του Άκη Γαβριηλίδη

 

Το τελευταίο διάστημα, ο θαυμαστός κόσμος των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων έκανε την εμφάνισή του στο χώρο της δημοσιότητας κατά δύο διαφορετικούς αλλά εξίσου προβληματικούς τρόπους. Αφενός, συγκροτήθηκε η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία περιλαμβάνει και χαρτοφυλάκιο «προστασίας τού ευρωπαϊκού τρόπου ζωής». Την αρμοδιότητα μάλιστα αυτή ανέλαβε ο Έλληνας επίτροπος, ο οποίος δεν φάνηκε ουδόλως να ενοχλείται από την περιγραφή της (ούτε και κανένας άλλος εδώ που τα λέμε, εκτός από μερικές φωτεινές εξαιρέσεις). Αφετέρου, στο Ευρωκοινοβούλιο εγκρίθηκε κατά πλειοψηφία ψήφισμα όπου τονίζεται, με αξιοζήλευτη ιστορική σιγουριά, «ότι ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, ο πιο καταστροφικός πόλεμος στην ιστορία της Ευρώπης, ξεκίνησε ως άμεσο [sic] αποτέλεσμα της διαβόητης Συνθήκης μη επιθέσεως της 23ης Αυγούστου 1939 μεταξύ Ναζί και Σοβιετικών», και, στη βάση αυτής της μονολεκτικής και επιφανειακής διαβεβαίωσης που εμφανίζεται ως ιστορική γνώση, ζητείται από τα κράτη μέλη και την προαναφερθείσα Επιτροπή να λάβουν μια σειρά από μέτρα που να διαμορφώνουν καταλλήλως την ιστορική μνήμη εντός της ΕΕ, αλλά και πέραν αυτής· μεταξύ άλλων, π.χ., το ψήφισμα «καλεί όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ να κρίνουν με σαφήνεια και βάσει αρχών τα εγκλήματα και τις επιθετικές ενέργειες που διέπραξαν τα ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα και το ναζιστικό καθεστώς».
Θεωρώ ότι το συγκεκριμένο σημείο του διατακτικού τού ψηφίσματος, (αλλά και σχεδόν όλα τα υπόλοιπα), είναι τρομερά προβληματικό με όρους της ίδιας της ενωσιακής νομιμότητας όπως καθορίζεται από τις ιδρυτικές συνθήκες. Υπό ποίαν άραγε ιδιότητα, και σε τι πλαίσια, τα κράτη μέλη θα «κρίνουν» το Α ή το Β γεγονός που συνέβη ή δεν συνέβη στο παρελθόν; Δεν είναι δουλειά των κρατών μελών να γράφουν την ιστορία. Και γιατί άραγε να κρίνουν μόνο τις επιθετικές ενέργειες που διέπραξαν τα «ολοκληρωτικά καθεστώτα»; Εάν στο παρελθόν υπήρξαν επιθετικές ενέργειες, στις οποίες όμως προέβησαν καθεστώτα μη «ολοκληρωτικά» κατά την έννοια του ψηφίσματος, τότε τι αναμένεται να κάνουν περί αυτών τα κράτη μέλη; Να μην τις κρίνουν καθόλου; Να τις κρίνουν, αλλά ασαφώς και χωρίς αρχές;

Το σημείο 1 του διατακτικού «υπενθυμίζει ότι, όπως κατοχυρώνεται στο άρθρο 2 της ΣΕΕ, η Ένωση είναι θεμελιωμένη στις αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου, και του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων». Αλλά η υπενθύμιση αυτή πρέπει πρώτα απ’ όλα να απευθυνθεί στους ίδιους τους ευρωβουλευτές. Διότι στα εν λόγω ανθρώπινα δικαιώματα, όπως κατοχυρώνονται στις ιδρυτικές συνθήκες και σε άλλα συναφή διεθνή νομοθετήματα, περιλαμβάνεται μεταξύ άλλων η ελευθερία της γνώμης και της επιστημονικής έρευνας. Σύμφωνα με αυτήν, ούτε τα κράτη, ούτε οι διεθνείς οργανισμοί, ούτε κανείς άλλος έχει αρμοδιότητα να αποφαίνεται αυθεντικά περί της ιστορίας και να απαγορεύει την περαιτέρω έρευνα και διατύπωση γνωμών και ερμηνειών –η οποία παραμένει αναπαλλοτρίωτο δικαίωμα των ατόμων και των ομάδων. Στοιχειώδης κανόνας –βου και α βα- της παράδοσης του ευρωπαϊκού νομικοπολιτικού φιλελευθερισμού είναι ότι τα κράτη μπορούν, και οφείλουν, να ρυθμίζουν την εξωτερική συμπεριφορά των ανθρώπων, όχι όμως τις απόψεις τους.

Όλα αυτά, επαναλαμβάνω, εντός του επιχειρηματολογικού πλαισίου της ίδιας της ευρωπαϊστικής ιδεολογίας. Εάν ήθελε κανείς να κινηθεί εκτός αυτού και να γίνει λίγο κακός, θα μπορούσε να εμβαθύνει λίγο σε αυτό το ζήτημα των επιθετικών ενεργειών από μη «ολοκληρωτικά» καθεστώτα και να θέσει το ερώτημα: μέρος ποίου «τρόπου ζωής» υπήρξαν ιστορικά ο ναζισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός; (Όπως άλλωστε και ο κομμουνισμός;). Σε ποια ήπειρο αναδύθηκαν; Σίγουρα όχι στην Αφρική ή την Ωκεανία. Μια σειρά από πολιτικούς στοχαστές (και στοχάστριες, αρχίζοντας από την Χάννα Άρεντ και φτάνοντας μέχρι τους τωρινούς μετα-αποικιακούς αναλυτές), έχουν δείξει ότι ο ναζισμός υπήρξε μεταφορά στο ευρωπαϊκό έδαφος μιας σειράς τεχνικών «διοίκησης» και εξόντωσης πληθυσμών που είχαν προηγουμένως δοκιμαστεί στις αποικίες.

Είναι άραγε έκφραση του αυτοαποκαλούμενου «ευρωπαϊκού τρόπου ζωής» να ορίζουμε επιλεκτικά τον «ευρωπαϊκό τρόπο ζωής», ή μήπως αυτό οδηγεί σε ένα οξύμωρο, σαν ένα φίδι που αρχίζει να τρώει την ουρά του και να εξαφανίζεται, ή σαν ένα μέρος που εμφανίζεται να εμπεριέχει το όλον του οποίου αποτελεί μέρος;

Όπως κι αν έχει, και με την πρώτη και με τη δεύτερη σειρά επιχειρηματολογίας, νομίζω ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απειλεί τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής. Συνεπώς, ο κ. Μαργαρίτης Σχοινάς, εάν θέλει να τιμήσει τον τίτλο του, θα πρέπει επειγόντως να αναλάβει δράση για να προστατεύσει την Ευρωπαϊκή Ένωση από τον εαυτό της.