των Άκη Γαβριηλίδη – Μαρίας Σαρρή

 

Το ελληνικό κράτος, έστω με πολλές δυσκολίες και με μεγάλη καθυστέρηση, έχει κάπως συμφιλιωθεί με την ιστορία του φαινομένου της δεκαετίας του 40 που αποκάλεσε «συμμοριτοπόλεμο». Έχει όμως μεγαλύτερη δυσκολία να ξεπεράσει τη μνησικακία του απέναντι σε ένα ακόμα προγενέστερο φαινόμενο: τον «κανονικό» ληστοσυμμοριτισμό, το όνομα του οποίου στο κάτω κάτω χρησιμοποίησε για να στιγματίσει και έτσι να καταστείλει ευκολότερα τους κομμουνιστές.

Σήμερα, εκτίθενται σε δημόσιους χώρους –π.χ. στη Μάντρα του Μπλόκου της Κοκκινιάς- τιμητικές προτομές του Άρη Βελουχιώτη, ενός ανθρώπου του οποίου το κεφάλι είχε εκτεθεί ως τρόπαιο στην κεντρική πλατεία των Τρικάλων μετά την εκτέλεσή του. Ταυτόχρονα, όμως, στο Εγκληματολογικό Μουσείο της Αθήνας, σύμφωνα με την ίδια την υπερήφανη περιγραφή που βρίσκουμε στην ιστοσελίδα του, εκτίθενται, για αδιευκρίνιστους επιστημονικούς (;) σκοπούς, «κεφαλές καρατομηθέντων ληστών», μεταξύ δε αυτών και η κεφαλή του διασημότερου ίσως ληστή τού 20ού αιώνα, του Φώτη Γιαγκούλα. Επίσης, σύμφωνα με μία ενθουσιώδη σχετική αναφορά σε free press έντυπο, εκτίθεται «το χέρι και το αυτί σε φορμόλη του βασιλοκτόνου Αλέξανδρου Σχινά και δέρμα με τατουάζ».

Η έκθεση ανθρώπινων λειψάνων ως αξιοθέατων πιθανότατα είναι ποινικό αδίκημα, και πάντως σίγουρα είναι πράξη ηθικά απαράδεκτη από άποψη επιστημονικής ή οποιασδήποτε άλλης δεοντολογίας. Δεν υπάρχει κανένας απολύτως λόγος, εκπαιδευτικός ή άλλος, που να την δικαιολογεί. Το μόνο αποτέλεσμα που επιτυγχάνεται με την έκθεσή τους είναι η επ’ άπειρον παράταση, στον περιορισμένο χώρο του επιστημονικού σπουδαστηρίου, του αρχικού αποτελέσματος που επιδίωκε η αστυνομία με την αρχική έκθεση των κεφαλών· ενός αποτελέσματος διαπόμπευσης των ληστών και τρομοκράτησης/ φρονηματισμού του υπόλοιπου πληθυσμού.

Το ότι ο πειρασμός αυτού του τύπου σωφρονισμού δεν εγκατέλειψε ποτέ τις διωκτικές αρχές, αποδεικνύεται και από την συμβολική αναπαραγωγή της μεθόδου αυτής πριν από λίγα μόλις χρόνια, σε μια ηπιότερη εκδοχή που περιλάμβανε «απλώς» βασανιστήρια και όχι θανάτωση, με θύματα τους δράστες μιας ληστείας που έλαβε χώρα, κατά σατανική σύμπτωση, πολύ κοντά στην περιοχή όπου γεννήθηκε και έδρασε ο Γιαγκούλας. Αναφέρομαι στην μέσω των πρόθυμων ΜΜΕ επίδειξη φωτογραφιών με τα κεφάλια των «ληστών του Βελβεντού» ως τροπαίων μετά τη σύλληψή τους.

Το 2002, το «Μουσείο του Ανθρώπου» [ή: «του Άντρα» – de l’Homme] στο Παρίσι, εδέησε να επιστρέψει στη Νότια Αφρική τα λείψανα της «Αφροδίτης των Οττεντότων» Σάρτγιε Μπάρτμαν, τα οποία μέχρι το 1974 εκτίθεντο εκεί συντηρημένα σε φορμαλδεΰδη, διότι η έκθεση αυτή θεωρήθηκε –πολύ ορθώς- ασυμβίβαστη με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και διαιώνιση της αποικιοκρατικής ευρωκεντρικής περιέργειας απέναντι στο «ανώμαλο», το «τερατώδες» ζωικό δείγμα της αφρικανικής «ζούγκλας». Είναι καιρός η ελληνική κοινωνία να αναλάβει και αυτή το βάρος του δικού της (αυτο)αποικιοκρατικού βλέμματος απέναντι στους υποτιθέμενους εκπροσώπους του «νόμου της ζούγκλας» που κάποτε –ή ακόμα;- φοβόμαστε ότι παρεμβάλλονταν στην πορεία μας προς τον εξευρωπαϊσμό, το κράτος δικαίου και τον πολιτισμό. Η όποια βαρβαρότητα δεν αντισταθμίζεται από μια άλλη βαρβαρότητα· και η δημόσια ή ημιδημόσια έκθεση των λειψάνων ανθρώπων ιστορικά υπαρκτών, γνωστών με το ονοματεπώνυμό τους, δεν είναι τίποτε άλλο παρά βαρβαρότητα.