιαίτερα στο μάθημα της Ιστορίας με στόχο, όχι να διατηρήσει ζωντανή τη μνήμη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και του ηρωικού εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα που έδωσε ο λαός μας, όπως και οι λαοί όλου του κόσμου, απέναντι στη ναζιστική θηριωδία. Αντίθετα επιδιώκει βαθμιαία να αμβλύνει τις ευθύνες της ναζιστικής Γερμανίας για τα ανείπωτα εγκλήματα της σε βάρος της χώρας μας όπως επίσης όλων των λαών. Άλλωστε το ίδιο το «πρόγραμμα» ομολογεί πως «απώτερος στόχος επίσης είναι να αναζητηθούν τα αίτια και οι παράμετροι που καθόρισαν εκείνη την εποχή, η οποία αποτελεί μέχρι σήμερα ενεργό κομμάτι της συλλογικής μνήμης». Αυτή η γενικόλογη και αφηρημένη αναζήτηση των αιτίων που προκάλεσαν τον πιο καταστροφικό πόλεμο που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα αποτελεί κυριολεκτικά ευθεία αμφισβήτηση της ιστορικής αλήθειας και μια συνειδητή προσπάθεια της γερμανικής κυβέρνησης να την διαγράψει και να την αναθεωρήσει ώστε να εξιλεωθεί στα μάτια της νέας γενιάς στη χώρα μας αλλά και στον κόσμο ολόκληρο για τα τερατώδη εγκλήματα της ναζιστικής περιόδου.

Καταρχάς, πριν αναφερθεί οποιοδήποτε στοιχείο ή πληροφορία για το αντικείμενο της κριτικής, αρχίζουν οι δίκες προθέσεων και οι ψυχολογισμοί. «Με ύπουλο τρόπο», «με στόχο», «επιδιώκει» … Καταρχάς, ποιος είναι ο «ύπουλος τρόπος»; Ένα πρόγραμμα δημόσια ανακοινωμένο, με ιστοσελίδα, με αναλυτικές και λεπτομερείς πληροφορίες για τους συμμετέχοντες, είναι «ύπουλο»;

Οι επικρίσεις, στο σύνολό τους, δεν αφορούν καθόλου αυτό που πράγματι κάνει το πρόγραμμα αυτό, (το οποίο άλλωστε, κατά τους λειτουργούς μας, δεν είναι πραγματικό πρόγραμμα, είναι πρόγραμμα εντός εισαγωγικών), αλλά στο τι «επιδιώκει» η γερμανική κυβέρνηση όταν το στηρίζει. Για το πώς πληροφορήθηκαν ή συμπέραναν οι λειτουργοί μέσης εκπαίδευσης ότι αυτοί είναι οι στόχοι και οι επιδιώξεις, δεν μας κάνουν την τιμή να μας ενημερώσουν ώστε να ελέγξουμε την εγκυρότητα του συμπεράσματος. Αφού οι μπάτσοι της ΟΛΜΕ υπέβαλαν σε πολύωρη ανάκριση το ψευδοπρόγραμμα, κατάφεραν να του αποσπάσουν την πολυπόθητη ομολογία: ότι γίνεται για να αναζητηθούν τα αίτια και οι παράμετροι που καθόρισαν εκείνη την εποχή. Άκου θράσος! «Να αναζητηθούν τα αίτια»; Πού ακούστηκε. Τα αίτια τα ξέρουμε: είναι η αντιστασιακή φύση, οι «αγώνες του λαού μας», τα ιερά κόκκαλα και οι θυσίες, και οι κακοί ξένοι που μας επιβουλεύονται και έρχονται αμέτρητες φορές ντυμένοι φίλοι αλλά το χώμα δεν δένει ποτέ με τη φτέρνα τους. Αυτές οι βασικές ιδέες αρκούν για να εξηγήσουν απολύτως οποιαδήποτε ιστορική εξέλιξη και να κλείσουν το θέμα. Τι τις θέλουμε τώρα τις συνεντεύξεις με πραγματικούς ανθρώπους και τις διερωτήσεις! Όποιος τις κάνει κάποιον κακό σκοπό θα έχει. Όχι απλώς κάποιον, αλλά έναν συγκεκριμένο: να αμφισβητήσουν τον περιούσιο και αναλλοίωτο από το χρόνο και την ιστορία χαρακτήρα του ελληνικού λαού. Έτσι, η πλέον στοιχειώδης λειτουργία της ιστορικής έρευνας από τον καιρό του Θουκυδίδη, η αναζήτηση των αιτίων, μετατρέπεται ταχυδακτυλουργικά στο αντίθετό της –σε «ευθεία αμφισβήτηση της ιστορικής αλήθειας».

Φραστικά, η ανακοίνωση επικαλείται τον αντιναζισμό. Ωστόσο, η γραμματική και το συντακτικό με τα οποία είναι γραμμένη είναι ο αντισημιτισμός. Απλώς, εδώ στη θέση των «Εβραίων» έχουν μπει οι Γερμανοί. Όχι για πρώτη φορά άλλωστε στο πλαίσιο του ελληνοκεντρικού λεκτικού σχηματισμού. Οι Γερμανοί είναι ύπουλοι, πλούσιοι, έχουν υπερεθνική/ αεθνική δράση, συνωμοτούν και διεισδύουν στο έθνος μας για να το καταστρέψουν. Ο Χίτλερ δεν έλεγε κάτι πολύ διαφορετικό.