της Naima Mohamud

 

Πριν από 500 περίπου χρόνια, ένας ψηλός Αφρικανός άνδρας έφτασε στην Ιαπωνία. Eπρόκειτο να γίνει ο πρώτος γεννημένος εκτός Ιαπωνίας που κατάφερε να αναδειχθεί σε πολεμιστή σαμουράι, και το διάστημα αυτό είναι το θέμα δύο ταινιών που φτιάχνονται στο Χόλλυγουντ.

Γνωστός ως Γιασούκε, ο άνθρωπος αυτός έφθασε στην τάξη του σαμουράι υπό την εξουσία του ισχυρού Ιάπωνα φεουδάρχη του 16ου αιώνα Όντα Noμπουνάγκα –του πρώτου εκ των τριών πρωταγωνιστών της ενοποίησης της Ιαπωνίας.

Το 1579, η άφιξή του στο Κυότο, που ήταν τότε η πρωτεύουσα, προκάλεσε τέτοια εντύπωση, ώστε οι άνθρωποι ανέβαιναν ο ένας πάνω από τον άλλο για να τον δουν, ενώ μερικοί ποδοπατήθηκαν μέχρι θανάτου, σύμφωνα με τον ιστορικό Lawrence Winkler.

Μέσα σε ένα χρόνο, ο Γιασούκε είχε ενταχθεί στις ανώτερες βαθμίδες της τάξης των πολεμιστών της Ιαπωνίας, των σαμουράι. Σύντομα, μιλούσε άπταιστα ιαπωνικά και πήγαινε καβάλα στη μάχη μαζί με τον Noμπουνάγκα.

«Το ύψος του ήταν 6 shaku και 2 sun (περίπου 1,88) … ήταν μαύρος και το δέρμα του ήταν σαν κάρβουνο», ήταν τα λόγια με τα οποία τον περιέγραψε ένας συνάδελφός του σαμουράι, ο Matsudaira Ietada, στο ημερολόγιό του το 1579.

Το μέσο ύψος ενός Ιάπωνα το 1900 ήταν 1,579 μ., οπότε ο Γιασούκε θα προεξείχε πάνω από τους περισσότερους Ιάπωνες τον 16ο αιώνα, οπότε οι άνθρωποι ήταν γενικά κοντύτεροι λόγω χειρότερης διατροφής.

Η γέννηση ενός πολεμιστή

Δεν υπάρχουν στοιχεία για το πότε ή πού γεννήθηκε ο Γιασούκε. Οι περισσότεροι ιστορικοί λένε ότι ήρθε από τη Μοζαμβίκη, αλλά κάποιοι προτείνουν άλλες χώρες όπως η Αιθιοπία ή η Νιγηρία.

Αυτό όμως που είναι γνωστό είναι ότι ο Γιασούκε έφτασε στην Ιαπωνία με έναν Ιταλό ιησουΐτη ονόματι Aλεσσάντρo Βαλινιάνo σε μια περιοδεία επιθεώρησης, και εμφανίζεται στην καταγεγραμμένη ιστορία μόνο μεταξύ 1579 και 1582.

Ορισμένοι ειδικοί λένε ότι ήταν σκλάβος, αλλά αυτό είναι δύσκολο να το πούμε με βεβαιότητα.

Οι Floyd Webb και Deborah DeSnoo, κινηματογραφιστές που δουλεύουν πάνω σε ένα ντοκιμαντέρ γι’ αυτόν, πιστεύουν ότι οι ισχυρισμοί ότι είναι σκλάβος αποτελούν απλώς εικασίες.

«Θα ήταν αδύνατο για τον Γιασούκε να φτάσει στο βαθμό τού σαμουράι σε μόλις ένα χρόνο χωρίς να έχει ήδη πολεμική πείρα», μας είπε η κυρία ΝτεΣνου.

Οι Σαμουράι συχνά ξεκινούσαν την εκπαίδευσή τους από παιδιά.

 

Φιλία με τον πολέμαρχο

Ο Γιασούκε συναντήθηκε με τον Noμπουνάγκα λίγο μετά την άφιξή του στην Ιαπωνία και κέντρισε το ενδιαφέρον του, λένε οι κινηματογραφιστές, καθώς ήταν χαρισματικός συνομιλητής.

Ο Γιασούκε μίλησε ήδη λίγα ιαπωνικά και οι δύο άνδρες τα πήγαν καλά, σύμφωνα με τον ακαδημαϊκό Tόμας Λόκλευ, ο οποίος έχει γράψει ένα βιβλίο για τον Γιασούκε.

Κατά τον Λόκλευ, ο Γιασούκε διασκέδαζε τον Noμπουνάγκα με ιστορίες από την Αφρική και την Ινδία, όπου φαίνεται ότι ο Γιασούκε είχε μείνει αρκετό διάστημα πριν πάει στην Ιαπωνία.

Για τον Ουέμπ, ο Γιασούκε προξενούσε θετική εντύπωση επειδή ήξερε ιαπωνικά· «δεν ήταν σαν τους Ιησουίτες, οι οποίοι είχαν μια θρησκευτική ατζέντα που αφορούσε την ψυχή της Ιαπωνίας».

Σύμφωνα με μαρτυρίες, ο Noμπουνάγκα έδωσε εντολή στον ανιψιό του να δώσει στον Γιασούκε ένα χρηματικό ποσό ήδη κατά την πρώτη τους συνάντηση.

Ο γαλλο-αφρικανός συγγραφέας (από την Ακτή Ελεφαντοστού) Σερζ Μπιλ ενθουσιάστηκε τόσο πολύ με την θεαματική άνοδο του Γιασούκε, ώστε έγραψε ένα βιβλίο γι’ αυτόν.

«Με συναρπάζει το μυστήριο που περιβάλλει αυτόν τον χαρακτήρα», είπε στο BBC.

Ο Αφρικανός πολεμιστής και ο Ιάπωνας πολέμαρχος είχαν πολλά κοινά.

Ο Noμπουνάγκα ήταν μέγας οπαδός των πολεμικών τεχνών και αφιέρωνε πολύ χρόνο στην άσκησή τους. Ήταν επίσης εκκεντρικός, και, σύμφωνα με τον Ουέμπ, συχνά φορούσε ρούχα δυτικού τύπου και αναζητούσε τη συντροφιά εξαιρετικά πειθαρχημένων και ευφυών ανθρώπων.

«[Ο Γιασούκε] έφερε το πνεύμα του μαχητή», λέει ο Ουέμπ. Κατανοούσε τον πολιτιστικό κώδικα της Ιαπωνίας και του άρεσε να χορεύει και να επιτελεί το Utenzi – μια ιστορική μορφή αφηγηματικής ποίησης στα Σουαχίλι που εξυμνεί ηρωικές πράξεις, προσθέτει ο Ουέμπ. Αυτό δείχνει ότι ο Γιασούκε θα μπορούσε να προέρχεται από τη Μοζαμβίκη, διότι τα Σουαχίλι μιλιούνται ακόμα και σήμερα στα βόρεια της χώρας.

Αντίστοιχα, ο Noμπουνάγκα ήταν λάτρης του θεάτρου No –μιας μορφής κλασσικού ιαπωνικού μουσικού δράματος–και αναφέρεται ευρέως ότι ήταν προστάτης των τεχνών.

Ο Noμπουνάγκα αγάπησε τον Γιασούκε και του φέρθηκε σαν συγγενή του –ο Αφρικανός ήταν ανάμεσα σε μια πολύ επιλεγμένη ομάδα ανθρώπων που μπορούσαν να φάνε στο ίδιο τραπέζι μαζί του.

«Ο Noμπουνάγκα εξυμνούσε τη δύναμη και το ανάστημα του Γιασούκε, λέγοντας ότι μετρούσε όσο δέκα άντρες», λέει η ΝτεΣνου.

 

Ο θρύλος επιζεί

Όταν ο Noμπουνάγκα απένειμε στον Γιασούκε την ιδιότητα του σαμουράι, η ιδέα ενός μη Γιαπωνέζου σαμουράι ήταν κάτι ανήκουστο. Αργότερα, άλλοι αλλοδαποί θα αποκτούσαν αυτόν τον τίτλο.

Ως πρώτος ξένος σαμουράι, ο Γιασούκε πήρε μέρος σε σημαντικές μάχες στο πλευρό τού Noμπουνάγκα.

Ήταν επίσης εκεί στη μοιραία νύχτα όταν ένας από τους στρατηγούς του Noμπουνάγκα, ο Aκέτσι Mιτσουχίντε, στράφηκε εναντίον του και τύλιξε το παλάτι του πολέμαρχου στις φλόγες, παγιδεύοντας τον Noμπουνάγκα σε ένα από τα δωμάτια. Ο Noμπουνάγκα έθεσε τέρμα στη ζωή του εκτελώντας σεππούκου, μια μορφή τελετουργικής αυτοκτονίας.

Πριν αυτοκτονήσει, ζήτησε από τον Γιασούκε να τον αποκεφαλίσει και να δώσει το κεφάλι και το σπαθί του στο γιο του, σύμφωνα με τον Λόκλευ. Αυτό ήταν σημάδι μεγάλης εμπιστοσύνης.

Ο μύθος τού Γιασούκε τελειώνει λίγο μετά, το 1582. Η πτώση του Noμπουνάγκα στα χέρια ενός άπιστου στρατηγού είχε ως αποτέλεσμα ο πρώτος μαύρος σαμουράι να εξοριστεί· πιθανώς επέστρεψε σε μια αποστολή Ιησουιτών στο Κιότο.

Αν και η τύχη του στα τελευταία χρόνια της ζωής του παραμένει άγνωστη, ο Γιασούκε έζησε στη φαντασία πολλών Ιάπωνων που μεγάλωσαν με το βραβευμένο βιβλίο Kuro-suke (που σημαίνει «μαύρο» στα ιαπωνικά) του Kουρούσου Γιοσίo.

Το βιβλίο, το οποίο δραματοποιεί τη ζωή του Γιασούκε, τελειώνει με μια γλυκόπικρη νότα: αφού ο Noμπουνάγκα αυτοκτονήσει, ο Kουρο-σούκε (Γιασούκε) μεταφέρεται σε έναν ναό όπου ονειρεύεται τους γονείς του στην Αφρική και κλαίει.

Η εφημερίδα Variety, που ασχολείται με τη βιομηχανία της ψυχαγωγίας, ανέφερε το Μάιο ότι ο ηθοποιός τού «Μαύρου Πάνθηρα» Τσάντγουικ Μπόουζμαν πρόκειται να παίξει τον Γιασούκε σε μια σχετική ταινία που ετοιμάζεται.

Θα είναι η δεύτερη χολλυγουντιανή παραγωγή για τη ζωή του Γιασούκε. Μία ακόμα είχε φτιάξει το 2017 το στούντιο Λάιονσγκέιτ.

Σχεδόν 500 χρόνια αργότερα, η ασυνήθιστη ζωή του η ζωή του μαύρου σαμουράι συνεχίζει να εντυπωσιάζει και να εμπνέει τους ανθρώπους.

 

Πρώτη δημοσίευση: Yasuke: The mysterious African samurai. Μετάφραση: Α.Γ.