του Άκη Γαβριηλίδη

 

Η μήνυση που δήλωσε ότι υποβάλλει κατά της βουλεύτριας Κασιμάτη ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Αστυνομικών Υπαλλήλων, αλλά και οι αντίστοιχες που φέρονται έτοιμοι να υποβάλουν «χιλιάδες αστυνομικοί», είναι προδήλως νόμω αβάσιμες και θα πρέπει να τεθούν πάραυτα στο αρχείο από τον αρμόδιο ανακριτικό υπάλληλο στον οποίο θα παραπεμφθούν.

Το αδίκημα που φέρεται να προσάπτουν στην Κασιμάτη οι αστυνομικοί είναι, απ’ ό,τι προκύπτει, εξύβριση· ένας μάλιστα από τους «χιλιάδες» παραπονείται ότι «πρόκειται για ρατσιστική επίθεση». Αυτό προκύπτει, και αβαντάρεται, και από τα λεγόμενα αυτόκλητων (ή μήπως διορισμένων;) συνηγόρων τους όπως ο πάλαι ποτέ «δικαιωματικός» δικηγόρος και μπλόγκερ Βασίλης Σωτηρόπουλος:

 

αντί να επικεντρωθεί στα κοινοβουλευτικά της καθήκοντα, [η Κασιμάτη] θεωρεί ότι αποτελεί πράξη εκπροσώπησης η καταφρόνηση μιας μεγάλης ομάδας εργαζομένων του δημοσίου τομέα που είναι και οι μόνοι αρμόδιοι για την ασφάλεια όλων μας. (…) ισοπεδώνει ηθικά τους συμπολίτες [της] για μόνιμες ή εγγενείς ιδιότητες κακοποιώντας το τεκμήριο της αθωότητας. Το πρόβλημα με αυτού του είδους τον ατεκμηρίωτο και τελικά εξωλογικό δημόσιο λόγο είναι η καταστρατήγηση θεμελιωδών αρχών της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου με την συντήρηση στερεοτύπων που υποθάλπουν τον κοινωνικό στιγματισμό και αυτοματισμό της αναπαραγωγής της βίας. Το δίκαιο δεν ανέχεται την ατεκμηρίωτη καταφρόνηση για μόνιμες ιδιότητες του άλλου, είτε σε ατομικό είτε σε ομαδικό επίπεδο με κοινά χαρακτηριστικά.

 

Οι ισχυρισμοί αυτοί είναι νομικά εσφαλμένοι, κακόπιστοι και καταχρηστικοί. Ειδικά ο ισχυρισμός περί «ρατσιστικού» χαρακτήρα λόγω «αθέμιτης γενίκευσης», θυμίζει λίγο τη γνωστή παροιμία περί της μύγας και του μυγιάσματος: όσοι δηλώνουν ότι προσβάλλονται από τη φράση «μπάτσοι γουρούνια δολοφόνοι», με αυτό και μόνο παραδέχονται ότι είναι μπάτσοι. Ωστόσο, η έκφραση «μπάτσοι» ιστορικά δεν γεννήθηκε για να περιγράψει όλους τους αστυνομικούς, αλλά ιδίως τους επίορκους, τους διεφθαρμένους ή τους ιδιαίτερα βίαιους αστυνομικούς. Επιπλέον τούτου, η φράση δεν διενεργεί καμία γενίκευση: η λέξη «μπάτσοι», χωρίς το οριστικό άρθρο, δεν σημαίνει όλοι οι μπάτσοι· σημαίνει απλώς μπάτσοι. Κάποιοι μπάτσοι.

Με αυτή την έννοια, ο ισχυρισμός είναι ακριβής. Υπάρχουν αστυνομικοί που έχουν δολοφονήσει ανθρώπους.

Έμμεση ομολογία-επιβεβαίωση αυτού του γεγονότος αποτελεί και η επιλογή να υποβληθεί μήνυση, ακριβώς, για εξύβριση (=προσβολή της τιμής άλλου, άρθρο 361 ΠΚ) και όχι για απλή ή συκοφαντική δυσφήμιση (362 & 363), οι οποίες προϋποθέτουν την αναφορά κάποιου γεγονότος. Αλλά αν στο τυχόν δικαστήριο τεθεί το ερώτημα ποιο είναι αυτό το γεγονός, ίσως προκύψει ότι η δολοφονική δράση μπάτσων είναι αληθές γεγονός. Εάν αποτελεί «αθέμιτη γενίκευση» να υπονοούμε ότι όλοι ανεξαιρέτως οι αστυνομικοί είναι δολοφόνοι, (κάτι που κανείς δεν υπονοεί, ούτε αναμένεται να συναγάγει κανείς κάτι τέτοιο ακούγοντας ή διαβάζοντας αυτό το σύνθημα), τότε εξ αυτού και μόνο συνάγεται ότι πάντως ορισμένοι είναι.

 

Κατά δεύτερον, η υπόνοια περί ρατσισμού είναι γελοία διότι το να είσαι αστυνομικός δεν είναι … εγγενής ιδιότητα (!). Ο όρος αυτός αναφέρεται εμφανώς προς δημιουργία εντυπώσεων. Κανείς δεν γεννιέται μπάτσος. Συχνά, δεν είναι ούτε ιδιαίτερα μόνιμη.

Τρίτον, οι αστυνομικοί δεν είναι απλώς «μερίδα εργαζομένων».

Ασφαλώς εργάζονται. Αλλά ακριβώς το γεγονός ότι είναι εργαζόμενοι «του δημοσίου τομέα που είναι και οι μόνοι αρμόδιοι για την ασφάλεια όλων μας» συνεπάγεται ότι η εργασία τους αυτή είναι άσκηση δημόσιας εξουσίας. Είναι λοιπόν φορείς ικανότητας καταναγκασμού. Οι κατεξοχήν φορείς.

Όποιος όμως ασκεί δημόσια εξουσία, υπόκειται και σε δημόσιο έλεγχο για τον τρόπο με τον οποίο την ασκεί, και αυτό θα έπρεπε ο έγκριτος νομικός να γνωρίζει ότι εμπίπτει απολύτως (μεταξύ άλλων) στα κοινοβουλευτικά καθήκοντα, αλλά και στα δικαιώματα κάθε πολίτη. Λέγεται δημοκρατική αρχή.

Η πολλάκις, και πρόσφατα, διατυπωμένη αξίωση των αστυνομικών να «έχουν λυμένα τα χέρια τους», και να μην υφίστανται καμία κριτική για τον τρόπο με τον οποίο ασκούν την εξουσία αυτή, η οποία αξίωση άλλωστε γίνεται προθύμως αποδεκτή από τους πολιτικούς προϊσταμένους τους, είναι καταχρηστική και κατεξοχήν αντιφιλελεύθερη με βάση τις ίδιες τις (υποτιθέμενες;) αρχές του δημοκρατικού πολιτεύματος. Επίσης, μαρτυρεί προκλητική άγνοια και περιφρόνηση των αστυνομικών απέναντι στην κουλτούρα του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων, απέναντι στο πνεύμα αλλά και στο ίδιο το γράμμα του νόμου που διέπει το «επάγγελμά» τους το οποίο επικαλούνται. Αυτή η αδιαφορία διαπιστώθηκε και πρόσφατα σε απόφαση του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών με την οποία καταδικάστηκαν ομόφωνα σε τρία χρόνια φυλάκιση δύο αστυνομικοί που έκαναν σωματικό έλεγχο κατά τη διάρκεια προσαγωγής σε πολίτη.

 

Η πολιτική κριτική δεν συνιστά εξύβριση, ούτε άλλο ποινικό αδίκημα. Και πολιτική κριτική ασκείται με διάφορους τρόπους. Όλους όμως μέσα στη γλώσσα.

Οι γλωσσικές αποφάνσεις παίρνουν το νόημά τους μέσα σε ένα συγκείμενο και ένα περικείμενο.

Σε ένα περικείμενο όπου αστυνομικοί περιφέρονται ανά τας οδούς απειλώντας προληπτικά, και προκλητικά, πολίτες οι οποίοι δεν έχουν τελέσει εκείνη τη στιγμή κανένα αδίκημα, με φράσεις όπως «θα σας γαμήσουμε», (οι δε πράξεις τους δεν απέχουν και πολύ από την υλοποίηση αυτής της απειλής), το «μπάτσοι γουρούνια δολοφόνοι» αποτελεί σύμμετρη και εύληπτη κριτική σε αυτή την υπέρβαση εξουσίας την οποία, απ’ ό,τι ξέρω, κανένα συνδικαλιστικό όργανο ή αστυνομικός ως άτομο δεν κατήγγειλε ούτε διαφοροποιήθηκε απ’ αυτήν.

Η επίκληση του «τεκμηρίου αθωότητας» εκ μέρους του Σωτηρόπουλου είναι επίσης αβανταδόρικη και δημαγωγική. Αυστηρά μιλώντας, ο όρος αυτός έχει νόημα μόνο στο πλαίσιο κάποιας ποινικής διαδικασίας εις βάρος ενός συγκεκριμένου κατηγορουμένου, ή έστω περισσοτέρων αλλά πάντα ατομικά προσδιορισμένων, και για όσο διάστημα διαρκεί η διαδικασία (δηλαδή μέχρι να κριθεί με δικαστική απόφαση αν είναι αθώος ή ένοχος). Δεν νοείται τεκμήριο αθωότητας που να καταλαμβάνει μερικές χιλιάδες ανθρώπους, ιδίως μάλιστα όταν κάποιοι απ’ αυτούς έχουν πράγματι καταδικαστεί με αμετάκλητες δικαστικές αποφάσεις.

Ας αφήσουν λοιπόν τα υποκριτικά και αυταρχικά κλαψουρίσματα οι κατ’ επάγγελμα και οι ερασιτέχνες μπάτσοι. Αυτό που «υποθάλπει τον κοινωνικό στιγματισμό και αυτοματισμό της αναπαραγωγής της βίας» δεν είναι η κριτική της βίας, αλλά η απολογία της. Όποιος ενοχλείται από την «καταστρατήγηση θεμελιωδών αρχών της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου» και ενδιαφέρεται να την σταματήσει ή να την περιορίσει, ή/ και δηλώνει πίστη στις αρχές του φιλελευθερισμού, θα ήταν καλό να θυμηθεί ότι μία βασική από αυτές τις αρχές είναι ο αμοιβαίος έλεγχος των διάφορων βαθμίδων και φορέων της πολιτείας, (checks and balances στη γλώσσα του Χάρβαρντ και του απόδημου ελληνισμού), και θα ήταν πιο χρήσιμο να ζητούσε κάποιο check and balance π.χ. στα πρόσφατα βασανιστήρια τα οποία υπέστησαν σε δημόσια θέα πολίτες οι οποίοι διαδήλωναν ειρηνικά, ή δεν διαδήλωναν καν, από διάφορους μπάτσους-γουρούνια «με λυμένα τα χέρια». Με όλο το σεβασμό προς τους χοίρους. Η δημοκρατία δεν κινδυνεύει από την κριτική, έστω υπερβολική, αλλά από τη φίμωσή της.